Αν το Κινέζικο δωμάτιο γραφόταν λίγα χρόνια νωρίτερα, τότε θα θεωρούσαμε το μυθιστόρημα φουτουριστικό, πιθανόν θ' αναφέραμε ότι κινδυνολογεί και ότι βρίσκεται εκτός τόπου και χρόνου. Δυστυχώς ή ευτυχώς, ο σύγχρονος αναγνώστης δεν μπορεί παρά να βρει μια κάποια δόση τρέχουσας αλήθειας στο καινούργιο έργο της Κατερίνας Χρυσανθοπούλου. Ο Χάρης, ένας νέος και μόνος καλωδιωμένος καουμπόι, δημιουργεί μια παράλληλη ζωή μέσα στο δωμάτιό του, μια ζωή που θέλει να διαβιοί εκτός της τρέχουσας την οποία οικτίρει. Μένει με την αμφιβόλου ηθικής αδερφή του σ' ένα σπίτι σε μια συνοικία των Αθηνών και είναι, φαινομενικά, ένας βολεμένος υπαλληλίσκος του ελληνικού δημοσίου. Αποτελεί ένα χαρακτήρα με ανεκπλήρωτα όνειρα για έρευνες στο εξωτερικό, από κείνους τους μοναχικούς τύπους με τους ελάχιστους φίλους και τις πολλές ανασφάλειες. Σερφάρει μανιωδώς όχι τόσο για να συλλέξει πληροφορίες, αλλά περισσότερο για να συγκεντρώσει απ' το διαδίκτυο όση περισσότερη αληθοφάνεια μπορεί για την παράλληλη ζωή που θέλει να χτίσει. Συμμετέχει σε chat rooms, κλείνει ραντεβού στα τυφλά με διάφορες κοπέλες, πηγαίνει, αλλά δεν αποκαλύπτεται ποτέ. Δε σταματά εδώ. Σ' έναν καινούργιο κόσμο με το όνομα "Κόσμος" που δημιουργείται στο διαδίκτυο, κατασκευάζει μια γυναικεία περσόνα, τη Σίμπα, και παλεύει, έτσι τουλάχιστον λέει ο ίδιος, να διερευνήσει τον ψυχισμό της γυναίκας. Κάνει νάζια, στους υπόλοιπους παίκτες, κάνει σεξ χωρίς σταματημό και ερωτεύεται. Αξιοπρόσεκτο είναι το σημείο ότι ο Χάρης ταυτίζεται μ' αυτή την περσόνα και, για παράδειγμα, κάθε φορά που αυτή, η Σίμπα, έρχεται σ' επαφή με κάποιον άντρα, ο Χάρης μπορεί ταυτόχρονα μ' αυτήν να φτάσει σε οργασμό και να νιώσει την ίδια ηδονή που η περσόνα που κατασκεύασε νιώθει. Μέσα σ' όλα, γνωρίζει τη Σίρλεϊ, μια κινέζα υποψήφια διδάκτορα φιλοσοφίας σε πανεπιστήμιο των Ηνωμένων Πολιτειών. Όταν λέμε "γνωρίζει", εννοούμε προφανώς μέσα σ' ένα chat room ή άλλως meeting room. Με τη Σίρλεϊ συζητούν επί παντός επιστητού με μιαν επίμονη έμφαση στην ψυχανάλυση, την τεχνητή νοημοσύνη και φυσικά τη φιλοσοφία. Ολόκληρες συζητήσεις -κυρίως μονολόγους τής Σίρλεϊ μιας και ο Χάρης καμιάν ιδιαίτερη σχέση δεν έχει με τη φιλοσοφία- λαμβάνουν χώρα σχετικά με τη φιλοσοφία του νου, τη λογική, καθώς επίσης και με τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Ο Χάρης μοιάζει να προβληματίζεται, ν' απορεί και να ψάχνει ακατάπαυστα στο ίντερνετ να βρει πληροφορίες για ό,τι καινούργιο μαθαίνει απ' την πολυσχιδή Σίρλεϊ. Σημείο-κλειδί του