Με μέγεθος ισχυρού λογοτεχνικού σεισμού καταμετρήθηκε, το 2005 στην Ιταλία, η εμφάνιση του μυθιστορήματος «Με τις καλύτερες προθέσεις» του τριαντατριάχρονου συγγραφέα Αλεσσάντρο Πιπέρνο. Οι πωλήσεις που εκτοξεύθηκαν στα 150.000 αντίτυπα, οι ατέλειωτες συζητήσεις και οι κριτικές μόνον φήμη πρόσθεσαν στον πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα που διδάσκει Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης και διευθύνει το περιοδικό «Nuovi Argomenti». Σπανίως σε ένα πρώτο μυθιστόρημα ο συγγραφέας ανοίγει τόσα πολλά χαρτιά και ξοφλάει τόσους ακριβούς λογαριασμούς με την κοινωνία και την τάξη του. Ο Πιπέρνο κατέβηκε στην Ρωμαϊκή αρένα πλήρως εξοπλισμένος και κέρδισε τη μάχη, ενώ σκόρπισε ρίγη θαυμασμού και φθόνου σε πολλούς ομότεχνους και όχι μόνον. Ίσως, στο παρελθόν, ο Μισέλ Ουελμπέκ να προκάλεσε τέτοια λογοτεχνική αναστάτωση στην Γαλλία, συγγραφέα που έχει διαβάσει καλά ο Πιπέρνο μαζί με τόσους άλλους αφού, το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, είναι απόρροια πολλαπλών διαβασμάτων και ενδοκειμενικών αναφορών. Η πλοκή του μυθιστορήματος δεν είναι μόνον αυτό που θα σαγηνεύσει τον αναγνώστη. Το χρονικό μιας ιταλικής εβραϊκής οικογένειας, τα τελευταία τριάντα χρόνια, αποτελεί ασφαλές αφηγηματικό υπόβαθρο, πόσο μάλιστα όταν η οικογένεια αυτή ταλανίζεται από θρησκευτικές και κοινωνικές αντιφάσεις ενώ οι επίγονοι θα διαιωνίσουν γονίδια και ιστορίες. Ιδού λοιπόν το «βιβλίο του Ντάνιελ», όχι εκείνο του Ντόκτοροου αλλά του Ντάνιελ Σορίνο, του τριαντάχρονου γόνου μιας εβραϊκής οικογένειας στη Ρώμη, που πασχίζει να επιπλεύσει στην Αδριατική θάλασσα του καθολικισμού. Ο Μπέμπι Σορίνο, ο πάτερ φαμίλιας, έχει όλα τα φόντα να διευθύνει την επιδειξιμανή οικογένεια που προκαλεί φθόνο και φέρεται κυνικά. Ο Μπέμπι είναι ένας αλητάμπουρας ενώ η σύζυγός του, η Άντα, προσπαθεί να επιβιώσει δίπλα του, εξαγοράζοντας ακριβά την ανοχή της. Ο Μπέμπι κυνηγάει παντού γυναίκες ακόμη και τη γυναίκα του συνεταίρου του, του Νάνι, παρασύρει στο στόχαστρο. Ο Μπέπι έβγαλε δύο γιους. Ο Τεό, ο δευτερότοκος, πολύ νωρίς υποβάλλεται σε ψυχοθεραπεία και πολύ σύντομα αναχωρεί για το Ισραήλ αναζητώντας μια σταθερή πατρίδα στην ανασφαλή-στην Ευρώπη- εβραϊκή του ταυτότητα. Ο μεγαλύτερος γιος, ο Λούκα, όχι μόνον δεν ακολουθεί τα ίχνη του αδελφού του, αλλά παραβιάζει και το οικογενειακό απαράβατο, παίρνοντας ως σύζυγο μία Καθολική. Καρπός της κοινωνικοθρησκευτικής σύζευξης ο Λορέντζο και ο Ντάνιελ. Ο τελευταίος αναλαμβάνει να εξιστορήσει το οικογενειακό έπος στα χνάρια του Μεγάλου Γκάτσμπη ή έστω να δημιουργήσει το εβραϊκό «Μπούντενμπροκς»- σύμφωνα με τα λεγόμενά του. Πώς όμως ο μικρότερος γόνος του οικογενειακού δέντρου θα μας μιλήσει για τα χρόνια πριν απ? αυτόν; Ο Ντάνιελ (ή ο Πιπέρνο) καταφεύγει στην πανοπτική αφήγηση στις στιγμές που είναι απών ενώ, όταν συμμετέχει προσωπικά, το αφηγηματικό του παραλήρημα δεν έχει σταματημό. Μέσα από την οικογενειακή εξιστόρηση πασχίζει να καλύψει την δική του, μικρή, ιστορία και να ανατρέξει στις μέρες των παππούδων. Η δαιδαλώδης και παλινδρομική αφήγηση (που αποδίδεται εξόχως στα ελληνικά από την Άννα Παπασταύρου) διατηρεί έναν