Τον Ιούλιο του 1929, στην Γαλλία, στις εξετάσεις φιλοσοφίας εθνικού επιπέδου, πρώτευσε ο φοιτητής Ζαν-Πωλ Σαρτρ και τον ακολουθούσε, με μικρή διαφορά μια φοιτήτρια μόλις εικοσιενός χρονών, ονόματι Σιμόν ντε Μπωβουάρ. Αργότερα αποκαλυπτόταν ότι η επιτροπή κλονίστηκε αν θα έπρεπε το βραβείο να δοθεί σ? εκείνη. Ήταν μια εποχή που το πρώτο φύλο υπερίσχυε. Χρόνια μετά, η νεαρή φοιτήτρια θα υπερασπιζόταν το δεύτερο φύλο, σε μια μάχη ζωής αφού όμως πρώτα θα συνδεόταν με τον συμφοιτητή της, τον Σάρτρ, με μία σχέση που, καθόλου αδικαιολόγητα αποκαλέστηκε ο δεσμός του ?εικοστού- αιώνα. Ένα ζευγάρι στρατευμένων διανοούμενων που εντρύφησαν στην φιλοσοφία, στην λογοτεχνία, στην πολιτική μα πάνω απ? όλα στον έρωτα. Που έγραψαν και διάβασαν συστηματικά, περιέγραψαν την ζωή τους σε απομνημονεύματα και δεν έπαψαν ποτέ να απασχολούν την κοινή γνώμη με τη ζωή τους. Το βιβλίο της Χέιζελ Ρόουλι, «τετ α τετ», περιγράφει το χρονικό μιας σχέσης, μια μεγάλης σχέσης, μια μεγάλης ιστορίας. Αυτός είναι μάλλον και ο μοναδικός τρόπος να προσεγγίσει κανείς το τολμηρό βιβλίο. Δεν είναι διατριβή, δεν είναι φιλοσοφική επαναπροσέγγιση, είναι η πιο εξονυχιστική και αποκαλυπτική ματιά που έριξε ποτέ κανείς-έστω και ηδονοβλεπτικά-πάνω στις σχέσεις του ζευγαριού. Το βιβλίο εκνεύρισε πολύ κόσμο, ειδικά στην αγγλοσαξονική πλευρά απ? όπου προέρχεται και η συγγραφέας του η Χέιζελ Ρόουλι. Η Ρόουλι, το 1976, πήρε η ίδια μια συνέντευξη από την Σιμόν ντε Μπωβουάρ όταν έκανε, ως μεταπτυχιακή φοιτήτρια, τη διατριβή της πάνω στο έργο της πασίγνωστης φεμινίστριας. Ο υπαρξισμός θεωρείτο πια ξεπερασμένος και το κύμα του μεταμοντερνισμού σάρωνε τη Γαλλία. Το ζευγάρι διένυε την τελευταία δεκαετία της ζωής του, καταπονημένοι αλλά πλήρεις γραπτών και ηδονών. Όσα είχαν προαποφασίσει στη ζωή τους τα είχαν πραγματοποιήσει. Είχαν επινοήσει την σχέση τους και στη συνέχεια την συντηρούσαν επινοώντας ερωτικά και συναισθηματικά πλαίσια. Πολλοί πιστεύουν ότι ο Σαρτρ μεταμόρφωσε την Μπωβουάρ σε ένα ανεξάρτητο πνεύμα. Την βοήθησε πάντως να συνεχίσει το δρόμο που είχε χαράξει. Γι αυτούς, εξ αρχής ο γάμος θεωρήθηκε ανήθικος. Ο άνθρωπος ζούσε σε μια κατάσταση θεμελιώδου; παραλογισμού ή «τύχης» κι έτσι έζησαν κι οι ίδιοι, ως ένα ελεύθερο ζευγάρι, διεκδικώντας την απόλυτη ατομική ελευθερία. Τήρησαν τις υποσχέσεις τους ακόμη και καλλιεργώντας αυταπάτες. Όταν άρχισαν να μοιράζονται τους εραστές δεν έμειναν αλώβητοι, η ζήλια είναι εξ ίσου απρόβλεπτη με τον