μυθιστορήματος είναι ότι η κινέζα μεταπτυχιακή φοιτήτρια φιλοσοφίας στις περισσότερες συζητήσεις τους πρέπει να φύγει, βρίσκεται υπ' ατμόν ή ο Χάρης υποτίθεται ότι την πετύχαινε σε ακατάλληλη στιγμή για συνομιλία. Η συνέχεια είναι βεβαίως η γνωστή: ο Χάρης ερωτεύεται τη διαδικτυακή του φίλη, αυτό το πρόσωπο που του απάντησε πολλά φιλοσοφικά ερωτήματα και του δημιούργησε άλλες τόσες απορίες για την τεχνητή νοημοσύνη, κάτι που, έτσι κι αλλιώς, ενδιέφερε τον Χάρη από πολλές απόψεις. Η εξέλιξη είναι και το αναμενόμενο: ο καλωδιωμένος καουμπόι αποφασίζει να ξεκαλωδιωθεί και να ταξιδέψει ίσαμε την Αμερική για να συναντήσει τον έρωτά του, τη Σίρλεϊ. Τον συνοδεύει ο κολλητός του φίλος, ο Γιάννης, η γιαγιά του οποίου απασχολεί αρκετά το μυαλό το δικό του και του Χάρη, εξαιτίας της νόσου Alzheimer που αντιμετωπίζει. Το αποτέλεσμα δεν εκπλήσσει: η Σίρλεϊ πηγαίνει στα διαδοχικά ραντεβού με τον Χάρη σε διάφορα καφέ της πόλης (ωραίο εύρημα της Χρυσανθοπούλου), ο Χάρης όμως εμφανίζεται αλλά δεν αποκαλύπτεται ποτέ, κατά τη γνωστή του συνήθεια. Η μεγάλη αποκάλυψη έρχεται στο αεροδρόμιο λίγο πριν την επιβίβαση: ο Νεντ Σμιθ, ο φίλος της Σίρλεϊ, τρέχει ν' αποκαλύψει ότι η Σίρλεϊ ήταν κρίκος ενός πειράματος. Η απογοήτευση του Χάρη είναι απερίγραπτη, αλλά η έκπληξή του μηδενική. Σ' αυτό το σημείο έρχεται και η εξήγηση των εμβόλιμων κειμένων, μέσω των οποίων, με μια μεταμοντερνιστική διάθεση, η συγγραφέας προσπάθησε να μας κλείσει το μάτι καθ' όλη την αναγνωστική μας πορεία. Το μυθιστόρημα πήρε τ' όνομά του από ένα γνωσιοθεωρητικό πείραμα, όπου ένας άνθρωπος είναι κλεισμένος σ' ένα δωμάτιο με μιαν είσοδο και μιαν έξοδο. Απ' την είσοδο εισέρχονται, ας πούμε, κινέζικα ιδεογράμματα, και απ' την έξοδο ο άνθρωπος αυτός πρέπει να εξαγάγει τη σημασία του με τη βοήθεια ενός εγχειριδίου που του έχει δοθεί. Με την πάροδο του χρόνου, ο απομονωμένος αντιδρά σωστά στο σύμβολο χωρίς ποτέ να μάθει τη γλώσσα, ωστόσο συμπεριφέρεται σχεδόν σαν να 'ναι η μητρική του. Το Κινέζικο δωμάτιο έχει ως βασικό άξονα την ανίχνευση της ταυτότητας και της ζωής σ' έναν κόσμο που παλεύει να σε κάνει να χάσεις τα χαρακτηριστικά σου, προσφέροντάς σου ψηφιακά υποκατάστατα. Ο ήρωας, αντικοινωνικός εκ φύσεως και ίσως εξ ανάγκης, απεκδύεται κλεισμένος στο δωμάτιό του την "κανονική" του ταυτότητα, ενδύεται μιαν άλλη, αυτή που ο ίδιος νομίζει ότι ελεύθερα επιλέγει, νιώθοντας μ' αυτό τον τρόπο ότι απελευθερώνεται. Αυτός ο άλλος κόσμος που πολλοί άνθρωποι έτσι επιθυμούν να χτίσουν, αφ' ενός αποτελεί μια