ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΣ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ
?Ύστερα από τις σφαγές της Σάμπρα και της Σατίλα, τον Σεπτέμβρη του 1982, ορισμένοι Παλαιστίνιοι μου ζήτησαν να γράψω τις αναμνήσεις μου. Επί έξι μήνες, με απασχόλησε ένα πρόβλημα δημιουργώντας μου ενδοιασμούς: η κατάσταση του Αραφάτ στην Τρίπολη, στην ίδια την καρδιά της. Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στη Βιέννη, είδα και άλλους Παλαιστίνιους που έλπιζαν σ? αυτή τη δημοσίευση. -Πες ακριβώς τι είπες και τι άκουσες. Προσπάθησε να εξηγήσεις γιατί έμεινες τόσο καιρό μαζί μας, γιατί ήρθες, έστω και τυχαία. Αφού ήρθες για οχτώ μέρες. Γιατί έμεινες δύο χρόνια. Τον Αύγουστο του 1983, άρχισα να γράφω και επιστρέφοντας με όλη μου την ψυχή στη δεκαετία του ?70, παρακολούθησα την εξέλιξη αυτών των πολυάριθμων ηθοποιών ή μαρτύρων των γεγονότων που αναφέρω, έκανα έκκληση στη μνήμη μου?? Γράφει ο Ζαν Ζενέ στον Αιχμάλωτο του έρωτα. Το βιβλίο κυκλοφόρησε πρώτα στη Γαλλία, το 1986. Η εφημερίδα Le Monde έγραψε «ο Ζενέ αδιαμφισβήτητα υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Γάλλους συγγραφείς της ποιητικής πρόζας, φτάνοντας στα ίδια ύψη με τον Σελίν και τον Προυστ. Ο Αιχμάλωτος του έρωτα έχει όλη τη μυστική φλόγα και την ποίηση της προηγούμενης δουλειάς του». Πρόκειται για ένα εξόχως λογοτεχνικό και πολιτικό κείμενο και η Δύση μάλλον έχει ξοφλήσει τους λογαριασμούς της με τέτοιους είδους γραφές τα τελευταία είκοσι χρόνια. Στο τελευταίο κομμάτι της ζωής του ο Ζενέ, δεν έγραφε υποστηρίζοντας ότι δεν αισθανόταν καμία ανάγκη να γράψει, ότι δεν είχε τίποτε να πει. Ζούσε σε ξενοδοχεία, ζούσε περιπλανώμενος, σαν μια φυλή της ερήμου που συνάντησε κοντά στα στρατόπεδα των Παλαιστίνιων. Ήταν ένα απόλυτα αιρετικό άτομο που υποστήριξε τη ζωή και το έργο του, αποφεύγοντας κάθε καλολογική διάθεση και συμβιβασμό. Βέβαια οι υπόλοιποι είχανε να πούνε πολλά γι αυτόν. Η έκδοση του βιβλίου του Ζαν Πωλ Σάρτρ, το 1950, ?Άγιος Ζενέ, Θεατρίνος ή Μάρτυρας? αποκατέστησε τον Ζενέ στην ηλικία των σαρανταδύο χρόνων. Τα πέντε του μυθιστορήματα, που γράφτηκαν στη φυλακή, βρίσκονταν πια μέσα στον λογοτεχνικό κανόνα. Αν όμως η λογοτεχνική του έμπνευση ήταν σε φαινομενική ύφεση η πολιτική αφύπνιση του έδωσε μία διέξοδο, μία εκπλήρωση, μία διαφορετική κοινωνική αναπλήρωση που είχε να κάνει και με ομάδες και κινήματα που βρισκόταν σε συνεχή διεκδίκηση. Οι σχέσεις του Ζενέ με τον αραβικό κόσμο είχαν παρελθόν. Ο ίδιος είχε υπηρετήσει για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. στη λεγεώνα των Ξένων, στο Μαρόκο και στην Συρία, απ? όπου αυτομόλησε και ξεκίνησε τη μεγάλη του περιπλάνηση στον κόσμο, τυχοδιώκτης και αλήτης. 30 Αυγούστου-20 Σεπτεμβρίου 1970. Ο Μαύρος Σεπτέμβριος. Μετά την αεροπειρατεία τριών αεροπλάνων από τους Παλαιστίνιους και την καταστροφή τους επί ιορδανικού εδάφους, δημιουργείται εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ των βασιλικών ιορδανικών δυνάμεων και των παλαιστινιακών οργανώσεων που είχαν καταφύγει στη χώρα. Στις 16 Σεπτεμβρίου στην Ιορδανία εγκαθίσταται στρατιωτική κυβέρνηση. Ακολουθούν οκτώ μέρες μαχών και φρικτής σφαγής στα στρατόπεδα των παλαιστινίων. 