12α ΚΑΒΑΦΕΙΑ 12 – 14 Δεκεμβρίου 2011 Από τον Χρήστο Παρίδη Τα σοβαρά προβλήματα των δύο χωρών δεν στάθηκαν εμπόδιο να πραγματοποιηθεί και φέτος όπως κάθε δύο χρόνια ο σημαντικός θεσμός των Καβαφείων. Ένας θεσμός ο οποίος ξεκίνησε το 1983 και που έχει σαν στόχο την ανάδειξη και την μελέτη του έργου του σπουδαίου Αλεξανδρινού ποιητή αλλά και την σύσφιξη των σχέσεων Ελλάδας και Αιγύπτου. Εν μέσω σοβαρών οικονομικών προβλημάτων της Ελλάδας και μόνιμης πολιτικής έντασης της Αιγύπτου, τα 12α Καβάφεια έλαβαν χώρα μεταξύ 12 και 14 Δεκεμβρίου 2011 στο Κάιρο για την απονομή των Διεθνών Βραβείων «Καβάφη», και στην Αλεξάνδρεια για το καθιερωμένο λογοτεχνικό συμπόσιο και τις υπόλοιπες εκδηλώσεις. Την απονομή των βραβείων στην Μικρή Αίθουσα της Όπερας του Καϊρου εγκαινίασε το βράδυ της Δευτέρας 12 Δεκεμβρίου ο πρέσβης της Ελλάδας στην Αίγυπτο κ. Χριστόδουλος Λάζαρης ενώ ο Αιγύπτιος υφυπουργός πολιτισμού και ποιητής κ. Χοσάμ Νασσάρ εξήρε την μακρόχρονη φιλία και τον αλληλοσεβασμό που συνδέει τους δύο λαούς. Τα βραβεία «Καβάφη» δίνονται πάντα σε δύο ποιητές και σε δύο πεζογράφους Αιγυπτίους και Έλληνες αντίστοιχα, και σ’ έναν μεταφραστή, σύμφωνα με την κρίση δύο επιτροπών, μιας αιγυπτιακής και μιας ελληνικής. Φέτος, η αιγυπτιακή επιτροπή της οποίας πρόεδρος ήταν ο κ. Νασσάρ απένειμε βραβείο ποίησης στον Αμίν Χαντάτ, πολυσχιδή προσωπικότητα με μεγάλη λογοτεχνική δραστηριότητα που συμπεριλαμβάνει ακόμα και στίχους τραγουδιών της επανάστασης του περσινού Γενάρη, ενώ το βραβείο πεζογραφίας απενεμήθη στην συγγραφέα και ακτιβίστρια ʼχνταφ Σουέιφ, γνωστή παγκοσμίως για το βιβλίο της «Ο χάρτης της Αγάπης». Δύο επιλογές που εκπλήσσουν, αν σκεφτεί κανείς ότι ακόμα εκκρεμούν τα περισσότερα από τα αιτήματα των νέων που βγήκαν στους δρόμους πέρυσι και που εξακολουθούν να σκοτώνονται στην πλατεία Ταχρίρ. Τέλος, βραβείο μετάφρασης δόθηκε στον Μπεσίρ Ελ Σεμπάι ο οποίος μεταφράζει από τη ρωσική, τη γαλλική και την αγγλική λογοτεχνία, ενώ δικό του πόνημα ήταν και ένας μικρός τόμος με ποίηση Καβάφη που μας διανεμηθεί κατά τη διάρκεια της τελετής. Η ελληνική επιτροπή, της οποίας πρόεδρος ήταν ο κ. Δημήτρης Δασκαλόπουλος, απένειμε βραβείο ποίησης για το σύνολο της δουλειάς του στον Γιώργο Χρονά και το βραβείο πεζογραφίας στον Δημήτρη Στεφανάκη για το ιδιαίτερα επιτυχημένο του μυθιστόρημα «Μέρες Αλεξάνδρειας». Δόθηκαν και δύο τιμητικά βραβεία. Στον γιατρό και καθηγητή κ. Στέφανο Γερουλάνο για την συμβολή του στην διάδοση του έργου του Κωνσταντίνου Καβάφη, όπως ήταν πριν μερικά χρόνια όταν επιμελήθηκε την έκθεση με τίτλο « Νομίσματα και ποίηση: Ο Έλληνας ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης (1863-1933)» στο Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης, η οποία παρουσιάστηκε και στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Επίσης, στον ποιητή Ρεφάατ Σαλάμ, ο οποίος είχε παραλάβει το βραβείο «Καβάφη» το 1993 αλλά τώρα τιμήθηκε για τη μεταφραστική του δουλειά για τα ʼπαντα του Καβάφη που εκδόθηκαν πρόσφατα από το Δημόσιο Οργανισμό Κέντρων Πολιτισμού. Η εκδήλωση συνεχίστηκε με ένα εκτενές αφιέρωμα στον απόντα Κωστή Μοσκώφ ο οποίος ως Μορφωτικός Σύμβουλος της Ελληνικής Πρεσβείας του Καϊρου από το 1991 μέχρι το θάνατο του το 1998 έδωσε μεγάλη σημασία στον θεσμό αναβαθμίζοντας τον και συμπληρώνοντας τον με το λογοτεχνικό συμπόσιο. Μίλησαν φίλοι του, όπως η συγγραφέας και δημοσιογράφος κα Χάλα Ελ Μπάντρυ, και τέλος προβλήθηκε τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ. Παρουσία της συζύγου του κας Πόπης Μοσκώφ, παρουσιάστηκε από τον κ. Χρίστο Παπαδόπουλο, διευθυντή του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου και την πολιτιστική σύμβουλο της πρεσβείας κα Μαριλένα Γρίβα το πρώτο αντίτυπο του δίγλωσσου βιβλίου «Κωστής Μοσκώφ» το οποίο συνέταξε η τελευταία και μετέφρασε στα αραβικά ο βραβευμένος με το βραβείο «Καβάφη» για μετάφραση του 2009, κος Σαμουήλ Μπισάρα. Η βραδιά έκλεισε με ρεσιτάλ μελοποιημένων ποιημάτων του Κωνσταντίνου Καβάφη από τον Δημήτρη Μητρόπουλο, που ως γνωστό είναι και η μοναδική απόπειρα μελοποίησης ποιημάτων του που πρόλαβε να ακούσει ο ίδιος ο ποιητής εν ζωή. Τα «10 Inventions για φωνή και πιάνο» εκτέλεσε ο πιανίστας Θοδωρής Τζοβανάκης και ερμήνευσε η μέτζο Αγγελική Καθαρίου. Την επόμενη ημέρα, Τρίτη 13 Δεκεμβρίου, αφού όλοι οι συμμετέχοντες μεταφερθήκαμε στην Αλεξάνδρεια, οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν με τα εγκαίνια της έκθεσης της μόνιμης συλλογής έργων τέχνης του Μουσείου Καβάφη στους χώρους του Αβερώφειου όπου στεγάζεται το παράρτημα του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού. Ο διευθυντής του Ιδρύματος κ. Μανώλης Μαραγκούλης καλωσόρισε ένα πλήθος κόσμου -πάροικοι, ελληνομαθείς Αιγύπτιοι, καλεσμένοι και βραβευμένοι από την Ελλάδα-, παραδίδοντας στον πρέσβη κ. Λάζαρη και στον πρόξενο μας στην Αλεξάνδρεια κ. Χρήστο Καποδίστρια, το ψαλίδι για την κοπή της κορδέλας του εκθεσιακού χώρου. Η πρώτη πτέρυγα παραχωρήθηκε στο Κροάτη ζωγράφο Τανισλάβ Μαριάνοβιτς. Παράλληλα έγινε και η αποκάλυψη του πορτρέτου του ποιητή από την Θεσσαλονικιά ζωγράφο Δήμητρα Καμαράκη. Την Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου, Έλληνες και Αιγύπτιοι συναντηθήκαμε σε μια από τις αίθουσες συνεδρίων της Αλεξανδρινής Βιβλιοθήκης όπου ο Καβαφιστής κ. Δημήτρης Δασκαλόπουλος προλόγισε και συντόνισε την ημερίδα – συμπόσιο. Αφού έκανε μια αναδρομή της πορείας του Κωνσταντίνου Καβάφη και της διεθνούς του αναγνώρισης και αξίας, έδωσε τη σκυτάλη στον κ. Γερουλάνο ο οποίος μας αποκάλυψε τα μυστικά πίσω από τις ενδελεχείς και υψηλής ακρίβειας περιγραφές του ποιητή όταν αναφέρεται στα περί τα διακόσια ιστορικά πρόσωπα. Με βασικό του επιχείρημα ότι ο Καβάφης δεν μπορεί παρά να είχε πρόσβαση σε αρχαία νομίσματα τόσο της συλλογής του Ελληνορωμαϊκού Μουσείου της Αλεξάνδρειας όσο και των συλλογών εύπορων Ελλήνων της εποχής του, παρουσίασε με τη βοήθεια φωτογραφικού υλικού, πλήθος παραδειγμάτων σε αντιπαράθεση με στίχους. Την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα αυτή προσέγγιση ακολούθησε ομιλία του κ. Στεφανάκη ο οποίος έκανε μια ανατομία του ποιητή «της σημειολογίας της ήττας και της παρακμής» όπως τον χαρακτήρισε. Τέλος, με την συνδρομή του κ. Σαμουήλ Μπισάρα, ο τιμημένος με το βραβείο «Καβάφη» 2009, Αλεξανδρινός ποιητής Ταλάτ Φουάτ μίλησε για την επιρροή του Καβάφη στην σύγχρονη αιγυπτιακή ποίηση. Ως εξέχων παράδειγμα ανέφερε έναν από τους κορυφαίους ποιητές της Αιγύπτου, τον ʼμαλ Ντόνκολ, ο οποίος «δανείστηκε» την καβαφική ειρωνεία, τις ιστορικές αναφορές και τη συμβολοποίηση της μυθολογίας, με ιδιαίτερη επιτυχία και στο δικό του ποιητικό έργο. Οι εκδηλώσεις ολοκληρώθηκαν ως είθισται, στο σπίτι – μουσείο Καβάφη επί της οδού Κ.Π. Καβάφη (οδός Λέψιους επί των ημερών του) όπου απαγγέλθηκαν ποιήματα του σε πολλές γλώσσες, αποδεικνύοντας την διεθνή απήχηση του έργου του. Το ποίημα που ακούστηκε περισσότερο απ’ όλα, εκτός από τα Ελληνικά στα Αραβικά, στα Γαλλικά, στα Ιταλικά, στα Γερμανικά και στα Κροατικά, ήταν «Η πόλις». Ίσως δείγμα των καιρών που διανύουμε. Τα 12α Καβάφεια που για μια ακόμα φορά ανέδειξαν τον σπουδαιότερο και γνωστότερο Έλληνα ποιητή, πραγματοποιήθηκαν από την Ελληνική Πρεσβεία στην Αίγυπτο με συνδιοργανωτές, το Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο Καΐρου και το παράρτημα Αλεξάνδρειας του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, χάρη στη συνδρομή και χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού της Αιγύπτου, του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας , των Ελληνικών κοινοτήτων Καΐρου και Αλεξάνδρειας, των Ελληνικών Προξενείων Καΐρου και Αλεξάνδρειας, και του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού.