΄Οταν στις πόλεις της περιφέρειας ζουν συγγραφείς με όνειρα Η λογοτεχνική παραγωγή μακριά από τα «κέντρα» της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης Tου Νικου Βατοπουλου Μπορούμε να μιλήσουμε για «κατάργηση» της απόστασης, σήμερα που τα πάντα κινούνται ταχύτατα, όταν αναφερόμαστε στη λογοτεχνία; Το ζήτημα προκύπτει από την απόσταση που χωρίζει τον συγγραφέα από το κοινό, απόσταση που για να καλυφθεί χρειάζεται έναν ικανό αριθμό διαμέσων. Του εκδοτικού οίκου, του πωλητή, του βιβλιοπώλη, του δημοσιογράφου. Αναρωτιέται κανείς ποια είναι η «λογοτεχνική» δημοκρατία που μοιράζεται η Κομοτηνή ή η ʼρτα με την οδό Σκουφά. Φυσικά, πέρα από τη γειτνίαση με τη σχετική «έννοια» του κέντρου, αυτό που μετράει είναι η δύναμη του «στόμα με στόμα». ΄Ενα καλό βιβλίο φθάνει, αργά ή γρήγορα στον αναγνώστη, αλλά πόσο πιο δύσκολο (ή πιο εύκολο) είναι για έναν συγγραφέα στην επαρχία να γράψει ένα μυθιστόρημα και να το εκδώσει σε μεγάλο εκδοτικό οίκο της Αθήνας. Συχνά, συγγραφείς που ζουν σε επαρχιακές πόλεις δεν γνωρίζουν ούτε κατ’ όψιν τους ανθρώπους της αγοράς βιβλίου, όσους δηλαδή συναναστρέφονται οι «δημοφιλείς» (με ή χωρίς εισαγωγικά) του Κέντρου. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι είναι ευτυχείς (και δικαίως) που ζουν στις πόλεις τους και εμπνέονται από αυτές. Υπάρχει όμως ένα ζήτημα, όχι ουσίας αλλά προβολής. Ιστορικά και συμβολικά, πολλοί συγγραφείς συνδέονται με τόπους, γενέθλιους ή επίκτητους. Ο Γιάννης Σκαρίμπας από την Αγία Ευθυμία Φωκίδας συνδέθηκε και με τη Χαλκίδα. Ο Καρυωτάκης με την Τρίπολη. Στις μέρες μας, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος με την Ηλεία και ο Αργύρης Χιόνης με την Κορινθία (που την επέλεξε). Συνειρμικά ανακαλεί κανείς ένα μεγάλο αριθμό συγγραφέων που τροφοδοτούν τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία με εφαλτήριο πόλεις της επαρχίας. Ο Λευτέρης Μαυρόπουλος (Σέρρες), ο Γιάννης Μακριδάκης (Χίος), ο Σάκης Τότλης (Εδεσσα), ο Κώστας Λογαράς (Πάτρα), ο Κοσμάς Χαρπαντίδης (Καβάλα), ο Κώστας Ακρίβος (Βόλος), ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης (Σέρρες), ο Αντώνης Κάλφας (Κατερίνη), ο Γιάννης Καισαρίδης (Βέροια), ο Γιάννης Πάσχος (Ιωάννινα)... Πολλοί αντλούν υλικό από τος γενέθλιες πόλεις, όπως ο Γιάννης Ξανθούλης (Αλεξανδρούπολη) ή η Ρέα Γαλανάκη (Πάτρα). ΄Ομως, ζητούμενο είναι πάντα ο συγγραφέας που είναι γέννημα-θρέμμα μιας πόλης, στο περιβάλλον της οποίας άρχισε να καταλαβαίνει τον κόσμο και να αισθάνεται την ανάγκη να γράψει. Είναι ευτυχία να νιώθει κανείς πλήρης σε μία επαρχιακή πόλη. Παρ’ όλα αυτά, τίθεται ένα ζήτημα καθώς το βιβλίο είναι ένα προϊόν προς διακίνηση. Σε αναζήτηση