Αλέξανδρος Μασσαβέτας | Η Πόλη των Απόντων, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ 2011 Στην "Πόλη των Απόντων" ο Αλέξανδρος Μασσαβέτας συνδέει τον γεμάτο ζωή κόσμο του παρόντος των ιστορικών συνοικιών με εκείνον των ιστορικών κατοίκων τους. Ταυτόχρονα όμως, παραμερίζοντας τη νοσταλγία και τη μελαγχολία, παραδίνεται στη μαγεία της σημερινής Πόλης, αφήνεται στη χαρά της ανακάλυψης, αγαπά τους μικρόκοσμους που συναντά και αισθάνεται την αγωνία του επερχόμενου τέλους τους. Το τέλος θα έχει, αυτή τη φορά, τη μορφή προγράμματος "αστικής εξυγίανσης". Η έκθεση αυτή δανείζεται τον τίτλο της από το ομώνυμο βιβλίο του, ένα οδοιπορικό με θέμα το χαμένο κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της Πόλης Οπτικές αναμνήσεις οκτώ ετών περιπλάνησης στα στενά των ιστορικών συνοικιών της Κωνσταντινούπολης. Εικόνες ημερολογίου από την καθημερινότητα των σημερινών κατοίκων του Πέραν, του Ταρλάμπασι, του Φαναρίου, του Κούμκαπι, των τεχνιτών στα χάνια της Παλιάς Πόλης. Οι τελευταίες ίσως εικόνες της φτωχικής ζωής των επαρχιωτών που κατέκλυσαν τις ιστορικές συνοικίες, όπως και ολόκληρη την Πόλη, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη. Μιας ζωής που κινδυνεύει να εξοριστεί στην περιφέρεια της αχανούς μεγαλούπολης, υποχωρώντας μπρος στο κύμα της "αστικής ανάπλασης" που σαρώνει την Κωνσταντινούπολη. Εικόνες που θα αναγνωρίσει αμέσως όποιος έχει πάρει τις ανηφοριές της ιστορικής επτάλοφης χερσονήσου, όποιος έχει χαθεί στα στενά του Γαλατά και του Πέραν απέναντί της: τα παιδιά που τα καθίζουν στα περβάζια των παραθύρων, οι μπουγάδες που κρέμονται σα γιρλάντες πάνω από τους δρόμους, το παιδομάνι που τους κατακλύζει, οι γεμάτες χρώμα υπαίθριες αγορές, τα περιστέρια που τα βάφουν με σπρέι για αγώνες. Τα χάνια της παλιάς Πόλης που κρύβουν πίσω από τις ογκώδεις μεταλλικές πόρτες τους κοσμηματοποιούς, ράφτες, τεχνίτες και βιοτέχνες όλων των ειδών. Μέσα σε όλη αυτή την εκκωφαντική ζωή και κίνηση, όμως, κάθε βήμα το συνοδεύουν τα αδιάψευστα ίχνη μιας απουσίας. Εκείνοι που μέχρι πολύ πρόσφατα κατοικούσαν πολλές από τις ιστορικές συνοικίες της Πόλης, Ρωμιοί, Αρμένιοι, Εβραίοι, λάμπουν δια της απουσίας τους. Κάποιοι μετοίκησαν σε «καλές» γειτονιές των προαστίων, η συντριπτική όμως πλειοψηφία βρίσκεται στο εξωτερικό. Η μνήμη της μακραίωνης παρουσίας των κοινοτήτων αυτών και η φυγή τους παρά τη θέλησή τους βαραίνει δυσβάσταχτη στο αστικό τοπίο. Το ευαίσθητο μάτι βρίσκει τα ίχνη της παντού. Εκκλησίες και συναγωγές κλειστές, σπίτια που τα κατοικούν άλλοι, κοιμητήρια κρυμμένα πίσω από ψηλούς τοίχους, άδειοι χώροι στη θέση μεγάρων που κατεδαφίστηκαν και έγιναν “otopark”. Αλλά και στα καταρρέοντα μέγαρα της Μπελ Επόκ του Πέραν και στα σεμνότερα σπιτάκια του Κούμκαπι, του Φαναρίου και του Μπαλάτ, πλάκες με τα ονόματα των αρχιτεκτόνων, ονόματα «ξενικά» πια για το μέσο Τούρκο. Στην Πόλη σήμερα, η απουσία έχει βάρος ισάξιο με την παρουσία στην αστική ταυτότητα. Δίπλα στη μεγαλούπολη τη γεμάτη ζωή, λανθάνει η Πόλη των Απόντων, η πόλη της μνήμης. Η Κωνσταντινούπολη στάζει μελαγχολία και νοσταλγία. Η αίσθηση της απώλειας που σε τριγυρίζει, η θλιβερή μαρτυρία των εγκαταλελειμμένων σπιτιών και ιερών, των ρημαγμένων νεκροταφείων, η ανάμνηση ενός παρελθόντος ξυπνά το συναίσθημα της νοσταλγίας και της θλίψης όχι μόνο στα μέλη των μειονοτικών ομάδων αλλά και στην παλιά αστική τάξη της Πόλης. Αυτή ολοένα και περισσότερο αναπολεί την πολυπολιτισμική μητρόπολη του παρελθόντος που αφανίστηκε τον εικοστό αιώνα. Ο Αλέξανδρος Μασσαβέτας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και στο Cambridge, αλλά παράτησε τη νομική καριέρα με απέραντη ικανοποίηση το 2003 και μετακόμισε στην Πόλη. Η μετοίκηση αυτή ήταν αποτέλεσμα της έλξης που ο χώρος και ο χρόνος της Πόλης άσκησαν πάνω του, ένα δυνατό δέσιμο με την Πόλη που ακόμη διαρκεί. Έχοντας "πειραματιστεί" σε διάφορους επαγγελματικούς χώρους, δουλεύει ως δημοσιογράφος σε ελληνικά και βρετανικά μέσα από το 2003. Με βάση του την Πόλη, ζει πια νομαδικά, ανάμεσα στην Πόλη, το Λονδίνο και την Αθήνα, αλλά με την πρώτη ευκαιρία παίρνει το αεροπλάνο για μακρύτερα. Η φωτογραφική μηχανή συνοδοιπόρος του σε κάθε περιπλάνηση, τετράδιο καταγραφής. Προς το παρόν δηλώνει περιηγητής, όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει συγγραφέας. Θ.Γ.