αμερικάνικο τόνο γιατί, μια ιστορία που αρχίζει με τον Μπέπι να έχει καρκίνο στην κύστη, ανακαλεί σελίδες του Φίλιπ Ροθ για να μην μιλήσουμε για τον εγγονό που κληρονομεί λογοτεχνικά την «πάθηση του Πορτνόι»: Πολύ φαντασία, περισσότερος αυνανισμός, καθόλου σεξ. Ο Ντάνιελ μας προκαταλαμβάνει επιδέξια λέγοντας ότι η φάτσα του θυμίζει τον Γούντι ΄Αλλεν. Η ασθματική του φωνή, το τρεχαλητό, η ανασφάλεια και η εξοντωτική νευρικότητα ανακαλούν συνεχώς τον νευρικό εραστή του Μανχάταν. Ο Ντάνιελ, μικρότερος, είχε μυρίσει γυναίκα από ένα «υγρό δείγμα» στα δάχτυλα του αδελφού του ενώ για πρώτη φορά εκσπερματώνει καθώς αντικρίζει τα πόδια της θείας του. Έκτοτε η καταστροφή. Το εφηβικό του ίνδαλμα, η Γκάϊα, η εγγονή του Νάνι, του μεγάλου αντίπαλου του παππού του, απλώς τον χρησιμοποιεί ως συνοδό στις πανάκριβες εξορμήσεις της στα μαγαζιά της Ρώμης, αποκλείοντάς του να γευτεί ένα κομμάτι σάρκας. Ο Ντάνιελ αισθάνεται αποκλεισμένος, μισοεβραίος, ανεπιθύμητος ακόμη και από τον παππού του τον Μπέπι. Ο Φθόνος του Πέους υποσκελίζεται από τον Φθόνο της Περιτμημένης Ακροβυστίας. Θέλει να εκδικηθεί, γράφοντας το βιβλίο «Όλοι οι αντισημίτες Εβραίοι. Από τον Ότο Βάινινγκερ στον Φίλιπ Ροθ». Εκεί θα την πληρώσουν όλοι από τον Σίγκμουντ Φρόιντ μέχρι τον Φίλιπ Ροθ. Θα την πληρώσει όμως και η Γκάϊα όταν, διοργανώνοντας το πιο dolce vita πάρτι στην βίλα του παππού της Νάνι, ο «φτυσμένος» Ντάνιελ θα εισβάλλει στο δωμάτιό της, ενόσω εκείνη χαριεντίζεται με τον καινούργιο γκόμενο, για να εκπληρώσει το απόλυτο φετίχ του. Να της αρπάξει ένα εσώρουχο, φορεμένο. Και το καταφέρνει κυνηγημένος απ? όλους. Ιλαροτραγωδία, σκηνές που θυμίζει φανφαρονίστικες ιταλικές ταινίες. Η χαοτική και σπασμωδική αφήγηση του Ντάνιελ, που εκδηλώνεται άλλοτε ως λογοδιάρροια και άλλοτε ως μια ατέρμονη εξομολόγηση στο ύφος του Προυστ, υποστυλώνεται από την ισορροπημένη δομή του κειμενικού σώματος σε δύο ισότιμα μέρη, με πέντε κεφάλαια το καθένα. Ο Αλεσσάντρο Πιπέρνο κριτικάρει την πατρίδα του, με τους ψευτοπαλληκαράδες, τους ανέντιμους, τους ελαφρόμυαλους, τους εγωκεντρικούς συμπατριώτες του, χωρίς να βγάζει απέξω την ουρά του. Ο Πιπέρνο εκμεταλλεύεται την μισοεβραϊκή του καταγωγή, όχι ως προς όφελος του Ισραήλ ή του Ολοκαυτώματος, αλλά προς όφελος της λογοτεχνίας. Πριν γράψει το μυθιστόρημα αυτό είχε προηγηθεί η μελέτη «Προυστ, ο αντιεβραίος» όπου ήδη διαφαινόταν και η στάση που θα κρατούσε και στο βιβλίο του. Όπως ομολογεί και ο Ντάνιελ τους ομοφυλόφιλους (γράφει την κακή λέξη), τους μαύρους και του Εβραίους όλοι τους αγαπούν για την ιδέα που εκπροσωπούν αλλά ενοχλούνται να τους συναναστρέφονται. Όμως οι γκέι το έριξαν στους γάμους και οι μαύροι στο γκλαμουράτο χι χοπ. Ούτε Ζενέ, ούτε Μπόλντουιν. Οι Εβραίοι τουλάχιστον βρήκαν συγγραφείς-αντισημίτες ή μη- που εκπροσωπούν στις μέρες μας το ζωντανότερο κομμάτι της λογοτεχνικής δημιουργίας. Έτσι κι ο Αλεσσάντρο Πιπέρνο, παρά τις «χειρότερες προθέσεις» του, γράφει ένα προκλητικό και απαιτητικό μυθιστόρημα, υψηλής ιταλικής ραφής με υφάδια απ? την παγκόσμια λογοτεχνική παράδοση. Θεόδωρος Γρηγοριάδης Δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ, βιβλιοδρόμιο 28-07-2007