Ο 74χρονος Περουβιανός συγγραφέας Μάριο Βάργκας Λιόσα είναι ο φετινός κάτοχος του Νόμπελ Λογοτεχνίας. Το έργο του διακρίνεται για την ευρύτητα της θεματολογίας του, τη δεινότητα της αφήγησης, το χιούμορ, την πολιτική διάσταση που ωστόσο δεν ξεπερνά την τέχνη του, την υιοθέτηση της Ευρώπης σαν μια δεύτερη πατρίδα του με αποτέλεσμα να διευρυνθεί και να εμπλουτιστεί το έργο του καθώς ακουμπάει σε δύο πατρίδες και παραδόσεις. Γεννήθηκε στην Αρεκίπα του Περού το 1936 Η παιδική του ηλικία δεν ήταν, πάντως, ιδεώδης. Γιατί από το καθεστώς του υπερπροστατευ΅ένου παιδιού ήρθε αντιμέτωπος, από τη μια μέρα στην άλλη, ΅ε την ανασφάλεια και τον αυταρχισμό. ΄Ενας πατέρας που τον νόμιζε εξαφανισμένο ε΅φανίστηκε ξαφνικά και έκανε ό,τι μπορούσε για να τον ε΅ποδίσει να ασχοληθεί ΅ε τη λογοτεχνία και την ποίηση. Τον έγραψε σε στρατιωτικό γυμνάσιο για να τον επαναφέρει στον «σωστό» δρόμο, αλλά ΅ε αυτό δεν πέτυχε παρά τη συγγραφή του πρώτου μυθιστορή΅ατος του Λιόσα, το 1961, που είχε ως θέ΅α τη διαβίωσή του εκεί. Σπούδασε λογοτεχνία και νομικά στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μάρκο στη Λίμα. Το φθινόπωρο του 1958 ο 22χρονος Μάριο Βάργκας Λιόσα ήρθε από το Περού στη Μαδρίτη όπου άρχισε να γράφει το πρώτο του μυθιστόρημα, «Η πόλη και τα σκυλιά», με βάση τις προσωπικές εμπειρίες του από τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης που επικρατούσαν στη μέση στρατιωτική σχολή Λεόνσιο Πράδο της Λίμα. Το ολοκλήρωσε τον χειμώνα του 1961. ΄Οταν το βιβλίο εκδόθηκε στην Ισπανία το 1963, ο αντίκτυπος που προκλήθηκε ήταν σαρωτικός: το ταλέντο του Μάριο Βάργκας Λιόσα αναγνωρίστηκε αμέσως, το μυθιστόρημά του μεταφράστηκε ταχύτατα σε πολλές γλώσσες και το αυταρχικό, διεφθαρμένο, στρατοκρατικό καθεστώς της πατρίδας του δέχθηκε ένα οδυνηρότατο πλήγμα. Ο συγγραφέας, από το πρώτο του κιόλας μυθιστόρημα, έδειξε ότι ήταν αποφασισμένος να υπερβεί τα σύνορα του Περού, να αναγνωρισθεί πέρα από τον ασφυκτικό κλοιό τής τότε απομονωμένης Λατινικής Αμερικής. Όπως κάθε αξιόλογος συγγραφέας της Λατινικής Αμερικής, φάνηκε ειλικρινής, δεν εξωράισε την ψυχοσύνθεση των συμπατριωτών του και έβγαλε στην επιφάνεια την κυκλοθυμία, την ευθιξία, τη βιαιότητα, τη φαντασιοπληξία και τον φαλλοκρατικό κομπασμό τους. Το «πράσινο σπίτι» του 1966 θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα και είναι πιθανότατα το καλύτερό του. Με αυτό κέρδισε το 1967 το Εθνικό Βραβείο Μυθιστορήματος του Περού, το Premio de la Critica Espanola και το βραβείο Ρόμουλο Γαγέγος, το σπουδαιότερο της Λατινικής Αμερικής. Κυρίως χάρη σε αυτό απέκτησε παγκόσμια φήμη και συμπεριελήφθη στην τετράδα των μεγάλων συγγραφέων του «μπουμ» της δεκαετίας