Στις 26 Μαρτίου του 2006, στους New York Times Books Review, ο Brad Leithauster, σε άρθρο του με τον τίτλο «Modern Greek», χαιρέτιζε την καινούργια μετάφραση των ποιημάτων του Κ.Π. Καβάφη στα αγγλικά από την Aliki Barnstone, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα και με ελληνικές ρίζες στην καταγωγή της. Στην παρουσίαση δεν παραλείπετο o ρόλους του Βρετανού συγγραφέα E.M.Forster ο οποίος πρωτοδιάβασε τον Αλεξανδρινό στην Αλεξάνδρεια και τον συνέστησε στον T.S. Eliot και σε άλλους πνευματικούς ανθρώπους στη Βρετανία. Ο αρθρογράφος σημειώνει ότι η υποδοχή του ποιητή έγινε πολύ πιο εύκολα στην αγγλική κοινωνία απ? ότι στην συντηρητική-τότε-Ελλάδα.. Επίσης, στην εισαγωγή της η Aliki Barnstone, σημειώνει ότι, στην αρχή, διαβάζοντας τον ποιητή, σαγηνεύτηκε από τα ερωτικά του ποιήματα, αλλά τώρα μένει έκπληκτη από την προφητικότητα των ιστορικών ποιημάτων του. Μάλιστα, στο άρθρο, παρατίθεται, ως δείγμα μεταφραστικό, το ποίημα ΄Περιμένοντας τους Βαρβάρους? για το οποίο σημειώνει ότι είναι ίσως το δημοφιλέστερο ποίημα του Καβάφη. Έτσι ακόμη μια ολοκληρωμένη συλλογή ποιημάτων του Κ. Π. Καβάφη προστίθεται στην αγγλική του βιβλιογραφία, η τέταρτη στην σειρά, καθιστώντας τον, τόν δημοφιλέστερο Έλληνα ποιητή στον κόσμο. Κανένας άλλος συγγραφέας ή ποιητής της σύγχρονης Ελλάδας δεν έχει γνωρίσει τέτοια αποδοχή και συνεχή μετάφραση του έργου του. Κι εδώ πρέπει να πούμε ότι για τους αγγλόφωνους ο όρος «Modern Greek» καλύπτει τα σύγχρονα Ελληνικά, ενώ «Greek» θεωρούνται τα ελληνικά της κλασικής περιόδου. Οι ολοκληρωμένες μεταφράσεις του ποιητικού έργου του Κ.Π.Καβάφη στα αγγλικά είναι: 1. Before Time Could Change Them: The Complete Poems of Constantine P. Cavafy, Theoharis Constantine Theoharis (Μεταφραστής), Gore Vidal (εισαγωγή). 2. The Complete Poems of Cavafy, Rae Dalven (Μεταφραστής) 3. C. P. Cavafy: Collected Poems, Edmund Keeley (Μεταφραστής), Philip Sherrard (Μεταφραστής), George Savidis (Επιμελητής). 4. The Collected Poems of C.P. Cavafy: A New Translation? , Aliki Barnstone (Μεταφράστρια). Φυσικά οι μεμονωμένες μεταφράσεις ποιημάτων του είναι αναρίθμητες και διασκορπισμένες. Ας δούμε στην συνέχεια δύο από τα δημοφιλέστερα ποιήματα του Καβάφη, την ?Ιθάκη? και το ?Περιμένοντας τους Βαρβάρους? πώς αποδίδονται στα αγγλικά αφού παραθέσουμε και το ελληνικό πρωτότυπο. Περιμένοντας τους Βαρβάρους -Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι; Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα. -Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μιά τέτοια απραξία; Τι κάθοντ' οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε; -Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα. Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί; Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν. -Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωί σηκώθη, και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύλη στον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορώνα; -Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα. Κι ο αυτοκράτωρ περιμένει να δεχθεί τον αρχηγό τους. Μάλιστα ετοίμασε για να τον δώσει μια περγαμηνή. Εκεί τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα. -Γιατί οι δυό μας ύπατοι κ' οι πραίτορες εβγήκαν σήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες? γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους, και δαχτυλίδια με λαμπρά γυαλιστερά σμαράγδια? γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνια μ' ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλισμένα; Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα? και τέτοια πράγματα θαμπόνουν τους βαρβάρους. -Γιατί κ' οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντα να βγάλουνε τους λόγους τους, να πούνε τα δικά τους; Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα? κι αυτοί βαριούντ' ευφράδειες και δημηγορίες. -Γιατί ν' αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία κ' η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που έγιναν). Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ' οι πλατέες, κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι; Γιατί ενύχτωσε κ' οι βάρβαροι δεν ήλθαν. Και μερικοί έφθασαν απ' τα σύνορα, και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν. Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους. Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μιά κάποια λύσις. Waiting for the Barbarians What are we waiting for, assembled in the forum? The barbarians are due here today. Why isn?t anything happening in the senate? Why do the senators sit there without legislating? Because the barbarians are coming today. What laws can the senators make now? Once the barbarians are here, they?ll do the legislating. Why did our emperor get up so early, and why is he sitting at the city?s main gate on his throne, in state, wearing the crown? Because the barbarians are coming today and the emperor is waiting to receive their leader. He has even prepared a scroll to give him, replete with titles, with imposing names. Why have our two consuls and praetors come out today wearing their embroidered, their scarlet togas? Why have they put on bracelets with so many amethysts, and rings sparkling with magnificent emeralds? Why are they carrying elegant canes beautifully worked in silver and gold? Because the barbarians are coming today and things like that dazzle the barbarians. Why don?t our distinguished orators come forward as usual to make their speeches, say what they have to say? Because the barbarians are coming today and they?re bored by rhetoric and public speaking. Why this sudden restlessness, this confusion? (How serious people?s faces have become.) Why are the streets and squares emptying so rapidly, everyone going home so lost in thought? Because night has fallen and the barbarians have not come. And some who have just returned from the border say there are no barbarians any longer. And now, what?s going to happen to us without barbarians? They were, those people, a kind of solution. (Translated by Edmund Keeley/Philip Sherrard) ΙΘΑΚΗ Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις. Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι, τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρείς, αν μέν' η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει. Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις, αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου. Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος. Πολλά τα καλοκαιρινά πρωϊά να είναι που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους? να σταματήσεις σ' εμπορεία Φοινικικά, και τες καλές πραγμάτειες ν' αποκτήσεις, σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ' έβενους, και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής, όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά? σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας, να μάθεις και να μάθεις απ' τους σπουδασμένους. Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη. Το φθάσιμον εκεί είν' ο προορισμός σου. Αλλά μη βιάζεις το ταξίδι διόλου. Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει? και γέρος πια ν' αράξεις στο νησί, πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο, μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη. Η Ιθάκη σ' έδωσε το ωραίο ταξίδι. Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο. Αλλο δεν έχει να σε δώσει πια. Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε. Ετσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν. ITHACA When you set out on your journey to Ithaca, pray that the road is long, full of adventure, full of knowledge. The Lestrygonians and the Cyclops, the angry Poseidon - do not fear them: You will never find such as these on your path, if your thoughts remain lofty, if a fine emotion touches your spirit and your body. The Lestrygonians and the Cyclops, the fierce Poseidon you will never encounter, if you do not carry them within your soul, if your soul does not set them up before you. Pray that the road is long. That the summer mornings are many, when, with such pleasure, with such joy you will enter ports seen for the first time; stop at Phoenician markets, and purchase fine merchandise, mother-of-pearl and coral, amber and ebony, and sensual perfumes of all kinds, as many sensual perfumes as you can; visit many Egyptian cities, to learn and learn from scholars. Always keep Ithaca in your mind. To arrive there is your ultimate goal. But do not hurry the voyage at all. It is better to let it last for many years; and to anchor at the island when you are old, rich with all you have gained on the way, not expecting that Ithaca will offer you riches. Ithaca has given you the beautiful voyage. Without her you would have never set out on the road. She has nothing more to give you. And if you find her poor, Ithaca has not deceived you. Wise as you have become, with so much experience, you must already have understood what Ithacas mean.