Το περιοδικό GRANTA στα ελληνικά Η έκδοση του αγγλικού περιοδικού στα ελληνικά (τι περιοδικό?ολόκληρο βιβλίο είναι!) μας χαροποιεί ιδιαίτερα. Πολλά χρόνια τώρα είμαστε αναγνώστες και συνδρομητές του περιοδικού αυτού και πολύ τακτικά κάναμε αναφορά στις λίστες με τους συγγραφείς του. Απ? όσο γνωρίζουμε μέχρι στιγμής το περιοδικό κυκλοφορεί μεταφρασμένο και στα Ισπανικά. Ο εκδότης Θόδωρος Γιαννίκος επέλεξε να αρχίσει με το συλλεκτικό τεύχος ΟΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟΙ ΝΕΟΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ σε πανομοιότυπη μορφή και θα συνεχιστεί η έκδοση με τέσσερα τεύχη τον χρόνο. Σπουδαία εκδοτική κίνηση που ελπίζουμε να εκτιμηθεί δεόντως για όσους θέλουν να ενημερώνονται λογοτεχνικά από την αγγλοσαξωνική όχθη για όσα έρχονται και όσα διαμορφώνονται στο πεδίο της γραφής. Ακολουθεί σχετικό κείμενο που γράψαμε και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα τα ΝΕΑ στο βιβλιοδρόμιο το καλοκαίρι του 2005. Οι συγγραφείς του GRANTA Ελάχιστα περιοδικά στον κόσμο έχουν ασκήσει τόση επιρροή στα λογοτεχνικά πράγματα όσο το βρετανικό περιοδικό GRANTA που πέρυσι έκλεισε εικοσιπέντε χρόνια ζωής. Οι λίστες των καλύτερων νέων Βρετανών συγγραφέων, που δημοσιεύει κάθε δέκα χρόνια, αποτελούν ένα μόνιμο σημείο αναφοράς και τα καλύτερα διαπιστευτήρια για έναν Βρετανό συγγραφέα. To Granta εκδίδεται στο Λονδίνο και ο πρώτος του εκδότης ήταν ο Μπιλ Μπάφορντ. Είναι περιοδικό αλλά έχει το σχήμα βιβλίου. Δημοσιεύει μυθιστόρημα, διηγήματα, ταξιδιωτικά και αυτοβιογραφικά κείμενα καθώς και κοινωνικά ρεπορτάζ απ? όλο τον κόσμο. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες του, συνήθως θεματικές, αποτελούν επίσης ένα αναπόσπαστο μέρος της ύλης του. Οι συνεργάτες του προέρχονται και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, ενώ το τιράζ του ανέρχεται στα 75.000 αντίτυπα. Είναι ένα φρέσκο περιοδικό, επιθετικό, αντι-επαρχιώτικο, η φαντασίωση κάθε ανερχόμενου συγγραφέα που θα ήθελε όχι μόνον να συμπεριληφθεί στις λίστες του αλλά και να δημοσιεύει τακτικά στις σελίδες του. Ξεκινώντας την έκδοσή του το περιοδικό, το 1979, συνέπεσε, με την μεγάλη εκδοτική έξαρση στη Βρετανία της δεκαετίας του ογδόντα και την εμφάνιση μιας νέας γενιάς συγγραφέων ανάμεσά τους ο Ρούσντι, ο ΜακΓιούαν, ο Τσάτουιν-όλοι τους συνεργάτες του περιοδικού. Ταυτόχρονα