«Η λογοτεχνία μπορεί να ενθαρύνει την κατανόηση μεταξύ αιώνιων εχθρών». Αν αγοράσεις ένα εισιτήριο για μια ξένη χώρα, είναι πιθανόν να δεις τα μνημεία, τα παλάτια και τις πλατείες, τα μουσεία, τα τοπία και τις ιστορικές τοποθεσίες. Αν είσαι τυχερός, μπορεί ακόμη να έχεις την τύχη να συνομιλήσεις με τους ντόπιους. Αργότερα γυρίζεις στο σπίτι σου με μια στοίβα φωτογραφίες ή κάρτες. Όμως αν διαβάσεις ένα μυθιστόρημα κατέχεις το εισιτήριο για τις πιο μύχιες γωνιές μιας χώρας και των ανθρώπων της. Διαβάζοντας ένα ξένο μυθιστόρημα είναι σαν μια πρόσκληση να επισκεφτείς τα σπίτια των άλλων στα δικά τους μέρη. Σαν απλός τουρίστας, μπορεί να στέκεσαι σε ένα δρόμο και να κοιτάς ένα παλιό σπίτι, κάπου στην παραδοσιακή πόλη, να βλέπεις μια γυναίκα που χαζεύει έξω από το παράθυρό της. Και συνεχίζεις να περπατάς. Όμως είσαι αναγνώστης, μπορεί να βλέπεις την γυναίκα στο παράθυρο, και να στέκεσαι δίπλα της, να είσαι κοντά της, μέσα στο μυαλό της. Καθώς διαβάζεις ένα ξένο μυθιστόρημα, είσαι πραγματικά καλεσμένος στα καθιστικά των άλλων ανθρώπων, στα γραφεία τους, στα παιδικά δωμάτια, στις κρεβατοκάμαρές τους. Είσαι επισκέπτης των μυστικών τους, της λύπης, της χαρά, των ονείρων τους. Να γιατί πιστεύω ότι η λογοτεχνία είναι μια γέφυρα ανάμεσα στους ανθρώπους. Η περιέργεια μπορεί να είναι μια ηθική αξία. Πιστεύω ότι το να φαντάζεσαι τον άλλον μπορεί να είναι αντίδοτο στον φανατισμό. Όταν φαντάζεσαι τον άλλον μπορεί να γίνεις όχι μόνον ένας καλύτερος επιχειρηματίας ή καλύτερος εραστής αλλά ακόμη και καλύτερος άνθρωπος. Ένα μέρος της τραγωδίας ανάμεσα στους Εβραίους και τους Άραβε είναι η αδυναμία των περισσοτέρων μας να φανταστούμε ο ένας τον άλλον. Φανταστείτε στ? αλήθεια ο ένας τον άλλον: τις αγάπες, τους τρομερούς φόβους, την οργή, το πάθος. Υπάρχει πολύ έχθρα ανάμεσά μας, πολύ λίγη περιέργεια. Οι Εβραίοι και οι Άραβες έχουν κάτι κοινό ουσιαστικά. ΄Εχουν πέσει θύματα μιας βίαιης και απεχθούς χειραγώγησης από το χέρι της Ευρώπης στο παρελθόν. Οι Άραβες μέσα από τον ιμπεριαλισμό, την αποικιοκρατία, την εκμετάλλευση και την ταπείνωση. Οι Εβραίοι μέσα από τις διακρίσεις, τις εκτελέσεις, τις εκδιώξεις και τις χειρότερες δολοφονίες που έγιναν ποτέ στην ανθρωπότητα. Θα υπέθετε κανείς ότι τα δύο θύματα, και ειδικά τα θύματα του ίδιου καταπιεστή, θα ανέπτυσσαν μεταξύ τουςς μια αίσθηση αλληλεγγύης. Δυστυχώς δεν συνέβη κάτι τέτοιο ούτε στη ζωή ούτε στο μυθιστόρημα. Μερικές από τις χειρότερες συγκρούσεις είναι πράγματι εκείνες μεταξύ δυο θυμάτων του ιδίου καταπιεστή-δυο παιδιά του ίδιου βίαιου πατέρα δεν είναι απαραίτητο να αγαπιούνται. Συχνά βλέπουν ο ένα στον άλλον την εικόνα του βάναυσου γονέα. Αυτή είναι ακριβώς η κατάσταση ανάμεσα στους Εβραίους και τους Άραβες στη Μέση Ανατολή. Ενώ οι Άραβες θεωρούν τους Ισραηλινούς ως σύγχρονους Σταυροφόρους, μια επέκταση της λευκής αποικιοκρατικής Ευρώπης, πολλοί Ισραηλινοί, από τη μεριά τους, θεωρούν τους Άραβες ως την καινούργια ενσάρκωση των παλιών καταπιεστών, των ανηλεών διώξεων. Η κατάσταση αυτή επιγορτίζει την Ευρώπη με ευθύνες για την λύση της διαμάχης ανάμεσα στους Ισραηλινούς και τους Άραβες. Αντί να νίπτει τας χείρας θα έπρεπε οι Ευρωπαίοι να δείξουν κατανόηση, και να βοηθήσουν και τις δύοπλευρές. Δεν πρέπει πια να είμαστε υπέρ του ενός ή του άλλου αλλά υπέρ της ειρήνης. Η γυναίκα στο παράθυρο μπορεί να είναι μια Παλαιστίνια στη Ναμπλούς. Μπορεί να?ναι μια Εβραία στο Τελ Αβιβ.Αν στ? αλήθεια θέλεις να βοηθήσεις για την ειρήνη ανάμεσά τους, θα πρέπει να διαβάσεις περισσότερο γι? αυτές. Διαβάστε μυθιστορήματα, φίλοι μου. Θα σας πούνε πολλά. Είναι ακόμη ευκαιρία και οι ίδιες οι γυναίκες να διαβάσουν η μία για την άλλη. Για να μάθουν τι είναι εκείνο που κάνει την άλλη γυναίκα στο παράθυρο να φαίνεται τρομαγμένη, θυμωμένη ή απελπισμένη. Δεν λέω ότι το διάβασμα μυθιστορημάτων μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Όμως θεωρώ και πιστεύω ότι το διάβασμα μυθιστορημάτων είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να καταλάβουμε ότι όλες οι γυναίκες, σε όλα τα παράθυρα, χρειάζονται καθώς πέφτει η νύχτα, επειγόντως την ειρήνη. Την ομιλία αυτή έκανε ο Ισραηλινός συγγραφέας και δοκιμιογράφος Άμος Οζ όταν τιμήθηκε, στις αρχές Νοεμβρίου 2007, από την Ισπανία με τη μεγάλη διάκριση «Prince of Asturias Award for Literature» που δίνεται σε ανθρώπους των γραμμάτων παγκοσμίου εμβέλειας. Βράβευση του Πωλ Ώστερ με το Βραβείο Γραμμάτων του Πρίγκηπας των Αστούριας, το ανώτατο λογοτεχνικό βραβείο της Ισπανίας