Ορχάν Παμούκ-Νόμπελ Λογοτεχνίας 2007 Είναι ο πρώτος Τούρκος συγγραφέας που τιμάται με Νόμπελ Λογοτεχνίας καταρρίπτοντας ταυτόχρονα ένα ακόμη διεθνές ρεκόρ: να είναι και ο νεότερος σε ηλικία (επιτέλους!). Και όμως οι αντιδράσεις που ακολούθησαν τη βράβευσή του είναι διχαστικές μέσα στην ίδια του την χώρα. Οι συγγραφείς συνάδελφοί του είναι ενθουσιασμένοι. Ο Γιασάρ Κεμάλ, ο πατέρας της σύγχρονης τουρκικής λογοτεχνίας και συχνά υποψήφιος για το Νόμπελ, τον συνεχάρη ενώ πολλοί άλλοι συγγραφείς αισθάνονται χαρούμενοι γιατί η βράβευση του Παμούκ θα μπορούσε να αποτελέσει το διαβατήριο για την τουρκική λογοτεχνία γενικότερα στο εξωτερικό. Όμως η εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας «Σαμπάχ» αναρωτιέται, ?θα έπρεπε να χαιρόμαστε ή να λυπόμαστε γι? αυτό; Αντί ?τονίζει?να είμαστε υπερήφανοι, είμαστε αμήχανοι αφού δεν μπορούμε να θεωρήσουμε τον Παμούκ έναν σαν κι εμάς?. Η αλήθεια είναι από τη μέρα που ο Παμούκ έκανε εκείνη τη δήλωση για τις γενοκτονίες των Κούρδων και των Αρμενίων εκ μέρους της Τουρκίας αυτόματα κατέστη και εχθρός της πατρίδας του. Ύστερα από τις διεθνείς πιέσεις η δίκη ανεστάλη αλλά στις συνειδήσεις των συμπατριωτών του ουδέποτε έπαψε να θεωρείται ένας προδότης. Βέβαια αυτό δείχνει και το ποιόν μιας χώρας που θέλει να την παίρνουν στα σοβαρά διεθνώς αλλά με τους δικούς της όρους. Η Καναδέζα συγγραφέας Μάργκαρετ Άτγουντ σχολιάζοντας τη βράβευση του συγγραφέα λέει ότι ήταν η καλύτερη επιλογή στους δύσκολους καιρούς μας. Η Τουρκία στέκεται στο σταυροδρόμι της Μουσουλμανικής Ανατολής /Μέσης Ανατολής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης / Βορείου Αμερικής. Ο Παμούκ συνδιαλέγεται πολιτιστικά με αυτές τις ζώνες και μέσα από τη δουλειά του μπορεί να αναδείξει τις αντιθέσεις και τις αντικρουόμενες ιδεολογίες. Πάντως ο Παμούκ παραμένει ένας σημαντικός και πολυβραβευμένος συγγραφέας διεθνώς. Κατόρθωσε με τα επτά του μυθιστορήματα να γίνει ένας σύγχρονος μεγάλος παραμυθάς χωρίς να θυσιάσει καθόλου την τεχνική και την ποιότητα της μεταμοντέρνας γραφής του. Καλά διαβασμένος στις ιστορίες του κουβαλάει τις «Χίλιες και μία νύχτες» και την ποίηση της ανατολής αλλά και τις επιρροές που δέχτηκε από τους δυτικούς συγγραφείς όπως ο Ίταλο Καλβίνο, ο Ουμπέρτο Έκο, ο Τόμας Μαν και η Μαργκερίτ Γιουρσενάρ-για να αναφέρουμε μερικούς. Σίγουρα στη βράβευσή του έπαιξε ρόλο η ανήσυχη χώρα του και σίγουρα από τέτοιες αντιφατικές χώρες προκύπτουν κείμενα σημαδιακά και ενδιαφέροντα. Ας μην ξεχνάμε ότι και η δική μας χώρα παρουσίαζε περισσότερο ενδιαφέρον λογοτεχνικά στην μετεμφυλιακή και μεταπολιτευτική περίοδο καθώς απελευθερώνονταν οι φιμωμένες φωνές και πρωτοστατούσε το αίτημα της ελευθερίας του λόγου και του ατόμου. Γιατί, όλοι οι αληθινοί συγγραφείς, όπως και ο Παμούκ, δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για να αποτυπώσουν την αλήθεια. Όχι την αλήθεια των στατιστικών πινάκων αλλά την αλήθεια της ανθρώπινης εμπειρίας σε ένα συγκεκριμένο τόπο, σε μια συγκεκριμένη στιγμή. Και καταλήγει η Μάργκαρετ Άτγουντ, στο κείμενό της για τον Ορχάν Παμούκ, στην Guardian: «Και όπως συμβαίνει στη μεγάλη λογοτεχνία, μερικές φορές αισθάνεσαι όχι ότι εσύ τον μελετάς εξεταστικά, αλλά ότι σε διαβάζει εκείνος». Γι? αυτό ας χαλαρώσουμε λίγο προσπερνώντας το ερώτημα ?Μήπως βραβεύτηκε για πολιτικούς λόγους;? Δηλαδή 15 χρόνια επίμονης και προσεκτικής δουλειάς είχαν αυτό αυτοσκοπό; Τόσα κείμενα, τόσοι χαρακτήρες, τόσες συγκρούσεις πολιτισμών και ανθρώπων έκρυβαν έναν καιροσκόπο; Αλίμονο! Όσοι πιστεύουν αυτό μάλλον δεν έχουν διαβάσει προσεκτικά τα μυθιστορήματά του. Γιατί δόξα, λογοτεχνία και λεφτά είναι ένας συνδυασμός που δεν αφήνει αδιάφορους ακόμη και τους πλέον αδιάβαστους που δυστυχώς είναι οι περισσότεροι σ? αυτόν τον κόσμο. Διαβάστε στις σελίδες της Βιβλιοθήκης για τον Ορχάν Παμούκ: Πολιτιστικές Σελίδες: 10 Νοεμβρίου 2005 (http://www.serrelib.gr/politistikes.php?id=3) Λογοτεχνικά Σεμινάρια 2002: Σύγχρονο μυθιστόρημα: Ορχάν Παμούκ «Με λένε Κόκκινο» (http://www.serrelib.gr/eisigisi3_4.html)