οι συγγραφείς έβγαιναν από τον χώρο του ιδιωτικού και της εσωστρέφειας, η αγορά επένδυε επάνω τους, οι διαφημίσεις των βιβλίων πλήθαιναν, οι εκδότες γιγάντευαν. Το βιβλίο γινόταν ένα μοδάτο εξάρτημα και οι συγγραφείς συζητιόντουσαν περισσότερο για την εμφάνισή τους παρά για το έργο τους. Το 1983 δημοσιεύτηκε η πρώτη λίστα του GRANTA με τους Καλύτερους Νέους Βρετανούς Συγγραφείς (κάτω των σαράντα ετών), μια λίστα που δικαιώθηκε μελλοντικά μολονότι δύο από τους συγγραφείς της δεν ξανάγραψαν από τότε. Οι συγγραφείς του 1983 που μεταφράστηκαν στα ελληνικά και έχουν επίσης βραβευτεί με Booker είναι: Ο Μάρτιν Έϊμις, η Πατ Μπάρκερ (+Β,) ο Τζούλιαν Μπαρνς, ο Γουίλιαμ Μπόιντ, ο Καζούο Ισιγκούρο (+Β),ο Ίαν Μακ Γιούαν (+Β), ο Σάλμαν Ρούσντι (+Β), ο Γκράχαμ Σουίφτ (+Β), η Ρόουζ Τριμέϊν. Το 1993, στην επόμενη εικοσάδα, ανάμεσα στους κριτές βρισκόταν και ο Σάλμαν Ρούσντι. ΄Ηταν μια πολυαναμενόμενη λίστα και όταν δημοσιεύτηκε κάποιοι παραξενεύτηκαν με τις επιλογές. Ερωτήσεις τύπου ?Μα ποιος είναι ο Λουί Ντε Μπερνιέρ;? δεν θα έμεναν για καιρό αναπάντητες, ενώ για άλλη μια φορά δύο ακόμη συγγραφείς δεν ξανάγραψαν μέχρι σήμερα. Την λίστα του 1993 αποτελούσαν οι: Ο ΄Ιαν Μπανκς, ο Λουί Ντε Μπερνιέρ, ο Τίμπορ Φίσερ, η Έστερ Φρόιντ, ο Άλαν Χόλινγκχερστ (+Β), ο Καζούο Ισογκούρο (για δεύτερη φορά!), η Α. Λ. Κέννεντυ, ο Φίλιπ Κέρ, ο Χανίφ Κιουρέϊσι, ο Μπεν Όκρι, ο Κάρυλ Φίλιπς, ο Γουίλ Σέλφ, ο Νίκολας Σαίξπηρ, η Τζάνετ Γουίντερσον. Οι περισσότεροι έχουν μεταφραστεί στη χώρα μας, αφού η δεκαετία του ?90, δεν σήμαινε μόνο την άνθιση της ελληνικής λογοτεχνίας αλλά και της ξένης μεταφρασμένης με προεξέχουσα την αγγλική. Μερικοί από τους συγγραφείς και των δύο δεκαετιών αγαπήθηκαν από το ελληνικό κοινό, ενώ κάποιοι ατύχησαν. Ο δύστροπος Γουίλ Σελφ εξαφανίστηκε μαζί με τον πρωτοποριακό εκδοτικό οίκο Aquarius, o Κάρυλ Φίλιπς βγήκε στο παζάρι της Κλαυθμώνος, ο Μπεν Όκρι πήγε άπατος, ενώ ο Χόλινγκχερστ λόγω του περσινού Booker γνωρίζει φέτος μεγάλη επιτυχία. Πάντως η ΕΣΤΙΑ, παρά τη μηδαμινή απήχηση του πρώτου βιβλίου της Α.Λ. Κέννεντυ, στον Οδυσσέα, εξέδωσε ακόμη ένα θεωρώντας την κερδισμένο λογοτεχνικά ?χαρτί?. Το 1994 ο Μπιλ Μπάφορντ μετακόμισε στην Αμερική για να αναλάβει τον New Yorker και στο περιοδικό ήρθε ο Σκοτσέζος δημοσιογράφος ΄Ιαν Τζακ. Το περιοδικό προχώρησε και σε δικές του εκδόσεις που συνέπλεαν με το προφίλ του. Σε κάθε τεύχος υπάρχει ξεχωριστό αφιέρωμα, όπως το τελευταίο με τίτλο ?Mothers?, όπου ο Τζον ΜακΓκάρχεν, ο Πολ Θερώ, ο Έντμουντ Γουάϊτ κ.