«Αυτό είναι το περίεργο με κάποια πράγματα. Μόλις τελειώσουνε, το μόνο που θες είναι να τα ξαναζήσεις.» [Απόσπασμα από το βιβλίο] Η αναζήτηση της εβραϊκής ταυτότητας μέσα από μια παράξενη και ταυτόχρονα παραμυθένια ιστορία, είναι το κεντρικό θέμα του Στέφανου Δάνδολου στο μυθιστόρημά του «Το αγόρι στην αποβάθρα». Ο συγγραφέας παραδίδει ένα ακόμη μυθιστόρημα ενταγμένο στην σταθερή πορεία του των τελευταίων έντεκα ετών. Η ζωή μετά, για να θυμηθούμε τον Αρκά, είναι αυτό που αποτελεί το αφηγηματικό τέχνασμα του συγγραφέα. Ένα αγοράκι, αφού έχει πεθάνει από βαριά αρρώστια που το είχε ρίξει στο κρεβάτι για πολλές μέρες, πηγαίνει με θάρρος να συναντήσει τον μυστηριώδη κύριο τού έβδομου ορόφου της εργατικής πολυκατοικίας όπου ζει. Ο μυστηριώδης κύριος Άκερμαν (που τελικά είναι και κάποιος άλλος την ίδια στιγμή!) είναι το δεύτερο βασικό πρόσωπο της αφήγησης και ο ήρωας που ο Δάνδολος έχει επιλέξει για να θέσει τα βασικά ζητήματα που ανέφερα στην αρχή. Ένας Εβραίος Μόγλης, ένας θρασύς και ριψοκίνδυνος ?προκειμένου για την αλήθεια- δεκατριάχρονος νέος, ονόματι (μετά θάνατον) Μόισε Πίπικ (όνομα δανεισμένο από την «Επιχείρηση Σάυλωκ» του Φίλιπ Ροθ, μετ. Σπύρου Βρεττού, Πόλις 2001 ?ένα συναφές με την προκείμενη θεματολογία βιβλίο), που με τα ερωτήματά του, αλλά και με το τάλαντο της ευφυΐας του, καταφέρνει να αποσαφηνίσει ταυτότητες και ετερότητες. Ταυτότητα με αυτό που είναι το εγώ, και ετερότητα με αυτό που θα μπορούσε να υπάρξει. Ή που υπήρξε. Ένα από κεντρικά θέματα τού βιβλίου είναι η αναζήτηση του χρώματος της ψυχής (το ουράνιο τόξο είναι το διακύβευμα που θα πραγματωθεί μέσα απ? το «ξεχιόνισμα» των ανθρώπων), δηλαδή ?στη δική μου ανάγνωση- η αναζήτηση της ταυτότητας, του τι πραγματικά είναι αυτό που μας καθορίζει ?και αφού μας θέσει ενώπιον της αλήθειας μας- μας κάνει να αλλάζουμε την οπτική για τον κόσμο γύρω μας, όπως και για τον ίδιο μας τον εαυτό. Πρόσωπα καθοριστικά που φλερτάρουν με το παραμύθι και τη μεταφυσική (που όμως αφορά την παρούσα ζωή σε κάθε περίπτωση και έτσι χρησιμοποιείται από τον συγγραφέα), ιστορικά γεγονότα και πισωγυρίσματα στο ιστορικό παρελθόν, δοσμένα με τρόπο ευφάνταστο και μαγικό, και αφηγηματικά πυροτεχνήματα συναισθηματικής φόρτισης συνδυασμένης με διάχυτο χιούμορ («Καμιά φορά, όσοι είναι πολύ ευαίσθητοι, αισθάνονται και λίγο πεθαμένοι. Και τότε νιώθουν κάπως αόρατοι?»), είναι μερικά από τα κυρίαρχα στοιχεία του «Αγοριού στην αποβάθρα» τού Στέφανου Δάνδολου. Το σκηνικό τού μυθιστορήματος συνίσταται στη δύσκολη ζωή των μεταναστών, στην Ιντιφάντα που ξεσπά για το δίκιο τους που καταπνίγεται από τις κυβερνήσεις-ξενιστές (το αγόρι αρχικά νομίζει ότι η Ιντιφάντα είναι μια κοπέλα που όλοι θέλουν να ασχοληθούν μαζί της και την περιμένουν να φανεί στη γειτονιά πώς και πώς), στα διάσπαρτα γκέτο των νέων πόλεων ?εν προκειμένω το γκέτο ονομάζεται σαρκαστικά «Σεν Τροπέ»- που έχουν δημιουργηθεί μιας και το πνιγηρό περιβάλλον πολλών πατρίδων εξαναγκάζει τους πολίτες τους σε μετανάστευση. Ο αρνητικός βαθμός που δίνω στο μυθιστόρημα αυτό είναι στη διαπραγμάτευση της διάκρισης μεταξύ αυτού που είναι και αυτού που υπήρξε ο καθένας. Εξηγούμαι: ο Δάνδολος μιλά για τη ζωή και τις πράξεις ενός διασωθέντος απ? το στρατόπεδο συγκέντρωσης τού Άουσβιτς (με τη βοήθεια εύψυχου «ναζιστή» γιατρού ?ναι, σαφώς υπήρξαν και τέτοιοι) και θέλει, εμφανώς, να οριοθετήσει το πόσο η σύγχρονη παρουσία της εβραϊκής κοινότητας έχει επηρεαστεί από το τραγικό Ολοκαύτωμα. Ωστόσο, αυτό που δεν ολοκληρώνει είναι η δυναμικότητα και η ακρίβεια της αλλαγής του ψυχισμού ενός ανθρώπου, μόλις συνειδητοποιήσει αυτό που στην πραγματικότητα τον έχει καθορίσει. Ενώ ο συγγραφέας παρουσιάζει εξαιρετικά δείγματα γραφής, έχω την αίσθηση ότι φοβήθηκε (ή αυτολογοκρίθηκε ίσως για) να μιλήσει ανοιχτά γι? αυτό που είχε στο μυαλό του (κάτι που, βέβαια, είναι μάλλον κατανοητό, αν αναλογιστεί κανείς σε βάθος το υπό διαπραγμάτευση θέμα τού μυθιστορήματος). Τελικά, αυτό που μένει καλά στο μυαλό είναι το πόσο σκληρό και την ίδια στιγμή υπέροχο μπορεί να είναι ένα μετα-φυσικό παραμύθι, που ?χωρίς αμφιβολία και με το χέρι στην καρδιά- οδηγεί τον αναγνώστη στην ομορφιά της κάθαρσης και της πλήρους συνείδησης του προσωπικού αλλά και κοινωνικού παρόντος του καθενός και της καθεμιάς μας. [Ο Στέφανος Δάνδολος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970. Πρωτοεμφανίστηκε στη λογοτεχνία με το μυθιστόρημα «Υπνοβάτες του Σεπτέμβρη» (1996). Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα «Ο περίγελος των αγίων» (1997), «Και φόρεσαν χειροπέδες στα πουλιά» (2000), «Νάρκισσοι και Κανίβαλοι» (2002), «Νέρων ?Εγώ, ένας θεός» (2004), καθώς και η συλλογή από νουβέλες και διηγήματα «Αγάπη σε δυο σταγόνες όνειρο» (1999). Το «Νέρων ?Εγώ, ένας θεός» μεταφράστηκε στα ιταλικά και κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Ε/Ο το 2006]