Κύριε Τριβιζά, ξέρουμε ότι είστε εγκληματολόγος και ότι διδάσκετε στο Πανεπιστήμιο του Reading στην Αγγλία. Πώς αποφασίσατε να γράψετε παιδικά βιβλία; Οι καταβολές και των δυο ιδιοτήτων μου ανάγονται σε αναγνώσματα της παιδικής μου ηλικίας. Όταν ήμουνα μικρός και κάποιο παραμύθι που μου διάβαζαν έφτανε στο τέλος του, όταν άκουγα το “και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα”, αισθανόμουν προδομένος. Αυτοί μπορεί να ζούσανε καλύτερα, εμένα όμως με εγκαταλείπανε στα κρύα του λουτρού. Προσπαθούσα, λοιπόν, να φανταστώ τι θα συνέβαινε αν συνεχιζόταν η ιστορία. ʼλλοτε έδινα τις πρώτες βοήθειες στο νικημένο δράκο, άλλοτε προσπαθούσα να μαντέψω ποιο ήταν το τελευταίο όνειρο που έβλεπε η Ωραία Kοιμωμένη προτού ξυπνήσει. Αυτή η λαχτάρα να μην τελειώνει ποτέ ένα παραμύθι που μου άρεσε, έγινε η αφορμή για να αρχίσω να γράφω από παιδί ακόμα τα δικά μου. Στην εγκληματολογία με οδήγησε μια μερίδα μανιτάρια. Είχα βρει στη βιβλιοθήκη του πατέρα μου ένα βιβλίο με ιστορίες του Hector Munro. Σε μία από αυτές ένα αγόρι, επειδή έχει κάνει αταξίες, τιμωρείται να μείνει νηστικό. Όλη η οικογένεια απολαμβάνει ένα πλούσιο δείπνο, εκτός από τον τιμωρημένο. Το δείπνο, όμως, περιλαμβάνει μανιτάρια, τα οποία αποδεικνύονται δηλητηριώδη. Όλα τα μέλη της οικογένειας πεθαίνουν με φρικτούς πόνους. Καταφθάνει ένας αστυνομικός και, ενώ διαπιστώνει τους θανάτους, βλέπει το αγόρι. Το κοιτάζει σα να ρωτάει “Εσύ, γιατί ζεις;” και εκείνο απαντάει “Ζω επειδή ήμουν άτακτος”. Η ιστορία αυτή και άλλες παρόμοιες με είχαν βυθίσει σε σκέψεις, επειδή έρχονται σε σύγκρουση με την άποψη ότι το “καλό” ανταμείβεται και το “κακό” “τιμωρείται”. Εδώ συνέβαινε το αντίθετο. Η τιμωρία του άταχτου αγοριού αποδεικνύονταν αιτία της επιβίωσής του. Πώς εξηγούνται όλα αυτά; Οι μεγάλοι δεν μπορούσαν να μου δώσουν ικανοποιητικές εξηγήσεις. Δεν είναι απορίας άξιο ότι ψάχνοντας για απαντήσεις κατέληξα να γίνω εγκληματολόγος. Είναι πάντως άξιον απορίας το πώς μπορείτε και συνδυάζετε δύο τόσο διαφορετικά πεδία. Τόσο ο εγκληματολόγος όσο και ο ποιητής παραμυθιών παρατηρεί αυτό που για πολλούς περνά απαρατήρητο. Και για τους δυο, έχει σημασία το φαινομενικά ασήμαντο. Ένα καλαμάκι πορτοκαλάδας, ένα ξυλάκι παγωτού, ένα κουκούτσι κερασιού, ένα χρυσόχαρτο από σοκολατάκι, ένα καμένο σπίρτο μπορεί να κρύβουν τόσο τη λύση ενός ειδεχθούς εγκλήματος όσο και ένα υπέροχο παραμύθι. Με βοηθάει, επίσης, η συνεχής εναλλαγή αισθήσεων και παραστάσεων. Από νηπιαγωγεία σε φυλακές, από παρασκήνια θεάτρων σε κελιά αστυνομικών σταθμών, από αίθουσες δικαστηρίων σε παιδικές χαρές. Όταν γράφετε παραμύθια για μικρά παιδιά, επωφελείστε καθόλου από τις εξειδικευμένες γνώσεις σας σχετικά με το αντικείμενο της ακαδημαϊκής σας ταυτότητας; Tα θέματα που απασχολούν τη σύγχρονη εγκληματολογία, όπως η ενοχή, η αθωότητα και η τιμωρία προσφέρουν πλούσιο υλικό για τα βιβλία μου. Η διαμόρφωση καταστάσεων και χαρακτήρων αντλεί συχνά από αυτή την πηγή, όπως για παράδειγμα η δίκη από γαιοκτήμονες του ανυπάκουου σκιάχτρου που ονειρεύεται να πετάξει, με την κατηγορία της παράβασης του νόμου της βαρύτητας στο “Όνειρο του σκιάχτρου”. Στο βιβλίο μου πάλι “Ποιος έκανε πιπί στο Μισισιπή”, ο αυστηρός καπετάνιος ενός ποταμόπλοιου γεμάτου με