«Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας», το πιο δημοφιλές μυθιστόρημα του Μάρκες μετά τα «Εκατό χρόνια μοναξιάς» είναι ένα αφηγηματικό αμάλγαμα από λαϊκά στοιχεία που θυμίζουν κουβέντες στους δρόμους ή στα κατώφλια αλλά και με λογοτεχνικές παρεκβάσεις και αναφορές που κλείνουν το μάτι στον πιο υποψιασμένο αναγνώστη. Διαδραματίζεται κάπου στο τέλος του 19ου αιώνα μέχρι τις αρχές του εικοστού. Η περιοχή που διαδραματίζονται οι ιστορίες είναι μια ανώνυμη παραλιακή πόλη, λιμάνι της Καραϊβικής. Εδώ συναντάμε τον γιατρό Ουρμπίνο όπου μια μέρα πάει να πιάσει τον παπαγάλο του και πέφτει και σκοτώνεται. Η σύζυγός του η Φερμίνα Δάσα, μια κομψή και απόκοσμη γυναίκα, στην κηδεία του έβγαλε τη βέρα της, τη φόρεσε στο δάχτυλο του πεθαμένου άντρα της «Θα ιδωθούμε γρήγορα», του είπε. Ανάμεσα στο πλήθος ο Φλορεντίνο Αρίσα ένιωσε μια μαχαιριά στο πλευρό του. Δεν είχε σταματήσει να σκέφτεται τη Φερμίνα Δάσα από τότε που τον απέρριψε μετά από ένα πολύχρονο κι όλο δυσκολίες έρωτα. Είχαν περάσει από τότε πενήντα ένα χρόνια, εννιά μήνες και τέσσερις μέρες. Όταν γνώρισε την Φερμίνα Δάσα στα δεκαοκτώ του ήταν ο πιο περιζήτητος νεαρός στον κοινωνικό του κύκλο, τα κορίτσια έριχναν κλήρο για το ποια θα πήγαινε μαζί του. Ο Φλορεντίνο Δάσα άρχισε τη μυστική ζωή του μοναχικού κυνηγού, καθόταν στο παγκάκι σε ένα μικρό πάρκο, κάνοντας πως διαβάζει. Μετά βίας και με την ανοχή της θείας της Εσκολάστικα, κατορθώνει να της δώσει απλώς ένα πολυσέλιδο γράμμα. Την μέρα που την είδε από κοντά πρώτη φορά, ήταν σαν λιπόθυμος κι η μητέρα του τρομοκρατήθηκε, γιατί αυτό δεν έμοιαζε με ερωτική ενόχληση, αλλά με τα συμπτώματα της χολέρας. Όμως η Φερμίνα Δάσα γνώριζε λίγα για κείνο τον μελαγχολικό υποψήφιο, ήξερε ότι ήταν γιος χωρίς πατέρα μιας εργατικής και σοβαρής ανύπαντρης μητέρας, αλλά αμετάκλητα σημαδεμένης με το στίγμα μια μοναδικής νεανικής τρέλας. Αρχίζουν μια τρελή αλληλογραφία με την ανοχή της θείας Εσκολάστικα. Κι όλα αυτά σε μια ταραχώδη περίοδο με έναν καινούργιο εμφύλιο πόλεμο, από τους τόσους που ερήμωναν τη χώρα για περισσότερα από πενήντα χρόνια. Ο πατέρας όμως της Φερμίνα Δάσα τιμωρεί την θεία, τη βάζει σε μια γολέτα και έκτοτε δεν θα ξανακούσουν γι? αυτήν και προειδοποιεί τον νεαρό τηλεγραφητή απειλητικά για να πάρει την απάντηση: «Δεν υπάρχει μεγαλύτερη δόξα από το να πεθάνω για τον έρωτα». Ταυτόχρονα απομακρύνει την κόρη του για τρεις μήνες σε μακρινούς συγγενείς, διάσπαρτους σε κάθε γωνιά της χώρας, ένα ταξίδι μέσα «στον λαβύρινθο των συγγενών μέχρι τις πηγές της καταγωγής της», ένα εκπληκτικό ταξίδι σε περιγραφές που αποπνέει