Ποντάροντας (τα) πάντα στη γραφή Η Αυγή, καθηγήτρια δημιουργικής γραφής στην Αγγλία, επιστρέφοντας στην Ελλάδα, αποφασίζει να γράψει ένα μυθιστόρημα. Ο Σταύρος, απόλυτα παθιασμένο πλάσμα, αποτελεί την αφορμή για την πρώτη αράδα, αλλά και καταδεικνύει ?μέσω του πάθους για τον τζόγο? την περιπέτεια της γραφής, το τυχαίο, τον υπαρξιακό κίνδυνο. Η Αργυρώ Μαντόγλου ρισκάρει να ονοματίσει το πάθος της γραφής ως τζόγο, τονίζοντας ένα σημαίνον στοιχείο: την καθημερινή (ρώσικη;) ρουλέτα. Η ηρωίδα πλησιάζει τα 36α γενέθλιά της έχοντας στο μυαλό τη δυσοίωνη πρόβλεψη (συγκαιρινή μας υστερία) κάποιου Ινδού σταθμάρχη στο Λονδίνο ότι τότε θα κόψει το νήμα της ζωής της. Η ίδια, αποφασίζοντας επιτέλους να αναλάβει τη μοίρα της, επιστρέφει στην Ελλάδα κι οδηγείται στην Πάρνηθα ? κοπιώδης ανάβαση στο όρος του εξορκισμού. Εκεί, την περιμένει ο Σταύρος, που «εκεί όπου οι άλλοι κρεμάνε την Παναγία, εσύ έβαλες τον ανθρώπινο εαυτό σου»? γκρουπιέρης, αριβίστας, γεμάτος αισθησιασμό. Βιώνουν μια ανεξέλεγκτη ερωτική παράνοια. Τρέχουν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου, προσπαθώντας να σωθούν απ? τον εαυτό τους, με τον Σταύρο να τρέχει και σ? άλλες αγκαλιές προκειμένου να σώσει το τομάρι του: στης Σίλια, φερειπείν, συζύγου του βαθύπλουτου και παράλυτου Αντρέα, της οποίας γίνεται ο πληρωμένος έρωτας, σε αντίθεση με την Αυγή που πληρώνει σε «είδος» και ακριβά: το να έρθεις αντιμέτωπος με το είδωλό σου δεν είναι και λίγο. Η αδερφή της Αυγής, η Ελεάννα, το πρόσωπο-κλειδί του βιβλίου ?ως φωνή της λογικής? με τη μητρική της υστερία, προσπαθεί να σώσει την Αυγή απ? το αδιάκοπο παιχνίδι με τη ζωή της. Αμφότεροι κρύβουν ένα μυστικό. Η Αυγή, συμβολικό όνομα, κρύβει το μυθιστόρημα που γράφει, προσπαθώντας να κατανοήσει, και μαζί η συγγραφέας, τον Σταύρο, ίδιο ασήκωτο σταυρό, ο οποίος κρύβει πως η Αυγή είναι πολύ φωτεινή γι? αυτόν και τρέχει αλλού να βρει την έντονη, έτσι νομίζει, ζωή. Οι δύο αυτοί ήρωες είναι τα πρόσωπα του τελευταίου διηγήματος του προηγούμενου βιβλίου της Μαντόγλου, του «Bodyland?Χωρασωμάτων». Μπορεί οι ήρωες, τελικά, να σώζονται ο ένας απ? τον άλλον, όμως τι συμβαίνει με τη γραφή; Η συγγραφέας ξεδιπλώνει αριστοτεχνικά τη θεωρητική της θέση, αποδίδοντας το μυθιστόρημα της Αυγής με την εγκιβωτισμένη δευτεροπρόσωπη αφήγηση, που πλησιάζει δειλά δειλά τον Άλλο, ενώ επικρατεί το τρίτο πρόσωπο του παντεπόπτη αφηγητή, χωρίς ποτέ να πατρονάρονται οι ήρωες μετατρεπόμενοι σε φερέφωνα. Χαρακτηριστική είναι και η μετάβαση της Αυγής απ? τη διδασκαλία της γραφής στην ίδια τη γραφή. Καλομελετημένη, δε, η διάκριση των κεφαλαίων σε «Περιπέτεια του μηδενός» ?