Στο σαρκαστικό μυθιστόρημα της Μαρίας Σούμπερτ, «Η Ρόζα στη μέση», μέχρι και ο τίτλος έχει το ίδιο χαρακτηριστικό: η ιστορία με τον τίτλο «Ρόζα» βρίσκεται στη μέση του βιβλίου. Η νεαρή συγγραφέας στο καινούργιο της έργο καταπιάστηκε με έναν τρόπο ρυθμικό και φρέσκο με τα αδιέξοδα του συγγραφέα, με το γνωστό writer?s block. Το πρόσωπο που διατρέχει όλες τις ιστορίες της σπονδυλωτής «Ρόζας στη μέση» είναι ένας νέος εν δυνάμει συγγραφέας που του ζητήθηκε να γράψει ένα πρωτότυπο και πολύ δυνατό έργο. Από τη στιγμή εκείνη κι έπειτα, δεν μπόρεσε ποτέ να γράψει να γράψει ούτε λέξη παρ? όλες τις φιλότιμες και όχι μόνο προσπάθειές του. Πέρασε μέσα από χίλια κύματα, από χίλιες δυο ανέξοδες και σουρεάλ καταστάσεις που πολλές φορές, ως αναγνώστης, ένιωθες ότι «αυτά δε γίνονται». Κι όμως. Στη «Ρόζα στη μέση» η Μαρία Σούμπερτ τα κατάφερε, παρ? όλα τα επιμέρους θέματα που ανέκυψαν κατά την εξέλιξη του μυθιστορήματος. Φίλοι απ? το παρελθόν που επαναφέρουν νουάρ γεγονότα, ζωή στο περιθώριο με ό,τι αυτό συνεπάγεται, θάνατοι συγγενικών προσώπων, έρωτες με περαστικές γυναίκες-ξωτικά, αυτοκτονίες, μαύρη μαγεία και δολοφονίες στο όνομά της, καθημερινότητα, ρουτίνα, είναι μερικά απ? όλα αυτά που ο νέος εν δυνάμει συγγραφέας τής Σούμπερτ διήλθε προκειμένου να βρει ένα «πάτημα», ένα κίνητρο, μια κάποια ιδέα για να γράψει. Τελικά, τα καταφέρνει. Όμως όχι χωρίς το απαραίτητο τίμημα. Αλλά αυτό που μοιάζει να είναι το απόλυτο διακύβευμα είναι το χαρτί να πάψει να είναι λευκό, άγραφο. Δεν είμαστε, φυσικά, σε θέση να ξέρουμε αν η ίδια η συγγραφέας πέρασε απ? αυτό το στάδιο του μπλοκαρίσματος κι ούτε έχει, τελικά, και καμιά σημασία. Σίγουρα, όμως, μπόρεσε ν? αποτυπώσει, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, αυτό ακριβώς που ακούγεται ένθεν κακείθεν: «Δεν μπορώ να γράψω ούτε λέξη». Με στοιχεία θα μπορούσε κανείς να πει δανεισμένα από τη σύγχρονη γαλλική λογοτεχνία -που αναβιώνει μέσα σ? όλα με αυτοαναφορικά, σαρκαστικά και με γρήγορους ρυθμούς λογοτεχνικά κείμενα- (βλ. χαρακτηριστικά: Εμμανουέλ Πιερρά, «Η βιομηχανία του σεξ και του τηγανητού ψαριού», μτφ. Νατάσσα Χασιώτη, εκδ. Άγρα 2008, και Ζαν Εσενόζ, «Οι ψηλές ξανθιές», μτφ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Πόλις 2002), αλλά, παράλληλα, και από τους γνωστούς τόνους του Κώστα Μουρσελά ή ακροθιγώς του Παύλου Μάτεσι, η συγγραφέας απεικονίζει με μια χαοτική, αφενός, και ζωηρή, αφετέρου, διάθεση όλη τη διαδικασία συγγραφής ενός βιβλίου, όταν ο συγγραφέας του έχει χάσει τη γη κάτω απ? τα πόδια του, με βασικό αρχή, παρ? όλ? αυτά, τον ίδιο τον άνθρωπο εν γένει, πέρα από κατηγοριοποιήσεις. Ο διαρκής ειρωνικός τόνος σε συνδυασμό με μια ιδιότυπη λογοτεχνικότητα κοφτού και λιτού λόγου, καθώς και με μια δόση σεμνού και μαζί ανεπεξέργαστου υπερρεαλισμού, η Μαρία Σούμπερτ με τη «Ρόζα στη μέση» δημιουργεί ένα κείμενο που σφύζει από μαύρο χιούμορ. Το παιχνίδι που έχει αποφασίσει να κάνει με τον ήρωά της είναι εξαρχής διαγεγραμμένο και δε μοιάζει σ? ολόκληρο το μυθιστόρημα να υποχωρεί σε αυτό ούτε για λίγο. Ωστόσο, στις σελίδες του βιβλίου αυτό που κανείς θα ήθελε να δει είναι και ένα έλεος προς τον πρωταγωνιστή, που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι πρόσωπο υπαρκτό. Κι αυτό όχι βέβαια για τη διατήρηση της όποιας ισορροπίας, αλλά περισσότερο γιατί αυτή η μονομανία μοιάζει αμήχανα στο τέλος να προσπαθεί αφ? εαυτής να εξισορροπηθεί χωρίς το επιθυμητό για όλους μας αποτέλεσμα. Κοντολογίς, εφόσον φαίνεται ότι τελειώνοντας θέλησε η συγγραφέας να δικαιώσει τρόπον τινά τον ήρωά της, αυτό θα έπρεπε ίσως να χτιστεί διαφορετικά, δίνοντας ίσως εν τω μεταξύ κάποια στοιχεία που θα ολοκλήρωναν την απεικόνισή του ως όντος που γράφει και ζει. Ασφαλώς, αυτό που μας μένει έτσι κι αλλιώς στο τέλος είναι η επιτυχημένη προσπάθεια της Σούμπερτ να συνδέσει τη γραφή με τη ζωή και το καθημερινό, με όλα τα επιμέρους που αναφέραμε πιο πάνω. Το γνωστό «πρώτα ζω και μετά γράφω» μπορεί να μην είναι αυτό που πάντοτε ισχύει ή που πάντοτε πρέπει να ισχύει, ωστόσο ο «δρόμος» που λέγαμε παλαιότερα έχει πάντοτε τη σημασία του. Και πάντοτε έχει σημασία να ξέρεις πώς θα τον χρησιμοποιήσεις προς όφελος δικό σου και της όποιας σου τέχνης. Αν δεν πάθεις, δε θα μάθεις? [Η Μαρία Σούμπερτ γεννήθηκε το 1979 στο Μόναχο της Γερμανίας. Βιβλία της: «Τα πράσινα, τα καστανά και τα μαύρα μάτια», εκδ. Πόλις 1999, και «Club Κυλικείο», εκδ. Κέδρος 2003. Διηγήματά της εμφανίζονται κατά καιρούς σε λογοτεχνικά περιοδικά όπως το «Να ένα μήλο», «(δε)κατα», «Μανδραγόρας».] Δημήτρης Αθηνάκης