α. γράφουν για τις μητέρες τους. Η λίστα του 2003 δημιούργησε εκνευρισμό στους εκδοτικούς και λογοτεχνικούς κύκλους. Έγινε μάλιστα και μια σύναξη εκδοτών στο Λονδίνο για να αντιδράσουν στην?επιτυχημένη παρέμβαση του περιοδικού, ενώ άλλοι εκδότες αγωνιούσαν ποιον φερέλπιδα συγγραφέα τους να προωθήσουν. Οι υποψήφιοι επιλέχτηκαν με βάση το βιβλίο που υπέβαλλαν οι εκδότες ή το ανέκδοτο ακόμη μυθιστόρημά τους. Στην φιλόδοξη εικοσάδα του 2003 περιλαμβάνονται: Η Μόνικα Άλι, ο Φίλιπ Χένσερ, η Α. Λ. Κέννεντυ (για δεύτερη φορά), ο Χάρι Κούνζρου, ο Ντέιβιντ Μίτσελ, ο Άντριου Ο? Χάγκαν, η Ζέϊντι Σμιθ, ο Άνταμ Θίργουελ, ο Ρόμπερτ ΜακΛίαμ Γουίλσον, Ντάν Ρόουντς. Λέγεται ότι είναι η πιο αδύνατη εικοσάδα από τις προηγούμενες. ?Αυτό οφείλεται? λέει μία των κριτών, η συγγραφέας Χίλαρι Μάντελ, ?στην ευκολία με την οποία εκδίδονται σήμερα μυθιστορήματα και στην απουσία editing?. Ένας άλλος από κριτής, ο Ρόμπερτ ΜακΚραμ, λογοτεχνικός κριτικός στον Observer, σημειώνει ότι σήμερα όλοι γράφουν μυθιστόρημα. Και ενώ κάποτε το μυθιστόρημα εξέφραζε περίπλοκες ιδέες για την κατάσταση της κοινωνίας ή της εργατικής τάξης, τώρα ασχολείται με τις προσωπικές εμμονές του καθενός σε μια ναρκισσευόμενη εποχή. Παρ? όλα αυτά τα μυθιστορήματα που επιλέχτηκαν ανήκουν στο αποκαλούμενο ?Literary novel?, δηλαδή ?λογοτεχνικό μυθιστόρημα?. Πώς όμως αναγνωρίζεται το «λογοτεχνικό μυθιστόρημα»;? Ο ΄Ιαν Τζακ, στην εισαγωγή του αφιερώματος με τους καλύτερους νέους Βρετανούς συγγραφείς 2003, δηλώνει: ?δεν είναι εύκολο να περιγράψεις τον όρο «λογοτεχνικό μυθιστόρημα». Το καταλαβαίνεις, όμως, όταν το δεις. Ένας ορισμός του θα μπορούσε να είναι «μια καλλιτεχνικά φιλόδοξη μυθοπλασία, με περισσότερες από 30.000 λέξεις». Ή όταν δεν είναι «εμπορικό» (Άρτσερ, Γκρίσχαμ, Χάρις) και όταν δεν ανήκει σε «είδος» (αστυνομικό, sci-fi, φανταστικό, παιδικό κ.α)?. Γεγονός παραμένει ότι οι Βρετανοί έχουν βρει ευφάνταστους τρόπους να επιβάλλουν τους συγγραφείς τους στο αναγνωστικό κοινό. Το GRANTA είναι μια ιδιωτική πρωτοβουλία που προσφέρει πολύ περισσότερο στην διάδοση της αγγλικής λογοτεχνίας από οποιαδήποτε σχεδιασμό πολιτικής βιβλίου σε αρτηριοσκληρωτικά γραφεία υπουργείων πολιτισμού και υπνωτισμού.