Ιστορίες Ψυχοθεραπείας (μετάφραση Δημ. Αθηνάκης)
Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι άρρωστοι. Ωστόσο, λίγοι μόνο γνωρίζουν ότι αυτό είναι κάτι για το οποίο θα έπρεπε να είναι περήφανοι. Αυτοί είναι οι ψυχαναλυτές. Karl Kraus (1874-1936) Πώς μπορεί ο θάνατος ενός χάμστερ, ενός πατέρα ή ενός παιδιού να οδηγήσουν στο ?ντιβάνι? ακριβώς με την ίδια ένταση; Πώς γίνεται οι ?ασθενείς? να πάρουν τη θέση των γιατρών ή οι γιατροί να ξαπλώσουν στο ?ντιβάνι?; Επιτρέπεται ένας ?ψυχοθεραπευτής? να κρύβει ένα ρεβόλβερ στο συρτάρι του; Κι αν ναι, πότε θα το χρησιμοποιήσει; Μπορεί ένας ψυχοθεραπευτής να γίνει ?θεός? στα μάτια τριών μικρών κοριτσιών; Η ψυχανάλυση πριν από λίγα χρόνια γιόρτασε τα εκατοστά της γενέθλια με έναν ωραιότατο επιστημονικό καυγά μεταξύ αυτών που την υπηρετούν. Το 2006, λοιπόν, εκδόθηκε στην ελληνική γλώσσα, σχεδόν ταυτόχρονα με τη γαλλική έκδοση, η Μαύρη Βίβλος της Ψυχανάλυσης με τον χαρακτηριστικό υπότιτλο ?Ζώντας καλύτερα χωρίς τον Φρόιντ? (εκδ. Ελληνικά Γράμματα, μτφ. Δροσούλα Τσαρμακλή), ένα συλλογικό έργο σαράντα ειδικών διαφόρων εθνικοτήτων, που δημιούργησε πολύ θόρυβο και δίχασε σε όλη την Ευρώπη τους ψυχιάτρους και τους ψυχολόγους. Λίγα χρόνια πριν, όμως, κάποιοι Αμερικανοί συγγραφείς είχαν αποφασίσει να ξεκινήσουν δειλά δειλά μία κριτική έναντι της όψιμης μόδας του ?καναπέ?. Έτσι, κάθισαν κι έγραψαν, ξεχωριστά ο ένας απ? τον άλλο, μικρές ιστορίες που δημοσιεύτηκαν διάσπαρτα σε έντυπα ή σε συλλογές. Μερικές από αυτές, λοιπόν, έχουν συγκεντρωθεί στο βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας. Οι Ιστορίες Ψυχοθεραπείας αναψηλαφούν και ανασύρουν στην επιφάνεια το πρόσωπο του ψυχαναλυτή και του ψυχαναλυόμενου, όπως αυτό διαγράφεται σε διάφορες εκφάνσεις του. Το πρόσωπό αυτό δεν είναι απαραίτητα αυτό που έχουμε όλοι ως εικόνα σχηματίσει στο μυαλό μας. Και εδώ κρύβεται το μυστικό των Ιστοριών Ψυχοθεραπείας. Ψυχαναλυτές με προβλήματα ψυχικά, ψυχαναλυτές-σχιζοφρενείς, ψυχαλυτές-δολοφόνοι, ψυχαναλυτές-ψυχαναλυτές. Απ? την άλλη, ψυχαναλυόμενοι σε ανάγκη, ψυχαναλυόμενοι από συνήθεια, ψυχαναλυόμενοι από περιέργεια, ψυχαναλυόμενοι από βαριεστιμάρα. Όλοι αυτοί παρελαύνουν περιπαθώς απ? τα διηγήματα που έχουν συγκεντρωθεί σ? αυτό το βιβλίο και προσπαθούν να βγουν στην επιφάνεια και να μιλήσουν στον αναγνώστη όχι γι? αυτά που έχουν ?πάθει?, αλλά για όλα εκείνα που νομίζουν ότι έχουν πάθει. Και οι ψυχαναλυτές βρίσκονται στο δρόμο των ψυχαναλυόμενων όχι μόνο για να τους βοηθήσουν, αλλά -παράλληλα- για να βοηθηθούν. Παντί τρόπω. Έτσι, το πρόσωπο του ψυχαναλυτή μπαίνει στο μικροσκόπιο των συγγραφέων των Ιστοριών Ψυχοθεραπείας. Το είδος αυτού του ?μικροσκοπίου? αποτέλεσε και το βασικό κριτήριο επιλογής των διηγημάτων που ακολουθούν, που δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια διάθεση να δούμε και κάποιες σαρκαστικές, χιουμοριστικές, σοβαροφανείς ή σοβαρές εικόνες απ? τη σχέση των ψυχαναλυόμενων με τους ψυχοθεραπευτές τους αλλά και του καθενός από αυτούς με τον εαυτό του. Όπως, επίσης, ένα ακόμη κριτήριο επιλογής είναι και ότι οι ήρωες όλων αυτών των ιστοριών, αν τελικά δεν είναι το ίδιο πρόσωπο, σίγουρα, τότε, κάποτε θα έχουν συναντηθεί. Μέσα τους ή έξω τους? Οι ιστορίες δεν αποτελούν κριτική στη ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Αποτελούν, ίσως, ένα μικρό σχόλιο απέναντι στην αναζήτηση του νοήματος της ζωής, με οποιονδήποτε τρόπο, έχοντας κυρίως ένα πράγμα στο κέντρο αυτής της αναζήτησης: μπορεί να φτάνουμε στο κατώφλι ενός ?ντιβανιού? αλλά μήπως, τελικά, εκτός από την αλήθεια που κρύβεται κάπου εκεί έξω, υπάρχει και η αλήθεια που κρύβεται ?εκεί μέσα?; Αυτό είναι οι Ιστορίες Ψυχοθεραπείας: η αναζήτηση αυτού του ?μέσα? έστω κι αν το μυστικό του κρύβεται σε ένα άδειο κουτάκι γιαουρτιού με φρούτα ή στη διαρκή εσωτερική και εξωτερική διερεύνηση της μύτης μας που μεγαλώνει ή της αντίληψής μας που μικραίνει.