Τι χαρά να ανακαλύπτεις, στην κορεσμένη εκδοτική αγορά, τέτοια διαμάντια γραφής! Ο Ζαν Κλωζέλ, διανοούμενος πρώτης γραμμής, ταξιδεύει τη δεκαετία του ?80 στην Ινδία διασχίζοντάς την με ποδήλατο, με ποταμόπλοιο, με τα πόδια. Βαδίζει σε δρόμους σκονισμένους, δρομάκια απελπισμένα, σκαρφαλώνει σε βράχια, επισκέπτεται ναούς και παλάτια. Μένει σε κάθε κατηγορίας καταλύματα, παρακολουθεί τελετουργίες κάθαρσης με προσήλωση πιστού και απέραντη διακριτικότητα. Συγχρωτίζεται με τους ντόπιους, χωρίς να επιδεικνύει το αλάθητο του τουρίστα, ενσωματώνεται με την οργανική ζωή, τα ζώα, τη βλάστηση. Προσέχει τα ζώα και τα φυτά. Η Ινδία είναι μια τεράστια ενότητα ζωής και εξέλιξης και ο Κλωζέλ προσπαθεί να συλλάβει- έστω και φευγαλέα- νοήματα και εικόνες. Το ταξίδι του, που ξεκινάει από τη Βομβάη, είναι πολύμηνο και οργανωμένο σε έξη μεγάλες διαδρομές (παρατίθεται καλοσχεδιασμένος χάρτης), ώστε να καλύψει όσο περισσότερο μπορεί την αχανή αυτή χώρα. Ειρωνεύεται όσους διατείνονται ότι έκαναν τον γύρο της Ινδίας σε σαράντα πέντε μέρες! Υπάρχουν στιγμές που δεν θέλει να το κουνήσει από τη θέση του, δεν ελπίζει, δεν απαιτεί, παίρνει ό,τι έρχεται και αυτό είναι συχνά το καλύτερο. Εγκαταλείπει τα δυτικές συνήθειες ακόμη και στις πιο ευαίσθητες συνήθειες και συμμετέχει σε γιορτές και καθημερινές εκδηλώσεις. Αισθάνεται ότι έχει μπει μέσα στη ζωή αυτού του λαού που ωστόσο του διαφεύγει. Αποφεύγει την φλυαρία των ξεναγών που κάνουν απροσπέλαστη την όποια μαγεία. Η αφήγησή του είναι εύθυμη, αυθόρμητη, διασκεδαστική αφού γελάει με τα παθήματά του και τις αδεξιότητες του. Σε κάθε χώρα ο επισκέπτης είναι μια αδύναμη μονάδα, ακόμη κι ο ρακένδυτος επαίτης ριζώνει στην παράδοση του τόπου του διεκδικώντας τα αυτονόητα. Ο Κλωζέλ γράφοντας σκιτσάρει, όπως στα αληθινά σκιτσάρει σκηνές από το οδοιπορικό του, δίνοντας τα σκίτσα σε Ινδές να τα κεντήσουν. Τελικά μια λέξη για την Ινδία είναι μικρή, οι «Ινδίες» μάλλον εκφράζουν καλύτερα τους χίλιους θεούς, τις χίλιες γλώσσες, τα χίλια έθιμα που αναμένουν να τα ανακαλύψεις. Πόσα όμως να προλάβεις; Και όπως γράφει ο ίδιος στο τέλος του όμορφου βιβλίου του «Αυτό που με κουράζει, είναι όλα αυτά που δεν κάνω?». Θ.Γ.