Ο Φίλιπ Ροθ έγραψε ένα βιωματικό βιβλίο για τον πατέρα του και το δύσκολο χαμό του, μια οικογενειακή υπόθεση που ανάγεται σε μια λογοτεχνική οικουμενική ιστορία χάρις στο επιδέξιο αφηγηματικό ταλέντο του Το βιβλίο Πατρική κληρονομιά κυκλοφόρησε το 1991 ενώ πρωτοεκδόθηκε στα ελληνικά το 1995 στις εκδόσεις Χατζηνικολή. Έχει υπότιτλο «Μια αληθινή ιστορία» και ανήκει στην κατηγορία των βιβλίων μη μυθοπλαστικής πεζογραφίας παρόλο που διαβάζεται σαν ένα κανονικό μυθιστόρημα. Στο σχετικά μικρό πεζογράφημα ο Φίλιπ Ροθ επικεντρώνεται στα τελευταία τρία θλιβερά χρόνια του πατέρα του, αρχίζοντας από την στιγμή (1988) που εκείνος ξυπνάει έχοντας παραλύσει από τη μια πλευρά του προσώπου του. Ψύχραιμος χαρακτήρας, ο ογδονταεξάχρονος χήρος Χέρμαν Ροθ, στηρίζει με το χέρι του την κρεμασμένη όψη πιστεύοντας ότι θα αποκαταστήσει την αρμονία των γεροντικών του χαρακτηριστικών. Εκείνο το διάστημα ο Χέρμαν συζεί με την Λιλ όμως αναζητάει άμεσα τη βοήθεια των γιων του και ειδικά του Φίλιπ. Οι ιατρικές εξετάσεις που ακολουθούν είναι δυσοίωνες. “Είδα τον εγκέφαλο του πατέρα μου, και αποκαλύφθηκε το παν και το τίποτα”. Αυτή είναι η αρχή μιας οριακής σχέσης γιου και πατέρα που είναι αναμέτρηση και επανασύνδεση μαζί, αντιστροφή ρόλων και ενεργοποίηση ευάλωτων συναισθημάτων. Ο Φίλιπ σκέφτεται ταυτόχρονα και την, τυραννισμένη από τον δυνάστη σύζυγο, μητέρα του, χαμένη λίγα χρόνια νωρίτερα. Μια στραβοτιμονιά, ενώ κατευθύνεται προς το σπίτι του πατέρα του, τον φέρνει στα νεκροταφεία. Τυχαίο; “Η μητέρα μου και οι άλλοι νεκροί είχαν καταλήξει εδώ λόγω της κινητήριας δύναμης ενός, στην ουσία, ακόμα πιο απίθανου τυχαίου γεγονότος: ότι κάποτε υπήρξαν ζωντανοί”. Ο πατέρας Ροθ, επιβλητική, σχεδόν βιβλική φιγούρα, υπήρξε στα νιάτα του, επίμονος, δουλευταράς, προστατευτικός, άνθρωπος που έπαιρνε πρωτοβουλίες αλλά και τις αφαιρούσε απροσχημάτιστα από τους άλλους. Ποσώς μάλιστα να δεχθεί κριτική από το γιο του. Όταν έχασε τη γυναίκα του έσπευσε, μία ώρα μετά τη κηδεία της, να εξαφανίσει τα ίχνη της από τα συρτάρια, τα γυναικεία κειμήλια, θέλοντας να αποστραφεί την πραγματικότητα. Είχε ψυχαναγκαστικές εμμονές ΄ μια από αυτές, να περπατήσουν μια μεγάλη απόσταση με την αδύναμη σύζυγό του, την έσπρωξε μια ώρα αρχύτερα στο έμφραγμα. Ωστόσο, όταν την έχασε την θρήνησε πολύ. Για πρώτη φορά ο Φίλιπ έβλεπε τον πατέρα του να κλαίει και να πενθεί βαριά. Τώρα όμως ο Χέρμαν Ροθ αντιλαμβάνεται, από τα μισόλογα του γιου και τις επιφυλακτικές κουβέντες των γιατρών ότι κι αυτός βρίσκεται στο δρόμο χωρίς γυρισμό. Οι εργαστηριακές αναλύσεις δείχνουν όγκο στον εγκέφαλο και απαιτούνται πολύωρες εγχειρήσεις με αμφίβολα αποτελέσματα αποκατάστασης ακόμη και επιβίωσης. Ο Χέρμαν Ροθ ταλανίζεται ανάμεσα στην κατάθλιψη και την αποδοχή. Ο Φίλιπ του συμπαραστέκεται και αρχίζει να του επιβάλλεται. “Τότε του είπα τέσσερις λέξεις, τέσσερις