Κωνσταντινούπολη 2006 - Πρώτες εντυπώσεις Η χρονιά που πέρασε βρήκε την Κωνσταντινούπολη με ανεβασμένα χαρτιά διεθνώς. Το Newsweek της είχε αφιερώσει ένα εξώφυλλο, ταξιδιωτικά περιοδικά την κατέταξαν στους πιο δημοφιλείς προορισμούς του κόσμου, ενώ το εξεζητημένο περιοδικό Wallpaper, έγραψε επαινετικά σχόλια για την πόλη. Όλοι μιλούσαν με τον ίδιο ενθουσιασμό όπως μιλούσαν και για την Βαρκελώνη, 15 χρόνια πριν. Όμως η καινούργια χρονιά βρήκε την Πόλη βουτηγμένη στο άγχος της γρίπης των πουλιών και στις λάσπες από τα έργα πεζοδρομήσεων στα στενάκια της Ιστικλάλ. Πώς να ταΐσεις ανέμελα τους γλάρους, πλέοντας με τα καραβάκια του Βοσπόρου; Πώς να χαθείς στις άγνωστες γειτονιές, με τα ασφυκτικά σοκκάκια, όταν φοβάσαι μην σου έρθει καμιά κότα ή πάπια στην αγκαλιά; Ευτυχώς ο συγχωρεμένος Γιώργος Ιωάννου που δεν ζει, γιατί ήταν από τους λίγους που είχε επιλέξει μία κότα ως κατοικίδιο ζώο. Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, το Istanbul Modern, είναι το πιο ενδιαφέρον μέρος της σύγχρονης πόλης, όχι μόνο για τις εκθέσεις του αλλά και για το υπέροχο καφέ μπροστά στη θάλασσα. Οι παλιές εγκαταστάσεις, στο λιμάνι, έχουν μετατραπεί σε εκθεσιακούς χώρους. Παραδίπλα το επιβλητικό τελωνείο, τα στενάκια με τα μικρομάγαζα και παραπίσω το σοκκάκι με τις «γυναίκες», ένα γκέτο με είσοδο στην οποία υπάρχει και ανιχνευτής! Απαγορεύονται οι ξένοι επισκέπτες γιατί, εκτός από περίεργοι, μπορεί και να είναι υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να καταγγείλλουν όσα βλέπουν, δηλαδή τις μπουζουριασμένες γυναίκες. Στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης είδαμε την έκθεση Gravity με σύγχρονα έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και βιντεοεγκαταστάσεις που αφορούσαν τις σχέσεις χώρου, χρόνου και βαρύτητας. Πιο μακριά, στις πανέμορφες ακτές του Βοσπόρου, στο Μουσείο Sabanci, πρόσφατο απόκτημα της Πόλης, οργανώθηκε μια μεγάλη έκθεση με 135 έργα του Πικάσσο. Το Μουσείο είναι ιδιωτικό, πρώην βίλα που ανήκε στην πλουσιότερη οικογένεια της Τουρκίας, τους Sabanci, οι οποίοι διαθέτουν ιδιωτικό Πανεπιστήμιο και είναι φιλότεχνοι. Η βίλα με την εκπληκτική θέα διομορφώθηκε σε ένα υπερσύχγρονο Μουσείο. Η οικογένεια Sabanci κοντράρεται με την αντίπαλη φιλότεχνη οικογένεια Eczacibasi για το ποιος θα φέρει τις καλύτερες εκθέσεις. Στον πάνω όροφο του επιβλητικού κτιρίου της Τράπεζας, Osmanli Bankasi Muzesi, στήθηκε μια πολύ ιδιαίτερη έκθεση με θέμα «Θάνατος στην Ισταμπούλ: Θάνατος και Τελετές στην Οθωμανικό -Ισλαμικό Πολιτισμό». Γκραβούρες, επιτύμβιες στήλες, φωτογραφίες και ντοκουμέντα εξέθεταν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπιζόταν ο