Οικογενειακές και διαπροσωπικές σχέσεις σε ένα νεφελώδες ευρωπαϊκό τοπίο διαπραγματεύεται το καινούργιο μυθιστόρημα της Δήμητρας Κολλιάκου. Από την δεύτερη κιόλας αράδα του μυθιστορήματος προβάλλουν τα σύννεφα, μια συνεφιά και βαρύς ουρανός, που θα κυριαρχήσουν στις ψυχές και θα ερμηνεύουν συμβολικά τις διαθέσεις των ηρώων ως ένα αντίστροφο κάτοπτρο. Άλλωστε, η Νεφέλη, η ηρωίδα του μυθιστορήματος, φέρει και ένα αντίστοιχο όνομα, μια γυναίκα που συστήνεται ως σύννεφο. Είναι μια νέα γυναίκα με όλες τις ανασφάλειες, τις αναστολές που θα είχε μια σύγχρονη μάνα και Ελληνίδα που επέλεξε να ζήσει και να εργαστεί στο εξωτερικό. Βλέπει τον κόσμος γύρω της ως θραύσματα επεισοδίων, βλέπει τοπία ανοίκεια με μια λοξή ματιά, με δυσφορία. Παντρεμένη με τον Σαμ, ζούνε σε μια βόρεια πόλη της Αγγλίας όμως εκείνος χάνει την ευκαιρία μιας ακαδημαϊκής καριέρας και μετακομίζει στην Βαρκελώνη για να διδάξει αγγλικά και να γράψει ένα μυθιστόρημα για εφήβους. Ο γάμος τους δεν περνάει την καλύτερη φάση, μια προσυμφωνημένη διάσταση τους βολεύει προς το παρόν. Η Νεφέλη μετακομίζει σε ένα μικρότερο σπίτι μαζί με τον γιο της τον Νικόλας. Αυτές τις πρώτες μέρες της οικογενειακής αναταραχής παρακολουθούμε στο βασικό κορμό του μυθιστορήματος. Οι δύο σύζυγοι έρχονται αντιμέτωποι με καινούργια περιβάλλοντα μόνον που ο Σαμ δεν μένει τελικά στη Βαρκελώνη και ξαναγυρίζει σε μια γειτονική αγγλική πόλη, κρυμμένος.

Νεφέλη

Η Νεφέλη στο μεταξύ έχει να αντιμετωπίσει και τον γιο της που αντιλαμβάνεται πολλά περισσότερα απ όσα του αποκαλύπτονται. Ο Νικόλας είναι μανιακός αναγνώστης του Χάρι Πότερ, έχοντας βρει καταφύγιο στις μαγικές υπεκφυγές. Αποφεύγει τον αληθινό κόσμο, μισεί τη θάλασσα, μιλάει στον εαυτό του, υποδυόμενος ρόλους. Αντικοινωνικό παιδί, ανελλήνιστο, διατηρεί μια ένταση μέσα του που επιδεινώνεται από την στιγμή της φυγής του πατέρα του. Δίπλα στη Νεφέλη κάθεται μια ιδιότυπη Εγγλέζα, η Μαριάν, που σύντομα θα μπει στη ζωή της Νεφέλης και ειδικά του Νικόλας. Είναι μόνη και ασχολείται με τα σύννεφα, συλλέκτρια νεφών, όπως δηλώνει. Ο πατέρας της είχε πολεμήσει στην Κρήτη, να ένας ακόμη λόγος να συνδεθεί με την ελληνική κατά το ήμισυ οικογένεια. Κάποια στιγμή θα δώσει στην Νεφέλη ένα σύντομο ημερολόγιο του πατέρα της που πολέμησε στην Κρήτη. Θα απλώσει ταυτόχρονα το χέρι και στον Νικόλας και, σαν γιαγιά και καλή μάγισσα της εποχής, θα τον κουβαλάει μαζί της σε εκδρομές μέχρι τον Φάρο. Εκεί στα ψηλά θα του μάθει τη θάλασσα και τα σήματα Μόρς, σήματα που εκπέμπονται και στο βιβλίο που γράφει ήδη ο Σαμ. Υπάρχει μια διαρκής αλληλοπλοκή και διείσδυση ιστοριών στη ζωή των ηρώων, τόσο εκείνων που είναι ρεαλιστικοί όσο κι εκείνων που είναι μυθοπλαστικοί στα ενσωματωμένα κείμενα. Ο Σαμ έχει δώσει στους δικούς τους χάρτινους ήρωες ονόματα, όπως Χάρι και Ρον, που βγαίνουν μέσα από τα διαβάσματα του γιου του. Αυτοί αναλαμβάνουν επικίνδυνες επιχειρήσεις στα σύννεφα και στα πέλαγα. Θα έλεγε κανείς ότι με το βιβλίο αυτό ο Σαμ απλώνει ένα χέρι συμφιλίωσης στον Νικόλας αλλά και τον εαυτό του. Αντί να παραμείνει ένας συμβιβασμένος καθηγητής καταπιάνεται με ένα βιβλίο για εφήβους που σίγουρα δεν το εκτιμάει η Νεφέλη λέγοντας Να γράφει τι; Κανένας δεν διαβάζει. Ούτε κι εσύ ο ίδιος. Η ζωή και η μυθοπλασία αντιτίθενται στα κείμενα του Σαμ και το ημερολόγιο του Εγγλέζου αγωνιστή. Κάποιοι ήρωες πολεμάνε σε φανταστικούς κόσμους και άλλοι παλέψανε κόντρα στον ναζισμό. Ο ένας Εγγλέζος πολέμησε στην Κρήτη και ο άλλος δίνει τη μάχη επιβίωσης σε μια θολή Ευρώπη που μόνον καλές ευκαιρίες δεν δίνει πια στους πολίτες της.