αναγνωστών. Δίνουμε το βήμα σε δύο συγγραφείς να μοιραστούν μαζί μας τις σκέψεις τους. Τον Διαμαντή Αξιώτη από την Καβάλα και τον Μιχάλη Πιτένη από την Κοζάνη. Το βίωμα της γραφής και ο εσωτερικός χάρτης Του Διαμαντη Αξιώτη Ίσως θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος πως ο δεδομένος γεωγραφικός χώρος όπου γεννήθηκε και συνεχίζει να ζει ένας δημιουργός της περιφέρειας είναι ασφυκτικά περιορισμένος. Όμως όχι. Αυτός ακριβώς ο τόπος - η πόλη, μακριά από τα φώτα και τις σειρήνες του πολύβουου Κέντρου, του παραχωρεί τα εφόδια της γραφής του, που είναι η ιστορία και τα αλλεπάλληλα στρώματα των επιχωματώσεων που έχουν επικαθίσει επάνω στο σώμα της. Οι γνώσεις του γι’ αυτήν και ο διαφορετικός, κάθε φορά, αντικατοπτρισμός που την πλησιάζει, μέχρι να την καταστήσει ελκυστική. Οι ανθρώπινες ζωές που συνδέθηκαν μαζί της για να υποστηρίξουν, μέσα από τα βιώματα και τις αφηγήσεις τους, αυτήν κυρίως τη ζωή. Είναι ο άλλος τρόπος φωτισμού που την φωτίζει, σε διαφορετικές στιγμές της ζωής του, ώστε να την καταστήσει αλλιώτικη, κι ανάλογα με τις διαθέσεις του αγαπητή ή μισητή, μα πάντα φανταστική. Μαζί μ’ αυτήν και τους εκάστοτε ήρωές του, σκιές υπαρκτών προσώπων, που είναι σάρκα εκ της σαρκός της. Η Καβάλα όπου ζω -πόλη ογδόντα χιλιάδων κατοίκων- αποτελεί τον ιδιωτικό χώρο όπου γράφω, ψηλαφώντας, με περισσή συγγραφική ηδονή, τις ουλές των ηρώων μου. Συμμετέχει στη σκηνοθεσία της πάλης αλήθειας και ψέματος, που παίζεται αενάως, κάθε φορά με διαφορετικό νόημα. Σαν μικρά ρήγματα συνωστίζονται στον εσωτερικό χάρτη μου τα φαντάσματα και με σημαδεύουν. Ένας λύκος, από κάποιο παραμύθι ενδεχομένως, εμφανίζεται ακόμη στα όνειρά μου. Κάποτε πίστευα πως τα θαύματα συντελούνται αλλού: στην Πρωτεύουσα. Εκεί οι προβολείς και τα έντυπα, οι εκδηλώσεις και η συνάφεια, η μαθητεία και η άμιλλα. Πλάνη οικτρά. Διότι, με την πάροδο του χρόνου και στις κατά διαστήματα επισκέψεις μου σ’ αυτήν, άγγιξα την αποξένωση και τον ατομικισμό των ομοτέχνων μου, τη θηριωδία και την επιδίωξη με κάθε μέσο της αυτοπροβολής τους. Βέβαια, όπως και να το κάνουμε, η καταξίωση ενός δημιουργού της περιφέρειας, για την περιφέρεια, ενισχύεται από την αποδοχή του Κέντρου. Από κει εκπορεύεται η έγκυρη και επώνυμη κριτική και ο στέφανος της δόξης. Γι’ αυτό, παρά τις όποιες διαπιστώσεις που ανέφερα, ο δημιουργός της περιφέρειας στρέφει κάποια στιγμή, αναπόφευκτα, το βλέμμα προς το εκμαυλιστικό Κέντρο• εκλιπαρώντας; Ομιχλώδης κατάσταση. Ο κ. Διαμαντής Αξιώτης είναι συγγραφέας. Το τελευταίο βιβλίο του «ʼκου Λύκο» κυκλοφορεί από τις εκδ. «Κέδρος». Ζει στην Καβάλα. Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή, ΠOΛITIΣMOΣ: 05-03-11