Είναι, καταρχήν, ενδιαφέρον να βλέπεις να εκδίδονται συλλογές διηγημάτων που αποτελούνται, όχι εν προκειμένω, απ? το ίδιο χέρι, αλλά απ? την αφρόκρεμα της εγχώριας λογοτεχνίας, όσον αφορά, κάθε φορά, ένα συγκεκριμένο «θέμα». Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με τους δύο τόμους αστυνομικής λογοτεχνίας των εκδόσεων Καστανιώτη, που επιμελήθηκε ο Ανταίος Χρυσοστομίδης. Τα «Ελληνικά Εγκλήματα» και τα «Ελληνικά Εγκλήματα 2» είναι δημιουργημένα πάνω σε μια αντίστοιχη συλλογή αστυνομικών ιστοριών που κυκλοφόρησε λίγα χρόνια πριν στην Ιταλία και που μεταφράστηκε απ? τον Ανταίο Χρυσοστομίδη στα ελληνικά, πάλι απ? τις εκδόσεις Καστανιώτη, υπό τον τίτλο «Εγκλήματα». Ο πρώτος τόμος, που κυκλοφόρησε το 2007, περιλαμβάνει δέκα αστυνομικές ιστορίες από μαιτρ τού είδους, της παλαιότερης και της νεότερης γενιάς. Αποστολίδης, Δανέλλη, Κακούρη, Κυριακόπουλος, Μαμαλούκας, Μάρκαρης, Μαρτινίδης, Μπράμος, Πολιτοπούλου, Φιλίππου. Απ? όλα έχει ο μπαξές του. Κοινωνικά θέματα, πολιτικά, φυλετικά, ιστορικά, θρίλερ. Ο κάθε συγγραφέας δίνει το στίγμα του, παρουσιάζει την οπτική του για το αστυνομικό μυθιστόρημα, αλλά και παράλληλα αποδεικνύει πόσο ικανοποιητικά έχει φιλτράρει το παγκόσμιο γίγνεσθαι της αστυνομικής λογοτεχνίας. Ανάλογα πάντοτε με τη γενιά που ανήκει ο κάθε συγγραφέας, αντιλαμβανόμαστε και τον τρόπο που χειρίζεται το υλικό του στο σύντομο λόγο, όπως είναι το διήγημα. Έτσι, άλλο το ύφος και η ατμόσφαιρα του Πέτρου Μάρκαρη και της Αθηνάς Κακούρη, που επιμένουν σε πιο κλασικές φόρμες και θεματολογία, και άλλο βεβαίως του Δημήτρη Μαμαλούκα και του Κώστα Κυριακόπουλου, οι οποίοι ενσωματώνουν στην αφήγησή τους στοιχεία απ? το απολύτως σύγχρονο γίγνεσθαι με το ανάλογο ύφος. Ο δεύτερος τύπος, που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2008, περιλαμβάνει δεκατρείς αστυνομικές ιστορίες από ισάριθμους συγγραφείς. Κάποιοι, όπως οι Αποστολίδης, Δανέλλη, Κακούρη, Μάρκαρης, Μαρτινίδης και Φιλίππου, εμφανίζονται και πάλι, ενώ προστίθενται οι Αγαπητός, Γκάκας, Κατσουλάρης, Λύκαρης, Μιχαηλίδης, Μιχαλοπούλου, Πιμπλής. Στον τόμο αυτόν παρουσιάζονται ενδιαφέροντα στοιχεία, μιας κι ο αναγνώστης έχει λιγότερο την αίσθηση του χάσματος μεταξύ των γενεών των συγγραφέων. Ολόφρεσκα θέματα με ολόφρεσκη ματιά απ? όλους ανεξαιρέτως τους συγγραφείς των «Ελληνικών Εγκλημάτων 2», πράγμα που πιθανότατα να συνέβη μετά το εγχείρημα του πρώτου τόμου. Μια γενική παρατήρηση είναι η άνθιση της αστυνομικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα, χωρίς την ίδια στιγμή να υπάρχει παρελθοντικό έρεισμα, εκτός κι αν θεωρήσουμε τον Γιάννη Μαρή το άπαν σύμπαν της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνικής παράδοσης. Φαίνεται ότι ακόμη κι οι συγγραφείς που δεν ασχολούνται κατεξοχήν με το αστυνομικό μυθιστόρημα, για παράδειγμα η Αμάντα Μιχαλοπούλου ή ο Κώστας Κατσουλάρης, μπορούν με μια διακριτή ευχέρεια να αντεπεξέλθουν και σ? αυτό το είδος. Σημαντικό, δε, στοιχείο που παρατηρείται εδώ είναι το πώς θέματα όπως η φιλία, οι μοιχεία, ο έρωτας και τα τρίγωνά του, ακόμη και τα «Σεπτεμβριανά» της Κωνσταντινούπολης το 1955 ή το φύλο, μπορούν να ιδωθούν τώρα υπό τη σκοπιά του συγκεκριμένου είδους λογοτεχνίας. Άλλες ιστορίες, βέβαια, το πραγματεύονται το κάθε ζήτημα κατά τρόπο ευφυή (βλ. Μανώλης Πιμπλής και Κώστας Κατσουλάρης ? β? τόμος ή Φίλιππος Φιλίππου ? α? τόμος) και απόλυτα πετυχημένο (βλ. Δημήτρης Μαμαλούκας και Πέτρος Μάρκαρης ? α? τόμος ή Τεύκρος Μιχαηλίδης και Τιτίνα Δανέλλη ? β? τόμος) και άλλες με κάποια, μικρή παρ? όλ? αυτά, αδυναμία χειρισμού του πραγματολογικού υλικού τους (βλ. Αμάντα Μιχαλοπούλου και Σέργιος Γκάκας ? β? τόμος). Προφανώς και δε θα μπορούσε να γίνει κι αλλιώς, αφού τόσο πολλά και διαφορετικά «χέρια» υπάρχουν σε κάθε τόμο των «Ελληνικών Εγκλημάτων». Τέλος, και οι δύο συλλογές επιβεβαιώνουν περίτρανα το επίθετο «Ελληνικά», αφού εξετάζουν με μικροσκόπιο πολλές και διαφορετικές πτυχές της ελληνικής κοινωνίας και του ελληνικού στοιχείου εδώ και στην αλλοδαπή. Το δαιμόνιο ή η αφέλεια, η εξυπνάδα ή η κουτοπονηριά, το δίκαιο ή η αδικία, το τρέχον ή το φουτουριστικό του Έλληνα αναφύονται σε κάθε διήγημα, έτσι που μας κάνει να σκεφτούμε ότι το μέλλον διαγράφεται τουλάχιστον αστείο, με καλή διάθεση πάντα, για όλους μας. Αν χρειαστούμε, τώρα, την όποια «αστυνομία» (ο Πέτρος Μάρκαρης περιγράφει τα ΜΜΕ ως τη σύγχρονη αστυνομία στο β? τόμο) να λύνει όλα μας τα προβλήματα, αυτό δεν είναι προφανώς θέμα τής αστυνομικής λογοτεχνίας να το προβλέψει, αλλά -αυτονόητα- ζήτημα της εξέλιξης της κοινωνίας μας. Δημήτρης Αθηνάκης