3440 σκοτώνονται και 10.840 άμαχοι τραυματίστηκαν. Χιλιάδες Παλαιστίνιοι καταφεύγουν στο Νότιο Λίβανο. Το ίδιο και η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Ο Ζενέ αποφασίζει να επισκεφτεί και να ζήσει με τους φενταγίν το 1971 και μέχρι του τέλους του 1972 με κάποια διακοπή. Το υλικό της πρώτης φάσης αυτής της επίσκεψης αποτελεί και το βασικό υλικό στον Αιχμάλωτο του Έρωτα. Μόνον που ο Ζενέ δεν γύρισε πίσω να στρωθεί στο γράψιμο. Πέρασαν άλλα δέκα χρόνια ώσπου, τον Σεπτέμβριο του 1982, ύστερα από πρόσκληση, της Λέιλα Σαχίντ, που υπήρξε εκπρόσωπος Τύπου του Γραφείου της Παλαιστινιακής Αρχής στο Παρίσι, επέστρεψε και πάλι στους Παλαιστίνιους, αυτή τη φορά στο Λίβανο, στη Βηρυτό. Στο μεταξύ οι Ισραηλινοί μόλις είχαν εισβάλλει στην πόλη. Ο Ζενέ ήταν ένα από τους πρώτους παρατηρητές που επισκέφτηκαν τον καταυλισμό των Παλαιστινίων στην Σατίλα, λίγες ώρες μετά την εισβολή των Χριστιανών Λιβανέζων Φαλαγγιτών, οι οποίοι με την ανοχή του Ισραήλ κατάσφαξαν και βασάνισαν εκατοντάδες αμάχους. Με το κείμενο «Τέσσερις Ώρες στην Σατίλα» (Quatre heures a Chatila), το 1983, ο Ζενέ καταθέτει τις μαρτυρίες του στην επιθεώρηση La Revue d? etudes palestiniennes, όπου για μεγάλο διάστημα διευθύντρια ήταν η Λειλά Σαχίντ. Αμέσως μετά ο Ζενέ άρχισε να γράφει τον Αιχμάλωτο του Έρωτα. Η σιωπή τόσων χρόνων ήταν απλά χρόνος αναμονής, αφού στο συμπυκνωμένο αυτό κείμενο, το τελευταίο βιβλίο της ζωής του, ο Ζενέ γράφει ίσως για μοναδική φορά από τη θέση του τέλους. Σοβαρό, αιχμηρό αλλά και γεμάτο ανάσες -όποτε του δίνεται η ευκαιρία-, αισθαντικό και αυτοαναφορικό, πραγματολογικά ακριβές, ο Αιχμάλωτος του Έρωτα αποτελεί την επιτομή εκείνων των πραγμάτων για τα οποία ο Ζενέ πάλεψε και υποστήριξε στην τέχνη, την πολιτική και την ανθρωπιστική του στάση. Το εξακοσίων σελίδων βιβλίο περιστρέφεται γύρω από το μοτίβο Παλαιστίνη -φενταγίν- επανάσταση. Ο συγγραφέας ταξιδεύει από καταυλισμό σε καταυλισμό, κοιμάται σε δωμάτια και στρώματα Παλαιστινίων, μοιράζεται ώρες και μέρες της ζωής τους. Οι φενταγίν ως ομάδα αλλά και ως προσωπικότητες μεμονωμένα τον απασχολούν μόνιμα. Έρχονται και εξαφανίζονται χωρίς ποτέ να τους πάρει είδηση κανείς. Πρόσωπα και σώματα σβήνουν. Γλέντια και πένθη, τελετές και μάχες βρίσκονται σε μια συνεχή αντιπαράθεση. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει τον φενταγίν Χάμζα. Θα βαδίσουν μαζί του κάτω από τον ήλιο, θα ξεκουραστούν στις ρίζες των δέντρων και στις ξερολιθιές, θα φιλοξενηθεί στο σπίτι του. Εκεί θα συναντήσει μια χαμογελαστή οπλισμένη Παλαιστίνια, τη μητέρα του, γύρω στα πενήντα. Η οικογένεια είχε δραπετεύσει από τη βομβαρδισμένη Χάιφα και από φυγή σε φυγή βρήκαν καταφύγιο στο Ιρμπίντ, έναν άθλιο καταυλισμό με χαμόσπιτα. Θα μείνει στο δωμάτιό του όταν ο Χάμζα θα φύγει λέγοντας «θα πάω να πολεμήσω. Είμαι αρχηγός με περιορισμένα καθήκοντα». Ήταν αρχηγός δέκα ή δώδεκα φενταγίν. Ο Χάμζα χάνεται από τη ζωή του. Και όταν ο Ζενέ επιστρέφει δεκατέσσερα χρόνια μετά στην Ιορδανία και ψάχνει το γιο και τη μάνα βρίσκει με δυσκολία το σπίτι και μια γριά, ξεχασμένη που δεν τον θυμάται. Όμως μπροστά στην αυλή του σπιτιού ομολογεί «βεβαιώθηκα ότι στεκόμουν μπροστά σ? εκείνο που ονειρευόμουν ξύπνιος επί δεκατέσσερα χρόνια». Σήμερα εδώ προτείνουμε ένα από τα πιο συνταρακτικά κείμενα της δυτικής σκέψης και λογοτεχνίας, από το 1988 στη χώρα μας, δεν έχει εξαντλήσει ούτε καν την πρώτη του έκδοση. Ο κόσμος γύρω μας δεν είναι υποχρεωμένος να διαβάζει, εμείς όμως δεν είμαστε υποχρεωμένοι να είμαστε μαζί του.