Φανταστείτε την πιο κλασική συγγραφέα της αγγλικής λογοτεχνίας να δοκιμάζεται εκδοτικά όχι μόνον για το πρώτο της βιβλίο αλλά και τα πασίγνωστα μυθιστορήματά της μέχρι και σήμερα. Ο Ντέιβιντ Λάσμαν, διευθυντής του Φεστιβάλ Τζέιν Όστιν στην πόλη Μπαθ υπέβαλε τα πρώτα κεφάλαια και τις συνόψεις των μυθιστορημάτων της Ώστιν σε 18 εκδότες και ατζέντηδες, αλλάζοντας απλώς τους τίτλους και τα ονόματα των ηρώων. Δεν το πίστευαν τα μάτια του όταν άρχισαν να φθάνουν τα απορριπτικά γράμματα το ένα μετά το άλλο. «Αν οι μεγάλοι εκδότες δεν μπορούν να αναγνωρίσουν την μεγάλη λογοτεχνία», αναρωτήθηκε, «τότε ποιος ξέρει τι άλλο έχει χαθεί?» Όμως οι υπεύθυνοι των εκδοτικών οίκων απάντησαν ευγενικά ότι δεν συμμετείχαν σε ένα παιγνίδι γνώσεων αλλά αυτό που μετράει στην αποδοχή ενός μυθιστορήματος για να εκδοθεί είναι το περιεχόμενο. Αν λοιπόν ένας αναγνώστης του 21ου αιώνα διαβάσει την αρχή του «δείγματος», πιστεύοντας ότι γράφτηκε από συγγραφέα του 21ου αιώνα, τότε σίγουρα θα πιστέψει πρόκειται για ένα αναχρονιστικό βιβλίο που προσπαθεί να μιμηθεί την αυθεντική Ώστιν. Όμως ο Λάσμαν είχε κερδίσει. Ο τύπος άρχισε να αναπαράγει το γεγονός της απόρριψης με τίτλους, «Η Τζέιν δεν μπορεί να εκδοθεί», και η φασαρία κράτησε καλά. Αυτό βέβαια δεν συμβαίνει για πρώτη φορά. Ακριβώς η ίδια ιστορία είχε επαναληφθεί το 1984, όταν η Ντόρις Λέσιγκ έγραψε δύο μυθιστορήματα με ψευδώνυμο για να συνειδητοποιήσει ότι κανείς δεν ενδιαφέρθηκε. Ακόμη και πέρυσι η εφημερίδα Sunday Times έστειλε σε 20 λογοτεχικούς πράκτορες κεφάλαια από παλιά μυθιστορήματα του Β.Σ.Νάιπουλ (Νόμπελ Λογοτεχνίας 2001) και του Στάνλει Μίντλετον. Είχαν την ίδια τύχη, την ίδια απάντηση: «παίρνουμε πενήντα χειρόγραφα την εβδομάδα, κάνουμε ό,τι μπορούμε». Όμως ας ξαναγυρίσουμε στην Τζέιν Ώστιν. Το πρώτο της μυθιστόρημα, που έστειλε σε εκδότη, το 1797, δεν της ήρθε καν πίσω, τόση ήταν η αδιαφορία! Λίγα χρόνια μετά ένα δεύτερο βιβλίο της επίσης δεν εκδόθηκε. Μόνον όταν πλήρωσε η ίδια η συγγραφέας τον εκδότης της μπόρεσε να δει το «Λογική και Ευαισθησία» τυπωμένο σε χαρτί κι έτσι το πρόσεξαν οι αναγνώστες και την διάβασαν. Δηλαδή αν δεν είχε τα χρήματα η Ώστιν σήμερα οι Εγγλέζοι θα την αγνοούσαν; Ή αν ο Γουίλιαμ Γκόλντιγκ απέσυρε το μυθιστόρημά του «Ο άρχοντας των μυγών» επειδή του το απόρριψαν 22 φορές, σήμερα δεν θα υπήρχε στα αγγλικά σχολεία ως ένα από τα πιο βασικά αναγνώσματα; Αφήστε που το αριστούργημα του Μέλβιλ «Μόμπι Ντικ ή η φάλαινα» όσο ζούσε ο συγγραφέας του πούλησε 3.180 αντίτυπα-το 1876 αγοράστηκαν μόνον δύο αντίτυπα-κι εκείνος αναγκάστηκε να δουλέψει στα Αμερικανικά τελωνεία για να βγάζει τα προς το ζην. Σήμερα θεωρείται από τους πιο πολυδιαβασμένους συγγραφείς του κόσμου. Μήπως όμως θα ήταν καλύτερα να απολάμβανε φήμη και χρήματα όσο ζούσε ακόμη; Θεόδωρος Γρηγοριάδης Προσαρμογή από London Review of Books