έρωτα. Η Μπωβουάρ προσπάθησε να δαμάσει την ζήλια της μια ζωή. Ο Σαρτρ δεν έδινε καμία σημασία στις ψυχολογικές λειτουργίες. Ξεκίνησαν τα ταξίδια και τις αποπλανήσεις τους μαζί. Πρώτα η Μπωβουάρ διορίστηκε στη Ρουέν, καθηγήτρια Μέση; Εκπαίδευση;, στην πόλη όπου έπληττε η Μαντάμ Μποβαρύ. Συνδέθηκε με την Όλγκα Κοζακίεβιτς, την δεκαεπτάχρονη μαθήτριά της, ρωσικής καταγωγής. Την έφερε στο Παρίσι και έτσι αρχίζει το «τρίο». «Είχαμε ?κατασκευάσει? την σχέση μας με βάση την απόλυτη ειλικρίνεια και την αμοιβαία αφοσίωση. Επιθυμούσαμε μια ζωή άναρχη». Αυτά πρεσβεύανε το ζευγάρι όταν εμφανίστηκε η Βάντα, η αδελφή της Όλγκας. Η Βάντα, όπως και η αδελφή της, ένιωθαν σαν «υπνωτισμένα φίδια» κάτω από την επήρεια δύο δυνατών προσωπικοτήτων. Το κουαρτέτο έγινε μια «οικογένεια» που διακτεινώθηκε. Η Όλγκα τα έφτιαξε με τον Νίκο Παπατάκη και θα έμεινε έγκυος σε μια περίοδο που απαγορεύονται οι αμβλώσεις. Το 1938 ο Σαρτρ γράφει την «Ναυτία» και την αφιερώνει στον Κάστορα, όπως αποκαλούσε την Μπωβουάρ. Δείχνει ξεμυαλισμένος στο παιγνίδι της αποπλάνησης νεαρών γυναικών. Πολλές από αυτές, που θα τις συναντήσει η Χέιζελ Ρόουλι ερευνώντας για το βιβλίο της, θα ανατρέψουν τις σαγηνευτικές εικόνες. Μιλάνε για εξευτελισμούς, για την καταστρεπτική παρορμητικότητα και την σαδιστική αντιμετώπιση του Σαρτρ, για τις διακεκομμένες συνουσίες. Αρκετές από τις νεαρές θα υποστούν νευρικούς κλονισμούς, όπως η Μπιάνκα Μπίνενφελντ. Ο Σαρτρ και η Μπωβουάρ ανταλλάσσουν εραστές αλλά και ψέματα. Αρχίζουν να μην βλέπουν την αλήθεια ούτε ακόμη στο κοινωνικό είπεδο αφού εκείνος δεν πιστεύει ότι θα γίνει ποτέ πόλεμος. Κι όμως ο πόλεμος ξεσπάσει κι αιχμαλωτίζεται. Στο μεταξύ στο «Το Είναι και το Μηδέν» διακηρύσσει ότι ο έρωτας μεταξύ των ανθρώπων εμπεριέχει την έννοια της σύγκρουσης. Η δική τους σύγκρουση μεταφέρεται στην «οικογένεια» καθώς προστίθενται νέα μέλη Η μαθήτρια της Μπωβουάρ Σοροκίν, σλαβικής καταγωγής, έρχεται μαζί της στο Παρίσι. Η Κολέτ Ζιλμπέρ ισχυρίζεται ότι ο Σαρτρ την βίασε. Το ζευγάρι αρχίζει να αποξενώνεται, σαν να μιλάνε μια άλλη γλώσσα. Η κατοχή στο Παρίσι θα βρει τον Σαρτρ και την Μπωβουάρ περισσότερο τρυφερούς φίλους. Εκείνος τα έχει με την Βάντα ενώ η Όλγκα φέρνει τον Μποστ στην παρέα. Όταν βγαίνουν στο καφέ Φλορ κάθονται ανά δυο στα τραπέζια: Σαρτρ-Βάντα, Μπωβουάρ-Σοροκίν, Όλγκα-Μποστ. A deux, δυο-δυο, «τετ α τετ». Στο μεταξύ η Μπωβουάρ διώχνεται από την εκπαίδευση κατόπιν καταγγελίας της μητέρας της Σοροκίν. Η