ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ «Ο Χοσέ Σεμί βγήκε από το σχολείο κρατώντας μια μεγάλη κιμωλία που διατηρούσε ανέπαφο ολόκληρο το μήκος της και που, αν την πίεζες, θα σπούσε-, σαν παιγνιδάκι μοναχικής διασκέδασης, χαρακτηριστικής των δέκα χρόνων του. Η κούραση των ωρών του σχολείου τον έκανε, βγαίνοντας, να αναζητά κάτι που να τον στηρίξει και να τον διασκεδάσει. Εκείνη τη μέρα βρήκε την κιμωλία. Το σχολείο, στο κέντρο του στρατοπέδου, είχε για πίσω φόντο ένα μεγάλο χορταριασμένο χωράφι και δεξιά του έναν μεγάλο τοίχο που εξέθετε στην κοινή θέα τον βρόμικο ασβέστη του και τα ανεπίχριστα τούβλα του στα άκρα του, σαν να τον είχε τρίψει ο χρόνος με προβιά αγριοκάτσικου και άμμο, με λεμόνι και αλισίβα. Πλησίασε στον μεγάλο τοίχο, αναζητώντας συντροφιά?? (σελ.45) Στην Κούβα γράφτηκε το μεγαλύτερο ισπανόφωνο μυθιστόρημα του εικοστού αιώνα και ένα από τα σημαντικότερα του παγκοσμίου λογοτεχνικού άτλαντα, ίσης βαρύτητας με τον ?Οδυσσέα? του Τζόυς και την ?Αναζήτηση? του Προυστ. Μυθιστόρημα στο οποίο προσκυνάνε ο Κορτάσαρ, ο Λιόσα, ο Σάμπατο. Πρωτοποριακό, ογκώδες, ενίοτε δύσβατο, αλλά υψίστης γλωσσολογικής και αισθητικής αξίας κείμενο, το Paradiso του Χοσέ Λεσάμα Λίμα, πρωτοκυκλοφόρησε το 1966 στην Κούβα σε λίγες εκδόσεις και έγινε ανάρπαστο. Ανυπότακτο εξουσιαστικά βιβλίο και γι? αυτό επιλήψιμο, αφού η λογοτεχνία ανέκαθεν φόβιζε τα ασφυκτικά καθεστώτα. Ο συγγραφέας του, ποιητής, θεωρητικός και διανοητής, προχώρησε σε ένα πολυσύνθετο λογοτεχνικό εγχείρημα με το πρόσχημα μιας οικογενειακής σάγκα. Ο βασικός του ήρωας, ο Χοσέ Σεμί, γεννιέται στις αρχές του περασμένου αιώνα ΄ ο πατέρας του είναι συνταγματάρχης και περιστοιχίζεται από ένα πλήθος συγγενών και υπηρετικού προσωπικού. Ο Φρόνησις και ο Φοκόν θα είναι οι δύο καλύτεροι φίλοι του Σεμί στην εφηβεία. Οι τρεις τους θα αναζητήσουν απαντήσεις σε φιλοσοφικά και υπαρξιακά ζητήματα ενώ ταυτόχρονα θα ξετυλίγεται η ιστορική και πολιτιστική φυσιογνωμία της Κούβας. Λέγεται ότι ο συγγραφέας ταυτίζεται με τον ήρωά του, που δεν είναι μόνον σάρκινος αλλά και αρχετυπικός, καθώς οδηγείται στην ποιητική του τελείωση. Πολύπλοκο και πολυσήμαντο κείμενο, διαπερνά την καραϊβική επικράτεια ανυψούμενο στις ακρώρειες ενός κοσμογονικού λόγου. Φυσικά ένα τέτοιο νεομπαρόκ μυθιστόρημα προϋποθέτει έναν προσηνή και ευλαβικό αναγνώστη. Έναν αναγνώστη που θα ανοιχτεί θαρρετά στην οδύσσεια της γραφής αποκομίζοντας ωστόσο ξεχωριστές συγκινήσεις.