«Ποτέ μην ζητάς να μάθεις μια ιστορία που δεν θα ήθελες να ξέρεις» Ο Ιωσήφ Πετράνος, ένας συγγραφέας σε δεινή πια θέση, αποτελεί τον αφηγητή του μυθιστορήματος του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη. Το βιβλίο αυτό, ένα κείμενο της μεταμοντέρνας κουλτούρας που έχει αγκαλιάσει πολλούς συγγραφείς της σύγχρονης λογοτεχνίας, αποτελεί την ιστορία του Ρέμου, ενός ιδιοφυούς, σχιζοειδούς και εκκεντρικού ζωγράφου που, μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος που ενυπάρχει στο μυθιστόρημα του Τζαμιώτη (χαρακτηριστικό μεταμοντερνιστικό στοιχείο), μαθαίνουμε τον βίο και την πολιτεία του. Ξεκινώ λίγο παράδοξα. Ο αναγνώστης πρέπει να περιμένει διαβάζοντας αυτό το μυθιστόρημα, όχι να βρει την αφήγηση σε πρώτο πλάνο και στο προσκήνιο του συγγραφέα, αλλά την εμβάθυνση και την ανάλυση όλων εκείνων των θεμάτων που ο Τζαμιώτης έχει επιλέξει. Ποια είναι αυτά; Με αφορμή την τέχνη σε όλο της το μεγαλείο, ο αναγνώστης οδηγείται στην αναζήτηση και τον εντοπισμό στη συνέχεια, της γνώσης του κόσμου όπως υπάρχει αυτός σήμερα. Τι εννοούμε με αυτό; Παρατηρείται μια σύγχυση αξιών, ηθών και επιλογών, μια αυταρέσκεια της μετριότητας, μια θεοποίηση του γελοίου. Ο Τζαμιώτης, με ακραίο και καυστικό τρόπο, βάζει τον ήρωά του, τον Ρέμο, να επαναστατεί εναντίον όλων αυτών επιλέγοντας ωστόσο ένα επηρεασμένο από αυτήν την κατάπτωση και τη περιπλοκή κομμάτι. Την τέχνη. Ο Ρέμος, μεγαλωμένος σε ένα μεγαλοαστικό περιβάλλον που του προσέφερε τα πάντα, ασκώντας επιρροή σε εαυτόν και αλλήλους, περιγράφεται ως η εξανιστάμενη συνείδηση του καλού του κόσμου αυτού, που εντούτοις χαρακτηρίζεται ως σχιζοφρένεια οδηγημένη στα άκρα. Μέσα από το βιβλίο που έχει παραδοθεί στον Ιωσήφ Πετράνο από έναν συνδαιτυμόνα του σε μια χαρτοπαικτική βεγγέρα, ο Τζαμιώτης αφηγείται την ιστορία του Ρέμου με μοναδικό, κατά τα φαινόμενα, σκοπό να δικαιολογήσει τις αποτρόπαιες πράξεις στις οποίες τελικά προέβη ο καλλιτέχνης. Οι πράξεις αυτές είναι έτσι δοσμένες που ο αναγνώστης δεν μπορεί να βρει άδικο στον «εγκληματία», αλλά και αυτό είναι ένα παιχνίδι του συγγραφέα. Παίζοντας στην κυριολεξία με το καλό και το κακό, με την παράνοια και την ισορροπία, ο Τζαμιώτης μάς χαρίζει ωμά την άποψη (μπορεί και δική του) ότι το να τα βάλεις με την τάξη των πραγμάτων δεν είναι παρά μια «ανοησία». Ο Ρέμος τα έβαλε με το καθεστώς, της τέχνης κατ? αρχήν, και της κοινωνίας ολόκληρης αναγωγικά, νομίζοντας ότι καταστρέφοντας μεγάλα έργα που θεωρούνται αιώνια και αμετάκλητα στη συνείδηση του κόσμου, θα φέρει τα πάνω-κάτω. Καταλήγει, με τρόπο συγκλονιστικό να συνειδητοποιήσει την ματαιότητα και την ματαιοπονία της αντίστασης, αφού πρώτα εγκλωβιστεί σε μια σειρά φαύλων κύκλων: αναζήτηση της ουσίας της ζωής, της τέχνης, των συναισθημάτων, όλης της καθημερινότητας. Το δυνατότερα σημεία του μυθιστορήματος αυτού τα βρήκα στις ευφυείς αναλύσεις του Ρέμου-Τζαμιώτη των πινάκων και του τρόπου δημιουργίας τους. Η οξύνοια και η γνώση στις καλύτερες στιγμές τους. Από ?και πέρα τι; Αυτό που σίγουρα στο τέλος δε θα μείνει στον αναγνώστη είναι η εξέλιξη και η αμφιλεγόμενη αποκορύφωση του μυθιστορήματος. Ακολουθώντας μια γραμμική, χωρίς ιδιαίτερες εξάρσεις, αφήγηση (ίσως «ανάλυση» είναι ο σωστός όρος), ο συγγραφέας τού «Βαθμού δυσκολίας», παραδίδει ένα δύσκολα προσπελάσιμο ακαδημαϊκό μυθιστόρημα (campus novel). Μία ακαδημαϊκή περιπλάνηση στη γνώση, την εφαρμογή της και ?γιατί όχι- την πλήρη ανατροπή και αντικατάστασή της, όπου ο συγγραφέας αποτελεί ενσάρκωση των ηρώων του. Στα χνάρια του διασημότερου εκπροσώπου του campus novel, Μάλκολμ Μπράντμπερυ (π.χ. «Τιμές Συναλλάγματος», Πόλις 2004, μετ. Χριστίνα Ντόκου). Συνεπώς, ο «Βαθμός δυσκολίας» είναι ένα μυθιστόρημα που μπορεί να φαντάζει απροσπέλαστο στον ανυποψίαστο αναγνώστη ?κυρίως λόγω της συσσωρευμένης «επίθεσης» πληροφοριών αλλά και της αφήγησης που δεν αποτελεί προτεραιότητα σε καμία περίπτωση, ωστόσο κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τη γνώση και την οξύνοια του συγγραφέα του. [Ο Κωνσταντίνος Δ. Τζαμιώτης γεννήθηκε στη Λάρισα το 1970 και σήμερα ζει στην Αθήνα. Σπούδασε κινηματογράφο. Εργάστηκε στην τηλεόραση, τη διαφήμιση και τον κινηματογράφο. Συνεργάστηκε ως αρθρογράφος με εφημερίδες και πειοδικά. Μέχρι πρότινος διηύθυνε την πολιτιστική έκδοση Highlights. Βιβλία του: «Η συνάντηση» (νουβέλα, Ίνδικτος 2002, στα ιταλικά από τις εκδόσεις Effigie 2004), «Βαθύ Πηγάδι» (Ίνδικτος 2003) και «Παραβολή» (νουβέλα, Καστανιώτης 2006). Το πρώτο του θεατρικό έργο Ουδέτερη ζώνη απέσπασε το Γ' Κρατικό Βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου θεατρικού συγγραφέα.] Δημήτρης Αθηνάκης