ακόμη και μέσα στις σελίδες την ένταση, τη σκόνη, το αναπάντεχο. Ο Λορένσο Δάσα δεν δεχόταν η κόρη του να παντρευτεί έναν άντρα της κατώτερης τάξης ξεχνώντας το δικό του γκρίζο παρελθόν και τον αριβίστα χαρακτήρα του. Όμως ο νεαρός τηλεγραφητής στο επάγγελμα Φλορεντίνο μπορεί και εντοπίζει κάθε ίχνος της πορείας της αγαπημένης του. Το μακρύ ταξίδι τελειώνει κάποια στιγμή και η γολέτα ξαναφέρνει στο λιμάνι την Φερμίνα, ώριμη, μια κυρά του σπιτιού και ο πατέρας της μάλιστα της παραδίδει την εξουσία της διοίκησης του σπιτιού. Εκείνη ήταν μόλις δεκαεπτά ετών. Ο Φλορεντίνο βρίσκεται και πάλι σε αναβρασμό, ακολουθεί τα ίχνη της, την κατασκοπεύει παντού και αδιάκοπα. Έκτοτε θα ζει στην σκιά της, ακολουθώντας τα ίχνη της, υπομένοντας τον γάμο της με τον γιατρό Χουβενάλ Ουρμπίνο, ειδικό στην χολέρα. Μια μέρα ο Φλορεντίνο Αρίδα, σε ένα περίπατο, τη βλέπει έγκυο. «Ο Φλορεντίνο Αρίσα δεν ένιωσε ζήλια, ούτε θυμό, παρά μια μεγάλη περιφρόνηση για τον εαυτό του. Ένιωσε φτωχός, άσχημος, κατώτερος κι όχι μόνο ανάξιος γι αυτήν, αλλά και για οποιαδήποτε άλλη γυναίκα στον κόσμο». Ωστόσο η ανάκτηση της Φερμίνα Δάσα είχε γίνει μοναδικός σκοπός της ζωής του κι ήταν τόσο σίγουρος ότι θα τα κατάφερνε. Όταν την βλέπει μέσα σε ένα εστιατόριο, καθισμένη με τον σύζυγό της. Την παρατηρούσε καθρεφτισμένη σε όλο της το μεγαλείο. Η Αλίκη είχε ξαναπεράσει μέσα από τον καθρέπτη, κι εκείνος πρόσφερε όσα χρήματα ήθελε ο ιδιοκτήτης για να του πουλήσει τον καθρέπτη. Ξαφνικά σκέφτηκε ότι «η αδιαφορία της δεν ήταν παρά μια προστατευτική πανοπλία ενάντια στο φόβο». Τώρα πια χήρα, έχει την τελική ευκαιρία να την πλησιάσει και της προτείνει το τελευταίο τους ταξίδι, πάνω σε ένα πλοίο, με σημαία ανυψωμένη της χολέρας, ώστε κανείς να μην μπορεί να τους πλησιάσει. Ένα ταξίδι στην καρδιά του έρωτα, στην αιωνιότητα της αγάπης. «Ο έρωτα στα χρόνια της χολέρας» είναι ένα δονκιχωτικό, μεταμοντέρνο ρομάντζο, σαρκαστικό, ανθρώπινο, χειροπιαστό και παιγνιδιάρικο λογοτεχνικά. Ο έρωτας, ο χρόνος, η φθορά των γηρατειών, το ταξίδι που συναντάει απλούς ανθρώπους και περίπλοκους, σε ένα περιβάλλον που γεωγραφικά επιτείνει την πολιτική του διάσταση. Δικτατορίες, ηγετίσκοι, κοινωνικές αναταράξεις. Κι αν δεν θυμίζει τα πιο «πολιτικά» βιβλία του Γκαρσία Μάρκες, δεν παύει να εμποτίζεται από την σκέψη ενός αφυπνισμένου συγγραφέα. Η ιστορική συνείδηση μαζί με τον μαγικό ρεαλισμό αλλά και τον ερωτισμό καθιστούν το σύμπαν του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες απαράμιλλο και ίσως από τα πιο ανθεκτικά σε ένα επερχόμενο λογοτεχνικό κατακλυσμό. Θεόδωρος Γρηγοριάδης