αδελφές Κοζακίεβιτς κάνουν καριέρα σε θεατρικά έργα που γράφει ο Σαρτρ. Η Βάντα τα φτιάχνει με τον Καμύ και η Μπωβουάρ γνωρίζει στο Σικάγο τον συγγραφέα Νέλσον Όλγκριν ξεκινώντας μια καινούργια σχέση πάθους. Η ίδια ισχυρίζεται ότι είναι άπληστη, ότι τα θέλει όλα. Στο «Δεύτερο φύλο» μιλάει ανοιχτά για το γυναικείο σώμα και την σεξουαλικότητα. Η ακατάπαυστη ερωτική ζωή του ζευγαριού αλλά και ο όγκος της καθημερινής δουλειάς τούς αναγκάζει να παίρνουν αμφεταμίνες. Ο Μπορίς Βιαν κατηγορεί τον Σαρτρ ότι του έκλεψε την γυναίκα. Η δράση τους εντείνεται σε όλα τα επίπεδα. Στον πόλεμο της Αλγερίας σχεδόν απομονώνονται με τις θέσεις τους, όπως διατυπώνονται από τους δικούς τους Temps Modernes Ο μαοϊσμός και ο φεμινισμός κυριαρχούν ιδεολογικά στο ζευγάρι που γερνάει με τα καταβεβλημένα κορμιά αλλά όχι τις επιθυμίες. Ο Σαρτρ τυφλώνεται, σαπίζει στο ποτό κι εκείνη ξαπλώνει δίπλα στο νεκρό κορμί του. Οι χιλιάδες νέοι στην κηδεία του διαδηλώνουν τα μηνύματα που άφησε πίσω του. Στο βιβλίο της η Ρόουλυ παραμερίζει τις ιδεολογίες αλλά δεν παύει να τονίζει ότι η ερωτική ζωή του ζευγαριού στηρίχτηκε πάνω σ? αυτές κι ας μην λειτούργησαν κυριολεκτικά. Η προσέγγισή της είναι αποκαλυπτική, στηρίζεται σε πλήθος μαρτυρίες και ντοκουμέντα κι ας της απαγορεύτηκε η πρόσβαση σε πολλά από την υιοθετημένη κόρη του Σαρτρ. Για τέτοια ανεξάρτητα ζευγάρια, που πάλεψαν για τις ιδέες του κόσμου και τα πάθη τους, μόνον συγκίνηση και θαυμασμός απομένει. Οι οργισμένες κριτικές στην Αμερική και στην Βρετανία έως ένα σημείο δικαιολογούνται, όμως το να συγκρίνεις το ζεύγος Κλίντον με τον Σαρτρ και την Μπωβουάρ είναι υποτιμητικό και αφελές. Ο Κλίντον μάλλον θα προσκυνούσε για ένα Νόμπελ που αρνήθηκε ο Σάρτρ, ενώ οι ατασθαλίες του βασιλικού οίκου της Βρετανίας μάλλον δεν έχουν αντίστοιχο με το ζεύγος του Παρισιού που έκλαιγε την ημέρα της εισβολή των τανκς στην Ουγγαρία ενώ από δίπλα η Άννα Μανιάνι τραγουδούσε λυπητερές μπαλάντες. Ο Ζαν και η Σιμόν δεν εισβάλλανε σε χώρες αλλά σε ζωές, τις διαμορφώσανε και έδωσαν ευκαιρίες στους εραστές τους να επιλέξουνε. Ταυτόχρονα τους φωτίσανε. Μακάρι οι σημερινοί διανοούμενοι να έχουνε τέτοια εμβέλεια, να υπογράφουνε τόσα καθοριστικά μανιφέστα, ν΄ αφήνουν πίσω τους δοκιμές φιλοσοφικής και ερωτικής πρακτικής. Αν «η κόλαση είναι οι άλλοι» τότε ας φροντίσουν οι συντηρητικοί να εξασφαλίσουν τον δικό τους παράδεισο. Δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ βιβλιοδρόμιο, 16 Ιουνίου 2007