παπιά που ταξιδεύουν στο Μισισιπή, ανακαλύπτει ότι ένα από αυτά έκανε πιπί του στο ποτάμι και προσπαθεί να το πείσει να ομολογήσει. Ενώ στο βιβλίο μου “Η νύχτα της μπανανόφλουδας” η μικρή ηρωίδα πετάει μια μπανανόφλουδα στο δρόμο και, όταν αναλογίζεται τις συνέπειες και την ενδεχόμενη τιμωρία, ξεκινάει για μια ριψοκίνδυνη αναζήτηση της μπανανόφλουδας στη σκοτεινή νύχτα. Πόσα έργα έχετε γράψει και πόσα από αυτά εκδόθηκαν στην Τουρκία; Σε ποιες άλλες γλώσσες έχετε μεταφραστεί; Έχω γράψει πάνω από 180 μυθιστορήματα, παραμύθια, θεατρικά έργα, αλφαβητάρια, διηγήματα, κόμικς, εκπαιδευτικά βιβλία, λιμπρέτα όπερας και πρόσφατα σενάρια τρισδιάστατων κινουμένων σχεδίων. Έργα μου μεταφράστηκαν σε πάνω από είκοσι γλώσσες, όπως: Αγγλικά, Νορβηγικά, Ισπανικά, Ιαπωνικά, Ιταλικά, Γαλλικά, Ουαλικά, Βραζιλιάνικα, Κορεάτικα και πρόσφατα στα Ρωσικά, Κινέζικα, Εβραϊκά και Αμχαρικά (σημιτική γλώσσα της Αιθιοπίας). Στην Τουρκία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Altın Kitaplar: “Τα μαγικά μαξιλάρια”, “H τελευταία μαύρη γάτα”, “Ο Φωτογράφος Φύρδης Μίγδης”, “Ο ταύρος που έπαιζε πίπιζα” και “Ο Κροκόδειλος που πήγε στον οδοντογιατρό”. Με τον ίδιο εκδοτικό οίκο συζητάμε τώρα την έκδοση και άλλων βιβλίων μου. Η μετάφρασή σας στα Κινέζικα έχει πολύ ενδιαφέρον. Πείτε μας πώς προσεγγίσατε την κινεζική αγορά. Η Ελλάδα και η Κίνα, μετά από δική μου πρόταση, υπέγραψαν επίσημη συμφωνία Διαπολιτισμικής Συνεργασίας, με στόχο το ζευγάρωμα παιδικών βιβλίων. Το ένα θα είναι γραμμένο από Έλληνα συγγραφέα και εικονογραφημένο από Κινέζο καλλιτέχνη. Το δεύτερο γραμμένο από Κινέζο συγγραφέα εικονογραφημένο από Έλληνα καλλιτέχνη. Θα κυκλοφορήσουν ταυτόχρονα και τα δύο μαζί σε ένα κουτί και στις δύο χώρες. Η διείσδυση στην Κίνα δεν ήταν εύκολη. Αρκεί να αναφέρω ότι ακόμη και οι ʼγγλοι εκδότες προτιμούν να συναλλάσσονται με τη μεσολάβηση πρακτόρων και ενδιάμεσων εκδοτών στην Ταϊβάν. Χρειάστηκαν δύο χρόνια διαβουλεύσεων σε Πεκίνο, Λονδίνο, Στοκχόλμη και Μπολόνια ώσπου να υπογραφεί η συμφωνία. Επίσης, τρία βιβλία μου μεταφράστηκαν σε απλή κινεζική και ήδη κυκλοφορούν από τον μεγαλύτερο εκδοτικό οίκο της χώρας. Εντάχθηκαν σε ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα κοινωνικής ανάγνωσης που εφαρμόζει η Κίνα. Ειδική επιτροπή επιλέγει ανάμεσα στα καλύτερα βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας και αυτά διατίθενται σε όλα τα σχολεία και τις οργανώσεις νεολαίας. Το πρόγραμμα ξεκίνησε πιλοτικά στην επαρχεία Guangdong όπου υπάρχουν δέκα εκατομμύρια μαθητές αναγνώστες με την έκδοση 150.000 αντιτύπων. Στην “Τελευταία μαύρη γάτα” αναφέρεστε σε μια ομάδα δεισιδαιμόνων, οι οποίοι πιστεύουν ότι οι μαύρες γάτες φέρνουν γρουσουζιά. Πώς θα χαρακτηρίζατε την δεισιδαιμονία; Πιστεύω ότι η δεισιδαιμονία είναι κόρη της άγνοιας και του φόβου και μητέρα πολλών δεινών, ακόμα και φονικών διωγμών. Τα επεισόδια τα οποία περιγραφώ στο μυθιστόρημα μου ωχριούν μπροστά στους διωγμούς που έχουν υποστεί στην πραγματικότητα οι μαύρες γάτες. Ο πάπας Ιννοκέντιος ο όγδοος είχε ορίσει ότι οι μάγισσες πρέπει να καίγονται στην πυρά μαζί με τις γάτες τους. Εκατομμύρια μαύρες γάτες σκοτώθηκαν τον Μεσαίωνα επειδή τις θεωρούσαν ενσαρκώσεις του Σατανά. Και πώς θα χαρακτηρίζατε το