The Man Booker Prize (ή πώς μια εταιρεία τροφίμων στηρίζει το μυθιστόρημα) Το 1968 o Τομ Μάσλερ, υπεύθυνος των εκδόσεων Jonathan Cape, βρέθηκε στα γραφεία της Booker Brothers. Η εταιρεία αυτή έχει δράση 200 ετών και παρακλάδια σε ολόκληρο των κόσμο διακινώντας κυρίως είδη διατροφής. Τότε οι Booker είχαν ένα εκδοτικό τμήμα που εξέδιδε πολύ γνωστούς συγγραφείς από την Άγκαθα Κρίστι μέχρι τον Χάρολντ Πίντερ, τον φετεινό κάτοχο του Βραβείου Νόμπελ. Ο Μάσλερ, επηρεασμένος από το γαλλικό βραβείο Goncourt, στην συνάντησή του με τους Booker τους έπεισε να επενδύσουν σε ένα λογοτεχνικό βραβείο που με τον καιρό θα τους έκανε υπερήφανους. Η πρόβλεψή του επαληθεύτηκε. Τριάντα χρόνια μετά το «Βραβείο Booker» αποτελεί την σημαντικότερη λογοτεχνική διάκριση για το μυθιστόρημα. Τον Απρίλιο του 2002 η ίδια εταιρεία, ως The Big Food Group, δημιούργησε τον φορέα Booker Prize Foundation, υπεύθυνο για το μέλλον και την διασφάλιση του βραβείου, το οποίο επίσης μετονομάσθηκε σε ?Man Booker Prize μυθιστορήματος?. Κατοχυρώθηκε το αρχείο και διασφαλίστηκε η προβολή της απονομής του από το BBC. Ταυτόχρονα δίνονταν δύο παρεμφερή βραβεία: Το Ρωσικό Booker Μυθιστορήματος, το Βραβείο Κέιν για την Αφρικανική Γραφή, ενώ για το 2005 εξαγγέλθηκε το The Man Booker International Prize (£60,000!) που θα δίνεται σε συγγραφέα με παγκόσμια εμβέλεια (και μεταφρασμένο στα αγγλικά). Η δύναμη και η φήμη του Man Booker Prize οφείλεται στις διαδικασίες επιλογής και βράβευσης. Ποτέ δεν ακούστηκαν ψίθυροι-έτσι λέγεται-για επιρροή ή διαφθορά της κριτικής επιτροπής που αλλάζει κάθε χρόνο. Η Συμβουλευτική Επιτροπή φροντίζει ώστε να υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ των κριτών, όσον αφορά το γένος και την ιδιότητά τους, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται ένας κριτικός λογοτεχνίας, ένας ακαδημαϊκός, ένας λογοτεχνικός εκδότης, ένας μυθιστοριογράφος και μία προσωπικότητα ευρείας αποδοχής. Κάθε εκδότης προτείνει μέχρι δύο μυθιστορήματα. Όλα τα βιβλία πρέπει να έχουν εκδοθεί στη Μεγάλη Βρετανία και δεν αποκλείονται νικητές προηγουμένων ετών. Οι κριτές διαβάζουν όλα τα υποβαλλόμενα μυθιστορήματα των οποίων η λίστα παραμένει αυστηρά εμπιστευτική. Η κριτική επιτροπή καταλήγει σε μία μεγάλη λίστα (longlist) και αργότερα σε έξη μυθιστορήματα (shortlist). Σ? αυτή την λίστα κάθε τίτλος έχει πλήρη υποστήριξη τουλάχιστον ενός κριτή. Οι έξι υποψήφιοι λαμβάνουν από £2,500 και μία δερματόδετη έκδοση του βιβλίου του. Για τα υποψήφια μυθιστορήματα μπαίνουν στοιχήματα, γίνονται συζητήσεις και φιγουράρουν στις βιτρίνες των βιβλιοπωλείων. Το βραβείο ανέρχεται στα £50,000. Δεν υπάρχει περίπτωση να μη δοθεί ποτέ βραβείο. Η επιβράβευση αποτελεί μια μεγάλη απολαβή για τον κάθε συγγραφέα. Όπως σχολίασε ο Γκράχαμ Σουίφτ, νικητής το 1996: 'Τα βραβεία δεν κάνουν συγγραφείς ούτε οι συγγραφείς γράφουν για να πάρουν βραβεία, όμως σε μια εποχή κορεσμού των λογοτεχνικών βραβείων το Booker παραμένει μοναδικό?. Και έχει δίκιο, γιατί η καριέρα του Σάλμαν Ρούσντι, της Μάργκαρετ Άτγουντ , του Τζ. Μ. Κούτσι ωφελήθηκαν πολύ μετά τη βράβευση. Το βραβευμένο μυθιστόρημα πουλάει χιλιάδες αντίτυπα, μεταφράζεται στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου (στη χώρα μας μεταφράστηκαν σχεδόν όλα), μεταφέρεται στη μεγάλη οθόνη (?Τα απομεινάρια μιας ημέρας? ?Ο Άγγλος ασθενής? κ.α.). Ο Πήτερ Κάρεϋ και ο Τζ. Μ. Κούτσι βραβεύτηκαν δύο φορές. Το 1993, όταν το Booker γιόρταζε τα 25 χρόνια του, ?Τα παιδιά του Μεσονυχτίου? του Σάλμαν Ρούσντι (1981), ανακηρύχτηκαν ως το σημαντικότερο Booker. Πάντως οι κριτές πρέπει να αισθάνονται ενοχές που μεγαθήρια της αγγλικής λογοτεχνίας, όπως η Μύριελ Σπάρκ και ο Γουίλιαμ Τρέβορ, δεν βραβεύτηκαν ποτέ, αν σκεφτείς τους νικητές του Ντ. Μπ. Πιέρ (2003) και Γιαν Μάρτελ (2002). Το 1969, την πρώτη χρονιά του Booker, με την Μύριελ Σπαρκ και την Άιρις Μέρντοκ ανάμεσα στους υποψηφίους, βραβεύτηκε ο Π.Χ. Νιούμπαϊ (τον θυμάται κανείς;) Δέκα χρόνια αργότερα, το 1978, η Μέρντοκ θα βραβευόταν κι αυτή (?Θάλασσα, Θάλασσα!?). Η φετινή λίστα αποδείχθηκε απόλυτα λογοτεχνική. Ανακοινώθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου και περιλάμβανε τον Καζούο Ισιγκούρο, τον Τζούλιαν Μπαρνς, την Ζέιντι Σμιθ, τον Τζόν Μπάνβιλ και την Άλι Σμιθ (όλοι τους μεταφρασμένοι στα ελληνικά). Απ? αυτούς είχε ήδη βραβευτεί ο Ισιγκούρο αλλά την έκπληξη την έκανε ο Ιρλανδός Τζόν Μπάνβιλ με το μυθιστόρημά του, ?The Sea?, ένα ποιητικό και εσωστρεφές μυθιστόρημα που επιβράβευε μάλλον την ποιοτική ως τώρα πορεία του συγγραφέα. Τα περισσότερα βιβλία του Μπάνβιλ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη και ετοιμάζεται η μετάφραση του βραβευμένου του μυθιστορήματος. Στην επίσημη ιστοσελίδα του Man Booker Prize όπου ψήφιζαν οι αναγνώστες προηγείτο ο Ισιγκούρο με το μυθιστόρημα ?Μη μ? αφήσεις ποτέ?. Αυτόν είχαμε ψηφίσει κι εμείς προσωπικά. Θ.Γ