Κυκλοφόρησε στα τέλη του 2102 από τις εκδόσεις "Κέδρος" το ιστορικό μυθιστόρημα της δημοσιογράφου από την Αλεξανδρούπολη Σωτηρίας Μαραγκοζακάκη με τίτλο Ο Υπατος της Σμύρνης. Μέσα στις 413 σελίδες η συγγραφέας αναπλάθει την εποχή που φτάνει μέχρι την πτώση της Σμύρνης, τον Αύγουστο του 2012. Κεντρικό πρόσωπο μια ιστορική προωπικότητα ο Αριστείδης Στεργιάδης, προσωπικός φίλος του Ελευθέριου Βενιζέλου και που με εντολή του ορίζεται ως αρμοστής της Σμύρνης. Ενώ έγινε δεκτός με ενθουσιασμό όταν έφτασε στην Σμύρνη έφυγε με κατάρες μία μέρα πριν μπει ο τουρκικός στρατός στην Σμύρνη. Η συγγραφέας στηρίζει το εγχείρημα της στην πολυετή έρευνα που έκανε τόσο γύρω από το πρόσωπο όσο και γύρω από την εποχή. Εννιά άνθρωποι διαφορετικής τάξης, εθνότητας μορφωτικού επιπέδου και πολιτικών πεποιθήσεων εξιστορούν την κατάσταση στην Σμύρνη αλλά και καταθέτουν την δικιά τους γνώμη γύρω από τον Στεργιάδη. Ήρωας ή προδότης, εκσυγχρονιστής που ήθελε να συγκρουστεί με τα παλιά τζάκια της Σμύρνης, ακόμη και με την πανίσχυρη Εκκλησία, άνθρωπος που μπορούσε να καταλάβει το πολιτικό γίγνεσθαι, ή ένας ψυχρός τεχνοκράτης της εξουσίας; Μέσα στην δίνη των γεγονότων, από τον παράδεισο της απελεύθερωσης μέχρι την απόλυτη καταστροφή της Σμύρνης αναμφίβολα δεν μπορεί να δει κανείς τον Στεργιάδη ως έναν μοναχικό υπηρέτη της πολιτικής του Βενιζέλου. Εξ αντικειμένου τίθεται και από την συγγραφέα το ορθό η μη της πολιτικής που ακολουθήθηκε. Ο Στεργιάδης εκ του αποτελέσματος κρινόμενος περνά στους ηττημένους της ιστορίας. Η τελική απολογία του, στα στερνά του βιβλίου ελάχιστο έλεος του προσφέρει. Ίσως η αλήθεια βρίσκεται σ αυτά που λέει ο κομμουνιστής ένας από τα 9 πρόσωπα που αφηγείται την ιστορία Έτσι είναι πάντως, σύντροφε, η ιστορία με την Μικρασία και το μεγάλο δράμα της. Τι ήμασταν; Μια αδύναμη αγροτική οικονομία ενός μικρού καινούργιου κράτους, που εξαντλήσε ως το τελευταίο ψίχουλο τους πόρους του σε μια τυχοδιωκτική εκστρατεία, σε μια ουτοπία πες το αν θες καλύτερα Ίσως τελικά το Ιώνιο Πανεπιστήμιο έργο του Στεργιάδη, που δεν λειτούργησε ποτέ λόγω της πτώσης της Σμύρνης, παρόλο που είχε τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις, με διευθυντή του τον μεγάλο μαθηματικό Καραθεοδωρή, να συμβολίζει το ανεκπλήρωτο της ιστορίας. Η συγγραφέας σκύβει με σεβασμό πάνω στην ιστορία και αυτό είναι ένα από τα πλέον σημαντικά προτερήματα αυτού του ιστορικού μυσθιστορήματος. Θα μπορούσε να ήταν και ένα ιστορικό ρεπορτάζ, γιατί αναμφίβολα φαίνεται η ενδελεχής ερευνητική δουλειά της συγγραφέως. ʼλλωστε θέλει τόλμη για να καταπιαστεί κάποιος με τρόπο νηφάλιο και κόντρα στο κυρίαρχο αίσθημα, με θέμα που αφορά στην Σμύρνη και μάλιστα με την πιο αμφιλεγόμενη προσωπικότητα της. Γιατί η καταστροφή της Σμύρνης έχει περάσει στο συλλογικό υποσυνείδητο σαν την μεγαλύτερη ήττα που γνώρισε ποτέ η χώρα στην νεώτερη ιστορίας της. Η Σωτηρία Μαραγκοζάκη καταφέρνει να δώσει μια πλήρη εικόνα μιας εποχής με λίγα λόγια να τιθασσεύσει το υλικό της και καταφέρνει επίσης σε μεγάλο βαθμό να μην παρασυρθεί από το πλούσιο υλικό της. Γιατί αναμφίβολα οι πληροφορίες που γίνονται γνωστές στον μέσο αναγνώστη είναι σημαντικές και ιδιαίτερα χρήσιμες για να γίνει κατανοητό και συνολικό πλαίσιο ζωής της πολυεθνοτικής και ακμάζουσας Σμύρνης. Η Σωτηρία Μαραγκοζάκη εργάστηκε με επιμονή και υπομονή ώστε να μπορέσει να μας δώσει μετά από χρόνια δουλειάς το συγκεκριμένο ιστορικό μυθιστόρημα και όπως σημειώνει η ίδια στον πρόλογο της το βιβλίο αυτό ίσως μπορεί να βάλει ένα λιθαράκι στο μεγάλο, το απέραντο, το αενάως ανολοκλήρωτο μωσαϊκό της αλήθειας, της δικής μας των άλλων, όλων μας. Αυτό το καταφέρνει. ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΣΑΚΕΛΛΙΩΝ, ΑΥΓΗ 27/1/13