Η μάχη του Εγγλέζου

Η μάχη του Εγγλέζου διεξήχθη στα Σφακιά απ όπου πέρασαν απέναντι στην Γαύδο παλιότερα για διακοπές η Νεφέλη με τον Νικόλας και όπου η Νεφέλη γνώρισε τον Ανδρέα, έναν πρόσκαιρο εραστή, ένα ακόμη μυστικό στο νεφελώδες οικογενειακό της τοπίο. Η κρίση της οικογένειας κορυφώνεται με την φυγή του Νικόλας και με διαρκείς ανατροπές μέχρι το τέλος του βιβλίου. Η Δήμητρα Κολλιάκου γράφει για τον ρόλο των νέων γονέων σε μια ρευστή εποχή όπου είναι εύκολες οι μετακινήσεις αλλά όχι η αλληλοκατανόηση. Επικεντρώνεται στη δομή της οικογένειας, στην ταυτότητα που διαμορφώνει η διαφυλετική υπόστασή της. Κριτικάρει το ακαδημαϊκό σύστημα, την απομόνωση όσων δεν πειθαρχούν στην διαπλοκή. Φαίνεται να νοιάζεται για τα παιδιά, τη μόρφωση και τις επιρροές τους. Τη νοιάζει και το σύγχρονο μυθιστόρημα και η τύχη του, αυτό φαίνεται όχι μόνον στις διακειμενικές αναφορές της αλλά και στις διαφορετικές γραφές που δοκιμάζει να ενσωματώσει. Έτσι κατορθώνει το πρωτογενές κείμενο να μοιάζει ρεαλιστικό σε σύγκριση με το εφηβικό βιβλίο του Σαμ. Η γραφή της είναι λιτή, απέριττη, θα οδηγούσε σε απόγνωση μια αναγνώστρια των γυναικείων ευπώλητων, έχει εσωτερικό ρυθμό και μια αινιγματική ομορφιά, εκείνης της γοητευτικής αμακιγιάριστης γυναίκας. Ωστόσο δεν γράφει σαν γυναίκα, δεν υπάρχει τέτοια γραφή, η λογοτεχνία είναι μία. Άλλωστε όπως η Βιρτζίνια Γουλφ, στην οποία έκανε σπουδές ο Σαμ, διεκδικεί κι αυτή το δικό της δωμάτιο αντίθετα με τη μητέρα του Σαμ που χάθηκε μέσα στο ποτάμι με τις πέτρες στις τσέπες. Η Κολλιάκου γεννήθηκε το 1968 στην Αθήνα, είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής και διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου. Ζει και εργάζεται στη Γαλλία. Ξεχώρισε με το πρώτο της μυθιστόρημα Θερμοκρασία δωματίου (2006) που τιμήθηκε με το Athens Prize for Literature του περιοδικού (δε) κατα και με το βραβείο μυθιστορήματος του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών. Άλλα της βιβλία είναι το Μαγείο (1999) και η Αρρώστια των βουνών (2009). Δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ Σαββατοκύριακο, βιλιοδρόμιο3 Μαίου 2013 Θεόδωρος Γρηγοριάδης, συγγραφέας