«Θα ήθελα να καταγράψω τα όσα συνέβησαν στο σπίτι της γιαγιάς μου το καλοκαίρι που ήμουν οχτώ εννιά χρόνων, μα δεν είναι απολύτως σίγουρη πως όντας συνέβη κάτι. Πρέπει να καταθέσω μαρτυρία για ένα γεγονός αβέβαιο?» Αβεβαιότητα, μαρτυρία, σιγουριά ή μάλλον έλλειψη σιγουριάς. Με τρεις πρώτες αράδες η συγγραφέας του μυθιστορήματος μας προειδοποιεί ότι τίποτε δεν είναι ολοκάθαρο στην ιστορία της, απλά αδυνατεί να συγκροτήσει έναν στέρεο και καθαρό λόγο. Στην αμέσως επόμενη παράγραφο αναφέρει τον αδελφό της Λίαμ. Σ? αυτόν αναφέρεται η συγκέντρωση αφού είναι μια θλιβερή οικογενεική σύναξη μιας ιρλανδέζικης πολυμελούς οικογένειας με αφορμή τον χαμό του Λίαμ, αδελφού της Βερόνικα, της δικής μας αφηγήτριας. Η Βερόνικα χτίζει ή αποδιαρθρώνει (όπως το θέλετε) το πορτρέτο της σταδιακά και αποσπασματικά. Ανατρέχει στους συγγενείς της για να αναζητήσεις, απαντήσεις και επεξηγήσεις. Όμως η αναφορά στην γιαγιά δεν είναι καθόλου τυχαία, αφού, εκεί, στα παιδικά χρόνια, όπως μας αναφέρει στην αρχή, η Βερόνικα, ίσως κρύβεται και ένα μυστικό που έφερε σε αδιέξοδα τον αδελφό της Λίαμ. Η Βερόνικα πρέπει να ανασυνθέσει τον Λίαμ, να ξαναγυρίσει πολύ παλιά, στις ρίζες τους. Να ξαναδεί τη γιαγιά της Έιντα με τον Λαμπ Νάτζεντ το φίλο της, δεκαεννιά και εικοσιτριών ετών αντίστοιχα. Η αφήγηση του βιβλίου ασθματική και αποσπασματική, όπως είπαμε, θα διακόπτεται συνεχώς με αναδρομές στο παρελθόν και επαναφορά στο παρόν που άλλοτε θα είναι οι διαδικασίες της μεταφοράς το φέρετρου από το Μπράϊτον στην Ιρλανδία και άλλοτε η καθημερινότητα και οι συνέπειες της κηδείας πάνω στη Βερόνικα λίγες μέρες μετά. Η Βερόνικα, τριανταεννέα χρονών, έβδομο παιδί από τα δώδεκα, είναι παντρεμένη με τον Τομ και μητέρα δύο κοριτσιών. Οι σχέσεις τους διαλυμένες από καιρό, οι ερωτικές ειδικά μετά τον θάνατο του Λίαμ είναι ανύπαρκτες. Η Βερόνικα μπαίνει στο τρένο για το Μπράϊτον, την παραλιακή πόλη της Αγγλίας για την ανακομιδή του νεκρού της αδελφού. Πάνω στο τρένο οι εικόνες του αδελφού της ξεχύνονται από παντού και την κυριεύουν, στιγμές και περιστατικά που δεν υπακούουν σε κάποια χρονολογικά λογική σειρά. Ο Λίαμ ήταν αλκοολικός. Όμως δεν μπορεί να παραλάβει το δόλιο κουφάρι του αδελφού της, τον παραλίγο δίδυμο αδελφό, αν δεν περάσουν δέκα μέρες κι αυτό λόγω της γραφειοκρατίας. Περιπλανιέται στην παραλία του Μπράιτον φέροντας εικόνες στο μυαλό της, τονίζοντας κάποια χαρακτηριστικά του αδελφού της. Ήταν ανέμελος, έξυπνος. Όμως κάτι πέρα από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά βάραινε στη ζωή του. Είναι μια σκηνή κλειδί, αποκαλυπτική. Για την Βερόνικα μοιάζει με ψευδαίσθηση αλλά δεν της έχει φύγει ποτέ: ο Λαμπ Νάτζεντ , ο φίλος της γιαγιάς της, στο καθιστικό της Έιντα και