ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΩΝ Ένα από τα καλύτερα λαογραφικά Μουσεία της Ευρώπης, το Μουσείο Σαρακατσάνων, βρίσκεται στις Σέρρες. Το 1987 το Prix du Musee del' Annee (Ευρωπαϊκό Βραβείο του Μουσείου της Χρονιάς) απένειμε στο Μουσείο Σαρακατσάνων ειδική διάκριση εκτιμώντας το σύνολο των στοιχείων που συνθέτουν την ταυτότητα του. Το Λαογραφικό Μουσείο Σαρακατσάνων λειτουργεί από το 1979. Αρχικά στεγάσθηκε σε παλαιό σπίτι των Σερρών, ενώ από το 1997 με εντελώς νέα μορφή και δομή λειτουργεί σε ιδιόκτητο κτίριο. Στον ισόγειο χώρο του Μουσείου παρασταίνεται, σημειολογικά, η τελευταία φάση της νομαδικής ζωής των Σαρακατσάνων, αυτού του Ελληνικού πληθυσμού με τα ιδιότυπα έθιμα και την ξεχωριστή τέχνη. Καλύβες σε διάφορα μεγέθη και σχήματα, πλεγμένες από χόρτο, αναπαριστούν πολύ πειστικά τη ζωή στο Τσελιγκάτο. Το Σαρακατσάνικο σχολείο, η καλύβα του βοσκού και η καλύβα όπου στεγαζόταν το τυροκομείο μαζί με την επιβλητική μεγάλη καλύβα, που είναι στολισμένη με ό,τι εκλεκτότερο έχει να επιδείξει η Σαρακατσάνικη υφαντική και ξυλογλυπτική τέχνη εντυπωσιάζουν. Στον όροφο του Μουσείου παρουσιάζονται έργα υφαντικής, κεντητικής και διακόσμησης της φορεσιάς των Σαρακατσάνων. Σε προθήκες υπάρχουν δείγματα σπουδαίας τέχνης από γυναικείες και ανδρικές φορεσιές σε διάφορες παραλλαγές ενώ αναπαριστάνεται όλη η διαδικασία της υφαντικής τέχνης. ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΤΖΗΛΙΑ Η επωνυμία "Λαογραφικό μουσείο Χατζηλία" αποδίδει μόνο ένα μικρό μέρος από το περιεχόμενο του και είναι περιοριστικής και μειωτική του συνόλου των εκθεμάτων, τα οποία με κανέναν τρόπο δεν μπορούν να ενταχθούν σ' αυτή την ενότητα. Η ακριβέστερη ονομασία που θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε θα ήταν "Πολυσυλλογή Χατζηλία" λόγω της μεγάλης ποικιλίας των εκθεμάτων και της μεγάλης χρονικής διασποράς τους. Αν όλα τα αντικείμενα, αυτά που εκτίθενται και τα άλλα που παραμένουν αποθηκευμένα, τοποθετηθούν σωστά, με τους ορισμούς των συγχρόνων μουσείων, τότε η "Πολυσυλλογή Χατζηλία" απαρτίζει ένα μεγάλο και αυθύπαρκτο μουσείο, αφού το σύνολο των εκθεμάτων που την απαρτίζουν ξεπερνάει τις 5.000 αντικείμενα. Η συλλογή, έργο της Ντίνας και του Αλέκου Χατζηλία, άρχισε με τη συγκέντρωση, από το 1965, παραδοσιακών φορεσιών και κοσμημάτων. Ο χώρος υποδοχής των επισκεπτών στολίζεται με αυθεντικές φωτογραφίες διαφόρων χρονικών περιόδων καθώς και με φωτογραφίες παραδοσιακών επαγγελμάτων. Στον κυρίως χώρο του μουσείου υπάρχουν, καθώς προχωρά ο επισκέπτης από αριστερά προς το εσωτερικό και κατευθύνεται δεξιά προς την έξοδο, διάφορες ενότητες εκθεμάτων. Παραδοσιακά μουσικά όργανα. Γυναικείες παραδοσιακές φορεσιές. Σαρακατσάνικη κόγχη (στολές, εργαλεία, αναπαράσταση Σαρακατσάνικης οικογένειας). Αναπαράσταση του διακόσμου δωματίου Θρακικού πολιτισμού. Αναπαράσταση του διακόσμου Μικρασιατικού οντά. Ενότητα με εκκλησιαστικά και ιερατικά είδη. Ενότητα πολεμικών όπλων και σπαθιών. Το παλαιότερο του 2000 π.Χ. Εντυπωσιακή και πλούσια συλλογή παραδοσιακών κοσμημάτων. Στη συλλογή του μουσείου Χατζηλία περιλαμβάνεται, χωρίς να εκτίθεται λόγω χώρου, και ο επαγγελματικός εξοπλισμός είκοσι πέντε παραδοσιακών επαγγελμάτων, (σαγματοποιείο, τσαρουχάδικο, τσαγκαράδικο, σιδεράδικο, ξύλινο ελαιοτριβείο, βυρσοδεψείο, νερόμυλος και άλλα) τα περισσότερα των οποίων πλέον δεν εξασκούνται. Χαράλαμπος Βουρουτζίδης Αθανάσιος Κανλής