θάνατος ιδιωτών και δημοσίων προσώπων. Εικόνες ταφής και απαγχονισμών. Δήμιοι που καμάρωναν δίπλα σε αποκομμένες κεφαλές-πεθαμένοι κι αυτοί. Η Κωνσταντινούπολη, πάντως, δίνει μάχες για να είναι trendy. Ανοίγουν συνεχώς μπαρ και καφέ. Το πανάκριβο μπαρ-εστιατόριο, το «360», με την πανοραμική θέα της Πόλης είναι το πιο επιθυμητός προσιδορισμός και νιώσαμε μέρες Αθηνών όταν ανοίγουν τα μοδάτα μαγαζιά για να ξεχαστούν από το άπιστο πλήθος λίγους μήνες μετά! Το Ara Kafe δεν κινδυνεύει, είναι ήδη κλασικό στέκι.Στο κτίσμα, στον πάνω όροφο, στεγάζονται τα έργα του περίφημου φωτογράφου Ara Guler, φωτογραφίες του οποίου απεικονίζονται και στα χάρτινα σουπλά του εστιατορίου. Φιλικό μαγαζί, γεμάτο νέους και διανοούμενους. Η συνοικία Cihangir βρίθει από παρόμοια μαγαζιά όπου, από τις έντεκα το πρωί, βρίσκεις σούπες και καφέδες με μουσικές υποκρούσεις κάθε τύπου από τζαζ μέχρι τον Mercan Dede, τον Τούρκο μουσικό με διεθνή καριέρα που συνδύασε τον ηλεκτρονικό με τον φολκλορικό ήχο υπό από την Σούφικη σκέψη! Πάντως στην τουριστική και ελληνοποιημένη Ιστικλάλ καθόλου τυχαία, νούμερο ένα στις πωλήσεις βρισκόταν η Candan Ercefin, με το CD «Aman Doktor». Τραγουδάει όσα τραγούδια ξέρουμε τόσα χρόνια, «Χαρικλάκι», «Τι τα Θέλεις τα λεφτά» κλπ μόνο που το μισό τραγούδι το λέει στα τουρκικά και το υπόλοιπο στα ελληνικά. Ο Νταλάρας με το Latin, σθμπεριλαμβανόταν στο top 10 των δίσκων όλης της χρονιάς. Πάντως στην κορυφή της λίστας θριαμβεύει ο 50 Cent, οι Pink Martini, οι Coldaplay, οι Rolling Stones. H Sezen Aksu παρέμεινε πρώτη στiς εγχώριες πωλήσεις. Εμείς, ωστόσο, μπήκαμε σε κουτουκάκια με λιγότερο γνωστές φωνές, που θύμιζαν ελληνικά γλέντια της δεκαετίες εβδομήντα, γλέντια «διαδραστικά», χωρίς πίστα με φίρμες και με θαμώνες που μιλάνε με τους διπλανούς στα τραπέζια, αντί να τους ανταγωνίζονται σε ύφος και επίδειξη όπως συμβαίνει πια στα ρεαλιτζίδικα ελληνικάδικα. Επισκεφθήκαμε το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της Τουρκίας, το Cehavir. Χαώδες, καλιφορνέζικο, καθόλου γεμάτο και, όπως ισχυρίζονται οι Τούρκοι, το μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Ας τ? ακούει το Athens Mall και το Mediterranean Cosmos! Δυστυχώς δεν είχα μεζούρα μαζί μου. Στο Cehavir, στο μοναδικό μεγάλο βιβλιοπωλείο, είδαμε τις αναγνωστικές προτιμήσεις των Τούρκων. Ο Αμερικάνος, Ρόμπιν Σάρμα με το σοβαρό πόνημα ?Ο καλόγερος που πούλησε την Φεράρι του, είναι ένας πνευματικός γκουρού για τριτοκοσμικούς γιάπηδες, που κάνει τον «σοφό» Κοέλο να θυμίζει Σωκράτη! Ο Σάρμα δίνει συμβουλές πώς να πετυχαίνεις στη ζωή και στις δουλειές σου διατηρώντας μια φιλοσοφία προσωπική που θυμίζει στιχάκια ημερολογίων. Ο Κοέλο επίσης βρίσκεται ανάμεσα στα δέκα πρώτα, ο Χάρι Πότερ, ο Ντα Βίντσι Τα ίδια και τα ίδια: οι λίστες των best seller μόνον μια νυσταλέα παγκοσμιότητα σου μεταδίδουν. Όμως ο Attila Ilhan, υπήρξε δημοσιογράφος, συγγραφέας, στοχαστής και ποιητής. Στα δεκαέξη του πιάστηκε να διαβάζει ένα ποίημα του Ναζίμ Χικμέτ και φυλακίστηκε για δύο μήνες ενόσω ήταν μαθητής. Τα σχολεία όλης της χώρας έκλεισαν διαμαρτυρόμενα για την κράτησή του και ψηφίστηκε ειδικός νόμος για την αποφυλάκισή του. Να λοιπόν, πολλές δεκαετίες πριν, μια πράξη ?λογοτεχνικής αντίστασης? που επαναλαμβάνεται σήμερα με τον Ορχάν Παμούκ ο οποίος απαλλάχτηκε από τις κατηγορίες που τον βάραιναν λόγω της παγκόσμιας κατακραυγής (κάτι μου λέει ότι τον περιμένουν στην επόμενη γωνία). Ο Ilhan πέθανε τον περασμένο Οκτώβρη, σε προχωρημένη ηλικία, μία μέρα μετά αφ? ότου υπέγραψε αντίτυπα του βιβλίου του στην Έκθεση Βιβλίου (Istanbul Book Fair). Όμως ο Παμούκ συζητήθηκε όσο ποτέ στην Τουρκία, όχι μόνον για τις δηλώσεις του, αλλά και για το τελευταίο του μυθιστόρημα το «Χιόνι» διατηρώντας τη φήμη του πιο αναγνωρισμένου διεθνώς συγγραφέα της χώρας. Το τελευταίο του, μάλιστα βιβλίο ?Κωνσταντινούπολη? ήταν ο καλύτερος λογοτεχνικός οδηγός και πουλάει πολύ και στην χώρα μας. Όσο για την τουρκική τηλεόραση δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από τη δική μας. Είναι τόσο όμοιες οι εκπομπές που, μερικές φορές, αν έκλεινες τον ήχο θα αναρωτιόσουν σε ποια χώρα ακριβώς βρίσκεσαι. Στα κρατικά κανάλια, στα μουσικά προγράμματα, μπορείς να δεις πολύ καλούς τραγουδιστές, με δυνατές φωνές και πολυμελείς ορχήστρες. Εκεί ξεχωρίσαμε τον Izzet Yildizhan με θεριωμένη φωνή και απίστευτη ενέργεια. Γενικά η Πόλη παραμένει ανήσυχη, άναρχη και μελαγχολική. Η φτώχεια εξακολουθεί την σταθερή της εξάπλωση και τα πλούτη την εξοργιστική τους ενίσχυση. Οι άνθρωποι έδειχναν πιεσμένοι και σκεφτικοί. Αυτή η πόλη, με τα καλά και τα κακά της, δεν έχει καμία σχέση με την «Πόλη των Ελλήνων», όπως την φαντάζονται οι ορδές Ελλήνων τουριστών, που τριγυρίζουν στα τουριστικά μέρη, τρώνε στο ?Χατζημπαμπά? πανάκριβα λαδερά, αγοράζουν σαν στερημένοι και αναπολούν μέρες Βυζαντίου και Λωξάντρας. Από την άλλη, οι Τούρκοι, δεν έχουν τον ίδιο ορμητικό πόθο για τους γείτονές τους, πέρα από τα φολκλόρ της τηλεόρασης και τα τραγούδια. Οι περισσότεροι αγνοούν ακόμη και το γεγονός ότι είμαστε οι μόνοι που υποστηρίζουν την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως, μια νεότερη γενιά, πασχίζει να χαράξει το δικό της δρόμο, δίνοντας το στίγμα του μέλλοντος για την πολυπληθή και πολύπαθη αυτή πολιτεία. Και ίσως να είναι αυτοί που θα στήσουν τη δική τους πόλη.