Η κτηματική περιοχή του Δήμου Σερρών, όπως τελικά διαμορφώθηκε με την ενσωμάτωση προς ανατολάς, των οικισμών Αγίου Ιωάννου και Οινούσας και της κοινότητας Ελαιώνα βορειοανατολικά, ανορθώνεται, με πολυσχιδείς απολήξεις, μέχρι τη ζώνη των 1800μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Αυτή, η αναποδιστική εξέλιξη, της κτηματικής περιοχής, έρπει σε ποικιλία εδαφολογικών και κλιματικών συνθηκών, που ευνοούν την εμφάνιση ενός μωσαϊκού βιοκοινοτήτων και κατ' επέκταση, μιας ποικιλίας οικοσυστημάτων - βιογεωκοινοτήτων. Τα περισσότερα από αυτά τα οικοσυστήματα, έχουν εμφανή τα σημάδια και τις συνέπειες της ανθρώπινης παρέμβασης που ασκήθηκε κατά καιρούς με ένταση πάνω τους. Εν τούτοις, αξίζει να σημειωθεί, ότι η περιοχή αυτή, ακόμη και με αυτές τις παρεμβάσεις, είναι ένας ουσιαστικά προικισμένος, με φυσική ομορφιά, χώρος. Και αυτό φαίνεται καλά από την πλούσια παρουσία των ειδών της βιοκοινότητας, που χρησιμοποιεί αυτή την ποικιλία του βιοχώρου.

ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

Βόρεια της πόλης (Χείμαρροι: Αγίου Γεωργίου - Ελαιώνα, Αγίων Αναργύρων -Ορεινής, Αγίας Βαρβάρας - Καμενικίων) Η ανάγκη επιβίωσης του εξουθενωμένου τοπικού πληθυσμού, από τις διαρκείς επιδρομές κάθε λογής επιβουλέα, βρήκε ως μοναδικό στήριγμα την αξιοποίηση και εκμετάλλευση του φυσικού του περιβάλλοντος. Η υλοτομία των δρυοδασών, η κτηνοτροφία και οι εκχερσώσεις, αυτές, οι διαρκείς και επίμονες επεμβάσεις του ανθρώπου στον φυσικό περίγυρο, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα της περιοχής των Σερρών, προκάλεσαν την πολύμορφη καταστροφή του, με αποτέλεσμα, να έλθει η ερήμωση, η διάβρωση και η υποβάθμιση. Οι βαθιές χαραδρώσεις, που φαντάζουν ακόμη και σήμερα σαν αξιοπερίεργο φυσικό φαινόμενο, η αστάθεια εδαφών, η απώλεια του παραγωγικού φλοιού, η ασφυκτική επίχωση παραγωγικών εδαφών, οι καταστροφές πεδινών έργων και έργων πολιτισμού από τις πλημμύρες, η αλλοίωση του κλιματολογικού παράγοντα ήταν οι επιπτώσεις αυτής, της χωρίς μέτρο, ανθρώπινης επέμβασης στο περιβάλλον με συνέπειες την οικονομική αιμορραγία και κοινωνική αστάθεια. Η διευθέτηση των χειμάρρων από το 1930 ανέκοψε την εδαφική απώλεια και περιόρισε σημαντικά τις διαβρώσεις και καταστροφές από πλημμύρες, που στοίχιζαν σε χρήμα και ανθρώπινες ζωές. Η φύση επούλωσε, όσο γινόταν γρηγορότερα, τις πληγές που προξένησαν οι χωρίς μέτρο ανθρώπινες δραστηριότητες και έτσι η χλωρίδα και η πανίδα αυξήθηκαν ξανά σε άξιες αναφοράς ποικιλίες και υπολογίσιμους αριθμούς και διασώθηκαν 35.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης. Βορειοανατολικά (Μενοίκιο όρος - χείμαρρος Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου) Στη βορειοανατολική πλευρά της πόλης των Σερρών, ο ορεινός όγκος του Μενοικίου όρους, ιδιαίτερα στις πλευρές του, που περιβάλουν την Ιερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου, δεν ταλαιπωρήθηκε από ομαδικές και με διάρκεια ανθρώπινες επεμβάσεις όπως π.χ. η υλοτομία. Ο χώρος, ως μοναστηριακός, προστατεύθηκε από τους Σερραίους και τους κατοίκους των γειτονικών χωριών με αποτέλεσμα να διατηρήσει την πλούσια πανίδα και χλωρίδα του. Οι όποιες, χωρίς καθοδήγηση, επεμβάσεις, έδειξαν σεβασμό στο περιβάλλον και οι επιδράσεις τους αφομοιώθηκαν λειτουργικά από αυτό. Σήμερα οι πλαγιές αυτές του Μενοικίου όρους προσφέρουν εν­διαίτημα σε σπάνια είδη της πανί­δας και της χλωρίδας.

ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

Με βάση τα φυσιογνωμικά και οικολογικά χαρακτηριστικά της χλωρίδας αυτή υπάγεται στις διαπλάσεις των θερμόφιλων υπό ηπειρωτικών φυλλοβόλων δρυών. Η χλωρίδα της περιοχής των Σερρών διακρίνεται: α. Σε κοσμοπολίτικα είδη βλάστησης από πόες, γράστεις, θάμνους, ξυλώδη φυτά. β. Σε είδη (κατά μεγάλο μέρος ξυλώδη φυτά) που αναπτύχθηκαν από παρέμβαση του ανθρώπου και, γ. Σε είδη που εξελίχθηκαν φυσιολογικά (ημιορεινές και ορεινές περιοχές).

ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

Τα δάση, τα χορτολίβαδα, τα ρέματα, οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις, αλλά και οι οικισμοί της περιοχής, προσφέρουν κατάλληλα ενδιαιτήματα για ένα σημαντικό πληθυσμό θηλαστικών, πτηνών, αμφιβίων, ερπετών και ψαριών. Σημαντικός αριθμός των ειδών της ορνιθοπανίδας χαρακτηρίζεται ως προστατευόμενος. Το 25% αυτών περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ "περί διατηρήσεως των αγρίων πτηνών". Επίσης το 36% ανήκει στην κατηγορία SPEC 1, SPEC 2 και SPEC 3. Στον κόκκινο κατάλογο, καταγράφονται τα απειλούμενα είδη των πουλιών της Ελλάδος. Περιλαμβάνονται σ αυτόν 18 είδη, που ζουν στην περιοχή των Σερρών, ενώ το 98% αυτών περιλαμβάνεται στο νόμο 1335/83 (Σύμβαση της Βέρνης) για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του χρυσικού περιβάλλοντος της. Τέλος το 38% των ειδών περιλαμβάνεται στη σύμβαση της Βόννης για τη διατήρηση των μεταναστευτικών ειδών της άγριας πανίδας. Τα σημαντικότερα από τα Θηλαστικά, πτηνά, ερπετά, αμφίβια και ιχθείς που ζουν και πολλαπλασιάζονται στο οικοσύστημα που περιβάλει την πόλη των Σερρών είναι τα παρακάτω: Θηλαστικά Λαγός Lepus europaeus Αλεπού Vulpes vulpes Πτηνά Ξεφτέρι Accipiter nisus Γκιώνης Otus scops Δεκαοκτούρα Streptopelia decaocto Τσαλαπετεινός Upopa epops Ιχθείς Βιργιάνα, Μπριγιάνα Barbus plebejus cyclolepis Τσαϊλάκι Leuciscus cephalus macedonicus Ερπετά Λαψιάτης Elaphe quatuorlineata Οχιά Vipera ammodytes Αμφίβια Πρασινόφρυνος Bufo viridis Ευκίνητος βάτραχος Rana dalmatina