με χωρισμό των ενοτήτων σε διαδοχικά μηδενικά? και σε «Περιπέτεια εσωτερικού χώρου» ? τίτλος του μυθιστορήματος που γράφει η Αυγή. Σε κάποιες ενότητες, η λέξη «Περιπέτεια» χάνεται, συμβολίζοντας μια μάλλον περιρρέουσα, παρότι σύντομη, ηρεμία. Το μυθιστόρημα εντάσσεται στη γενική δομή των βιβλίων της Μαντόγλου, πιστή στον μεταμοντερνισμό, διατρέχοντας τις σύγχρονες τάσεις, δίχως να ξεχνά το παρελθόν και δίχως να αγκυλώνεται σε καμιά δογματική αφηγηματική και δομική αρχή. Από άποψη περιεχομένου, γνώριμος ο μεταφεμινισμός της, βασιζόμενος στο θεωρητικό υπόβαθρο του λεγόμενου Δεύτερου Κύματος του Φεμινισμού, που αναπτύχθηκε το ?70, και ο οποίος επιτάσσει μια σύγχρονη αναζήτηση, θεωρητική και πρακτική, της θέσης της γυναίκας ? θεωρώντας πάντοτε δεδομένες τις κατακτήσεις του παρελθόντος. Με επιρροές απ? τη Βιρτζίνια Γουλφ και την Τζανέτ Γουίντερσον, αναφορικά με τη χωρίς χάσματα, σχεδιασμένη με ακρίβεια, θεματική και υπαρξιακή της αναζήτηση, η συγγραφέας μοιάζει να συνομιλεί, αυτή τη φορά, περισσότερο με σύγχρονους ομοτέχνους της, όπως τον Ουίλιαμ Τρέβορ, την Άλι Σμιθ, ίσως και τον Μάρτιν Έιμις, όσον αφορά τους γρήγορους ρυθμούς και την κοφτή γλώσσα της γραφής της, ενώ ταυτόχρονα θέτει υποδηλωτικά και το ζήτημα της ταυτότητας των ηρώων της στον σύγχρονο κόσμο. Η Μαντόγλου παίζει περίτεχνα και με την παρουσία του ίδιου του συγγραφέα, αφού δειλά μα καταλυτικά εμφανίζεται ως ήρωας-αερικό και ως από μηχανής θεός σε δύο τρία σημεία του μυθιστορήματος (π.χ., σ. 33 και 364). Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι ότι δεν ποντάρει, σ? αυτό το μυθιστόρημα, αποκλειστικά στη δύναμη της γλώσσας, μιας γλώσσας λιγότερο αυστηρής αλλά συμβατής με την ταχύτητα που προϋποθέτει το ρίσκο, αποσκοπώντας, έτσι, να δώσει άπλετο χώρο στο θέμα και τη δομή. Το ρίσκο και το πάθος της γραφής και του γραφιά: η συγγραφέας δείχνει να μη φοβάται να ξεσκεπάσει την αγωνία για το υπαρξιακό κομμάτι της λογοτεχνίας? μοιάζει να μη θέλει, παράλληλα, να το αποκαθηλώσει απ? το βάθρο, που μπορεί να γίνει και βάραθρο. Το ποιος θα σταθεί όρθιος θα το δείξει η μπίλια. Η Μαντόγλου, πάντως, δείχνει πως αυτό το παιχνίδι ξέρει να το παίζει καλά. [Περισσότερα για τη συγγραφέα μπορείτε να βρείτε στη στήλη «Πρόσωπα ? Συγγραφέας του Μήνα» της ιστοσελίδας της Βιβλιοθήκης μας.] [Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην «Αυγή», Τρίτη 12/05/2009] Δημήτρης Αθηνάκης