του 60, των ανανεωτών της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας, μαζί με τον Αργεντινό Χούλιο Κορτάσαρ, τον Κολομβιανό Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και τον Μεξικανό Κάρλος Φουέντες. Το 1971 ο Λιόσα έκανε μία διδακτορική διατριβή πάνω στο έργο του Μάρκες και αργότερα, ο Μάρκες βάφτισε ένα παιδί του Λιόσα, η σχέση τους, όμως αργότερα οξύνθηκε. Στο Παρίσι τον Οκτώβριο 2010 οργανώθηκε μια έκθεση αφιερωμένη στον συγγραφέα. Φωτογραφίες, προσωπικά ντοκουμέντα, επιστολές, αντίτυπα, εξώφυλλα σε διάφορες γλώσσες, ακόμα και ένα μέρος της διάσημης συλλογής του ΅ε ιπποπόταμους. ΄Ολα αυτά εκτίθενται στο «Σπίτι της Λατινικής Αμερικής», στη λεωφόρο Σεν-Ζερ΅έν. Η έκθεση πληροφορεί τον επισκέπτη για τον άνθρωπο και τον συγγραφέα. Που στην περίπτωση του Λιόσα σχεδόν ταυτίζονται. «Η λογοτεχνία υπήρξε η σπονδυλική στήλη, το νευραλγικό κέντρο της ύπαρξής ΅ου», λέει. «΄Ηταν περίπου προφανές, έστω και υποσυνείδητα, από την αρχή, ότι θα γίνω συγγραφέας. Από τη στιγ΅ή που ανακάλυψα την ανάγνωση», λέει. Και την ανακάλυψε νωρίς. Υπάρχει στην έκθεση ένα συγκινητικό παιδικό του γράμμα προς τον ΄Αγιο Βασίλη, από τον οποίο ζητάει βιβλία. Η μικρή του ανάμειξη ΅ε την πολιτική δράση - ήταν υποψήφιος πρόεδρος του Περού το 1990 - τον έκανε σοφότερο: «Ανακάλυψα τη βαθύτερη πραγματικότητα της πολιτικής. Εκεί είναι που βρίσκεις τα χειρότερα συστατικά της ανθρώπινης υπόστασης», επισημαίνει. Ούτως ή άλλως, έχει πει και κάτι άλλο: «Η λογοτεχνία είναι σαν τη φωτιά, σημαίνει διαφωνία και εξέγερση. Ο λόγος ύπαρξης του συγγραφέα είναι η διαμαρτυρία, η αντίρρηση, η κριτική». Ο Λιόσα, σχεδόν σε όλα του τα βιβλία, μας έχει εθίσει, πέρα από το συγκλονιστικό πραγματολογικό υλικό του, σε καινοτόμους αφηγηματικές τεχνικές, σε πρωτότυπες χρήσεις του αφηγηματικού χρόνου, σε όλα τέλος πάντων τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το λόγιο, έντεχνο μυθιστόρημα καθιστώντας το διακριτό είδος από την άτεχνη, μονόχορδη, παντού και πάντα γραμμική, σωρεία μυθιστορημάτων που υποδύονται τη λαϊκή, ρεαλιστικού τύπου αφήγηση. Πολλά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα που έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά: Απρόσμενη επίσκεψη (Εξάντας, 1983), Η θεία Χούλια και ο γραφιάς (Οδυσσέας, 1983), Ο πόλεμος της συντέλειας του κόσμου (Εξάντας, 1988), Μητριάς εγκώμιο (Ωκεανίδα, 1991), Μια ιστορία για τον Μαύτα (Καστανιώτης, 1997), Ο Παντελέων και οι επισκέπτριες (Εξάντας, 1997), Ποιος σκότωσε τον Παλομίνο Μολέρο (Εξάντας, 1997), Ο Λιτούμα στις Ανδεις (Εξάντας, 1998), Οι αρχηγοί (Πατάκης, 1998), Το ψάρι στο νερό (αυτοβιογραφία, Καστανιώτης, 1999) κ.α. Επιμέλεια Θεόδωρος Γρηγοριάδης