λέξεις που δεν του είχα απευθύνει ποτέ άλλοτε στη ζωή μου”. Να βάλει πουλόβερ και παπούτσια. Λίγο αργότερα θα του βγάλει τη μασέλα και θα την βάλει στην τσέπη του. “Τέλος μιας εποχής, αυγή μιας άλλης”. Ο γιος αναλαμβάνει τον πατέρα, “είχα υπερπηδήσει, χωρίς να το συνειδητοποιήσω, το χάσμα της σωματικής αποξένωσης που, πολύ φυσιολογικά, είχε δημιουργηθεί ανάμεσά μας από τότε που έπαψα να είμαι μικρό παιδί”. Ο Φίλιπ δεν είχε απαιτήσεις από τη διαθήκη, ο αδελφός του συντηρούσε μεγαλύτερη οικογένεια, κι εκείνος τότε (αρχές δεκαετίας του 90) ήταν παντρεμένος με την δεύτερη γυναίκα του, την ηθοποιό Κλερ Μπλουμ. Όταν ο Χέρμαν τού αφήνει το κύπελλο ξυρίσματος του δικού του πατέρα του, ο Φίλιπ θεωρεί ότι αυτό είναι και η μόνη του κληρονομιά. Καθώς ο πατέρας χειροτερεύει και είναι ανήμπορος, ο γιος τον φροντίζει όπως ένα μωρό τη μητέρα του. «Ο Φίλιπ μού φέρεται σαν μητέρα» λέει ο Χέρμαν, ενώ η «μητέρα» έχει μόλις μαζέψει τα λερωμένα του ρούχα και τον λούζει γυμνό στο καταλερωμένο μπάνιο. Μια συνταρακτική στιγμή, ανυπόφορα ιδιωτική για να περιγραφεί. «Αυτή ήταν η κληρονομιά από τον πατέρα μου: ούτε τα λεφτά ούτε τα τεφιλίν ούτε το κύπελλο του ξυρίσματος, αλλά τα σκατά». Παρά τη θλίψη που αναδύουν αυτές οι ιδιωτικές σκηνές-και σε αντίθεση με την ταινία του Χάνεκε «Αγάπη»- υπάρχουν και κωμικά ιντερμέδια όπως εκείνο με έναν επίδοξο συγγραφέα και φίλο του Χέρμαν τον οποίο συστήνουν στον Φίλιπ για να μεσολαβήσει ώστε να βρεθεί εκδότης. Ο φτασμένος συγγραφικά Ροθ, σε μια σκηνή που θυμίζει Γούντι ʼλεν, διαβάζει το χειρόγραφο, ένα κανονικό πορνογράφημα που διαδραματίζεται στη διάρκεια του πολέμου, ενώ λογικά περίμενε μια αφήγηση για το Ολοκαύτωμα. Χώρια που η κόρη του γραφιά ήταν και διορθώτρια του! Ο Φίλιπ Ροθ θα ολοκληρώσει το βιβλίο για τον πατέρα του που το έγραφε όσο εκείνος βασανιζόταν, κρατώντας ένα είδος ημερολογίου. Γι αυτό και η «Πατρική κληρονομιά» είναι ίσως το πιο βιωματικό του κείμενο. Μαζί με τα υπόλοιπα τριάντα βιβλία ο Ροθ κληρονομεί (και όχι χωρίς ενστάσεις) στην Αμερικανική και παγκόσμια λογοτεχνία, ένα έργο που μιλάει για την Ιστορία, τον πόλεμο, τον εβραϊσμό, τις μειονότητες, τον φασισμό, τη σύγκρουση ανάμεσα στα δύο φύλα, την κρίση στην οικογένεια, τη μετανάστευση, τις μεταλλαγμένες ιδεολογίες και ταυτότητες. Με άλλα λόγια είναι ένας συγγραφέας με πλήρες όραμα για τον κόσμο και την λογοτεχνία. Έχοντας βραβευτεί με τριάντα δύο βραβεία στη χώρα του και στον υπόλοιπο κόσμο, με τελευταίο βραβείο το 2012 το Ισπανικό Prince of Asturias Award, μάλλον δεν θα του λείψει το Νόμπελ αλλά το Νόμπελ θα απουσιάζει από τη ζηλευτή λίστα του Ροθ. ʼλλωστε περισσότερο αγωνία επικρατεί αν ο 79χρονος συγγραφέας θα ξαναγράψει παρά αν μεταβεί στην σκανδιναβική επικράτεια των αστυνομικών μυθιστορημάτων. Κι αυτό είναι η μέγιστη επιβράβευση και αποδοχή του. NEA, βιβλιοδρόμιο 19 Ιανουαρίου 2012