χιούμορ, που τόσο συχνά μεταχειρίζεστε στα έργα σας; Το χιούμορ είναι το σωσίβιο που μας επιτρέπει να επιβιώνουμε στις θάλασσες της απαισιοδοξίας και της απελπισίας. Στα βιβλία σας αναφέρεστε συχνά σε “σκληρές” έννοιες όπως ρατσισμός, δικτατορία και γενοκτονία. Πώς μπορείτε να γράφετε παιδικά βιβλία με θέματα για ενήλικες; Πιστεύω ότι μπορούμε να παρουσιάσουμε ευαίσθητα ακόμα και επώδυνα θέματα στα παιδιά μέσα από αλληγορίες και συμβολισμούς. Θα ήθελα, επίσης, να προσθέσω ότι πολλά βιβλία μου όπως η “Τελευταία μαύρη γάτα” δεν απευθύνονται αποκλειστικά σε παιδιά. Σε όλες τις γλώσσες που έχει μεταφραστεί την διαβάζουν και οι ενήλικες. Στο βιβλίο αυτό, προσπαθώ να ισορροπήσω τον κίνδυνο, τη βία και την απόγνωση με το κουράγιο, το χιούμορ και την ελπίδα. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της γραφής σας είναι η αριστοτεχνική χρήση της γλώσσας και το δημιουργικό παιχνίδι με τις λέξεις. Στην πρόσφατη επίσκεψή σας στην Τουρκία, επισκεφτήκατε σχολεία και παρουσιάσατε το έργο σας στα Αγγλικά, ενώ σας μετέφραζαν ταυτόχρονα στα τουρκικά. Πώς μπορέσατε να επικοινωνήσετε με τα παιδιά; Η γλώσσα του παραμυθιού είναι όχι μόνο διαχρονική αλλά και διαπολιτισμική. Η φαντασία δεν έχει σύνορα και τα παιδιά είναι παντού παιδιά. Στις επαφές που είχα με τα παιδιά στα σχολεία της Τουρκίας, το γέλιο, η συγκίνηση και γενικά η αντίδραση στα παραμύθια μου, δεν διέφερε από την ανταπόκριση των παιδιών στην Ελλάδα, στην Αγγλία, στη Σουηδία, στον Καναδά ή στην Κίνα, όπου κυκλοφορούν μεταφράσεις βιβλίων μου. Πώς κερδίζετε την προσοχή των παιδιών σε αυτές τις συναντήσεις; Τους εκμυστηρεύομαι πού βρίσκεται κρυμμένο το όγδοο χρώμα του ουράνιου τόξου και τους δείχνω τη συλλογή μου από κομμάτια παλιών παραμυθιών. Η συλλογή αυτή περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, ένα πούπουλο από το μαξιλάρι που κοιμόταν η πεντάμορφη πριγκίπισσα, το κορδόνι από το δεξί παπούτσι του παπουτσωμένου γάτου, ένα τούβλο από το σπίτι που είχαν κτίσει τα τρία μικρά γουρουνάκια και το φιτίλι από το λυχνάρι του Αλαντίν. Εάν κάποτε, για οιονδήποτε λόγο υποχρεωνόσασταν να κάνετε επιλογή, τι θα επιλέγατε; Την ακαδημαϊκή σας καριέρα ή το γράψιμο παιδικών βιβλίων; Θα επέλεγα το γράψιμο για παιδιά, επειδή θεωρώ ότι είναι σημαντικότερο απ’ οτιδήποτε άλλο. Τα πρώτα μας αναγνώσματα μάς αγγίζουν βαθύτερα, μας επηρεάζουν δραστικότερα και μας συνοδεύουν πολλές φορές σε όλη μας τη ζωή. Λόγω του ότι οι κοινωνικές συνθήκες και οι νομοθετικές ρυθμίσεις συνεχώς μεταβάλλονται, οι εγκληματολογικές μου διατριβές, σε λίγα χρόνια, δεν θα είναι παρά υποσημειώσεις σε μελέτες άλλων ειδικών. Απεναντίας, τα παραμύθια δεν έχουν ημερομηνία λήξεως. Είναι για πάντα! Όπως και τα διαμάντια… Πώς θα χαρακτηρίζατε τα βιβλία σας με μία λέξη; “Διηλικιακά”. Βιβλία, δηλαδή, που τα απολαμβάνουν τόσο τα παιδιά όσο και οι μεγάλοι που τα διαβάζουν μαζί τους. H “Αλίκη στη χώρα των Θαυμάτων” του Λούις Κάρολ για παράδειγμα ή ο “Μικρός Πρίγκιπας” του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ είναι ταυτόχρονα απλά και περίπλοκα, εύληπτα και εμβριθή. Μπορεί να τα απολαύσει τόσο ένα μικρό παιδί όσο και ένας ώριμος ενήλικας. Αυτά είναι τα πρότυπά μου. ʼρης Τσοκώνας Απογευματινή Κωνσταντινούπολης 28.03.2011