πασιφανή ψευδαίσθηση και, αφ' ετέρου, έχω την αίσθηση ότι περισσότερο κρατά ακίνητο και αλυσοδεμένο αυτόν που εισέρχεται σ' έναν τέτοιον ανέξοδο αγώνα. Το κεντρικό διακύβευμα δεν περιγράφεται τόσο μέσω του καθαρού λογοτεχνικού κομματιού του Κινέζικου δωματίου, αλλά μάλλον μέσω των συνεχών φιλοσοφικών μονολόγων κάποιου ήρωα, προσπαθώντας να δώσει το θεωρητικό υπόβαθρο του μυθιστορήματος δικαιολογώντας το. Έτσι, προκαλείται η εντύπωση ότι το κείμενο παλεύει να ισορροπήσει ανάμεσα στο φιλοσοφικό μυθιστόρημα με κοινωνιολογικές δόσεις και στη λογοτεχνική επεξεργασία μιας κατάστασης που τείνει να γίνει καθημερινότητα πια για ένα κάποιο κομμάτι του παγκόσμιου πληθυσμού. Η γλώσσα και η αισθητική του βιβλίου συνάδουν ως επί το πλείστον με το σημερινό chatting, κάτι που αποτελεί προσόν σ' ένα τέτοιο κείμενο. Είναι κοφτή, γυμνή από συναίσθημα και συνάμα ακριβής, όπως συμβαίνει και με όλους όσοι πασχίζουν ν' αποκοπούν απ' το τρέχον, την ίδια στιγμή που αγωνιούν να δημιουργήσουν ένα σύμπαν που θα έχει αυτούς ως κύριους μοχλούς του. Η Χρυσανθοπούλου είναι μια συγγραφέας του καιρού της. Αυτό το δίκοπο μαχαίρι όμως στη μια του όψη διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία που εκφράζουν μια σύγχρονη τοποθέτηση στον κόσμο, εντούτοις φάνηκε σε σημεία έτοιμη να πέσει στην παγίδα των γρήγορων ρυθμών και της υποκατάστασης της γνώσης με την πληροφορία, συνυπολογιζόμενης μιας διαφαινόμενης αμηχανίας να χειριστεί τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων της. Εντούτοις, το Κινέζικο δωμάτιο αποτελεί ένα έργο που εντάσσεται στη σύγχρονη ρεαλιστική, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, λογοτεχνία της αναζήτησης ταυτότητας, της αναζήτησης του "εγώ" μέσα σε μιαν αφιλόξενη ζωή, όπου κυριαρχεί το "άλλο"? ένα "άλλο" που δεν είναι τίποτα παρά τα γνωστά σε όλους μας κατακερματισμένα "εσύ". Κι αυτό η Χρυσανθοπούλου μοιάζει να το ξέρει καλά. [Η Κατερίνα Χρυσανθοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. Έχει σπουδάσει Πληροφορική, Αγγλική Φιλολογία, Ψυχοθεραπεία και Γνωσιοεπιστήμες. Εργάζεται ως ερευνήτρια, μεταφράστρια και διερμηνέας. Ποιήματα από την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο «Έτσι όπως ρούχο σε ντύνομαι», δημοσιεύτηκαν το 2005 στο περιοδικό «Μανδραγόρας». Το πρώτο της βιβλίο, το μυθιστόρημα «Η γυναίκα που έγραφε για τον άντρα», κυκλοφόρησε την άνοιξη του 2006 (εκδ. Κέδρος), ενώ το δεύτερο, «Πριμαβέρα, Κοιτάζω τα μάτια που κοιτάζουν εμένα», το 2007 (εκδ. Τόπος).] Δημήτρης Αθηνάκης