Λογοτεχνική μανία στο Βελιγράδι Άραγε είναι η νοσταλγία μιας πόλης που παλιά ήταν ένα μεγάλο πολιτιστικό κέντρο των Βαλκανίων ή μια διαφυγή από την πραγματικότητα; Όμως στην πρωτεύουσα της Σερβίας, στο Βελιγράδι η λογοτεχνική ζωή έχει ξεπεράσει τα όρια κάθε άλλου πολιτιστικού πάθους. Στο Βελιγράδι θα βρείτε ίσως το μοναδικό βιβλιοπωλείο στα Βαλκάνια που είναι ανοιχτό 24 ώρες το 24ωρο. Εδώ η ζωή δεν επικεντρώνεται γύρω από τα καφέ ή τις πλατείες αλλά αρχίζει και τελειώνει ανάμεσα σε βιβλία. Στον κεντρικό πεζόδρομο Kneza Mihailova δεν βγάζουν τραπεζάκια αλλά ανάβουν από το χαράματα τα φώτα των βιβλιοπωλείων. Δεκάδες άνθρωποι μπαινοβγαίνουν, αγοράζουν, διαβάζουν όρθιοι και στα ταμεία βλέπεις ουρές που μόνον σε βουλιμικά σούπερμάρκετ χορτασμένων χωρών θα αντίκρυζες. Τα βιβλιοπωλεία κλείνουν στις 9, στις 10 ακόμη και στις 11. Αυτή η ανεξήγητη μανία κρατάει μάλλον από τότε που η Σερβία ήταν το κέντρο της Γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας. Ανέκαθεν πάσχιζε να σταθεί στο ίδιο ύψος των άλλων ευρωπαϊκών πόλεων. Οι εθνότητες μέσα από τα γράμματα προσπαθούσαν να αναβιώσουν τις ιδιαιτερότητές τους κι έστι προέκυψαν πολλά ιδρύματα για την διάδοση της παράδοσης και της λογοτεχνίας. Σήμερα μεταφράζονται πολλά ευρωπαϊκά βιβλία και εκδίδονται πολύ γρηγορότερα. Κοντά σε αυτά και κοντά στην κακή εμπορική λογοτεχνία λάμπουν τα διαμάντια-συγγραφείς όπως ο Μίλοραντ Πάβιτς, ο Ντέιβιντ Αλμπαχάρι, ο Αλεξάντερ Χεμόν (στα ελληνικά υπάρχουν επίσης μεταφράσεις βιβλίων τους).και μάλιστα είναι συγγραφείς που επιβλήθηκαν σε όλο τον κόσμο και ακόμη στην δύσκολη και ακατάδεχτη αγγλοσαξωνική αγορά. Ακόμη στο Βελιγράδι θα δεις πολλά εστιατόρια που σχετίζονται με την λογοτεχνία. Για χρόνια το πιο περίφημο εστιατόριο ήταν το Κλαμπ των Συγγραφέων-σήμερα δεν φημίζεται και για την άψογη κουζίνα του?. Όμως και αλλού υπάρχουν μπαρ και εστιατόρια με ονόματα όπως, Branislav Nušić, The Library, Putujući gluma, αλλά και Ηλίθιος με αναφορά στον Ντοστογιέφσκι και ο γνωστός μας Zorba του Καζαντζάκη. Θεόδωρος Γρηγοριάδης