ο μικρός Λίαμ με απλωμένο το χεράκι πάνω του. Η Βερόνικα βλέπει. Είναι μια γνώση που θα παραμείνει κλειστή, σφαλιστή. Μετά την κηδεία η Βερόνικα αρχίζει να έχει εφιάλτες. Η ίδια όμως αρχίζει να κλονίζεται για την δική της ταυτότητα: «Μια διασάλευση των φυσικών νόμων, αυτό είμαι». Η Βερόνικα ομολογεί ότι ένα κομμάτι του εαυτού της θέλει να τη μισούν. Η Ανν Ενράϊτ είναι μια συγγραφέας με ταλέντο στη γραφή, με τη δύναμη να φέρνει το παρόν, το παρελθόν και να φαντάζεται καταστάσεις, φιλτραρισμένα μέσα από την συνείδηση της αφηγήτριάς της. Πρόκειται για ένα οικογενειακό δράμα, μια οικογενειακή ιστορία τριών γενεών, όπου δοκιμάζονται όλοι οι συγγενικοί δεσμοί και τίθενται προς αναθεώρηση. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα μνήμης και πώς αυτή συγκροτεί ιστορίες και συνειδήσεις αλλά και μια αφήγηση που επιθυμεί να σπάσει την σιωπή και να μιλήσει για πράγματα που θεωρήθηκαν ταμπού ασχέτως με το ψυχολογικό κόστος που θα προκαλούσαν. Μια εποχή που ο σεβασμός πήγαινε στους μεγάλους και στα παιδιά δεν αποδίδετο η σπουδαιότητα που δίνεται σήμερα. Η γραφή της δεν σε αφήνει λεπτό να χαλαρώσεις. Λυρική, παραισθητική, σκοτεινή αρκετές φορές, νευρώδης, εριστική αλλά ποτέ βαρετή. Ο θάνατος κι ο έρωτας μαζί, ο φόβος και ο πόνος και οι ιδιαίτερες απολαύσεις. Οικογένεια, γάμος, μητρότητα, σεξ. Το σεξ κυριαρχεί αλλά αφήνει μόνο προδοσία και απιστία, ενώ η αγάπη παραμένει σαν ουλή, σημάδι για πάντα. Το κόκαλα και οι λέξεις γράφονται μαζί, κάτω από το δέρμα. Στα προηγούμενα βιβλία της επέμενε στο θέμα της σεξουαλικότητας σε κάθε μορφή, εδώ ο ερωτισμός αναιρείται ορισμένες φορές αφού περιγράφεται εργαστηριακά, ιατρικά, υπονομευτικά για την απόλαυση. Σε μια αλληγορική διάσταση η «Συγκέντρωση» θα μπορούσε να είναι το πορτρέτο της χώρας της, που άρχισε να αλλάζει ραγδαία, να πλουτίζει, να εκσυγχρονίζεται και να ψάχνει για μια καινούργια ταυτότητα στον αιώνα της τεχνολογίας και των επιστημονικών προκλήσεων. Οι άνθρωποι παραμένουν άνθρωποι και οι χαρακτήρες του μυθιστορήματος παλεύουν να συμφιλιωθούν με τον εαυτό τους πρώτα και την κοινωνία στην συνέχεια. Η Ενράιτ με την εξυπνάδα και την παρατηρητικότητά της προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τη γραφή και τον αναγνώστη και παρά το γεγονός ότι τον εξαντλεί αρκετές φορές με τις εσωτερικές διεργασίες των ηρώων της, δεν τον εγκαταλείπει στη θλίψη αλλά στον παλμό της ζωής εκεί όπου η θέληση, η καρδιά, ο κόσμος όλος περιπλέκονται για τα βγάλουν πέρα. Πριν ακόμη πάρει το βραβείο Μπούκερ 2007, έχοντας αντίπαλο τον Ίαν ΜακΓιούαν, τα βιβλία της Ανν Ενράϊτ μόλις που πούλαγαν λίγες χιλιάδες. Τώρα πια, με το τέταρτο και ίσως το καλύτερο μυθιστόρημά της, οι πωλήσεις της έχουν φτάσει στις 250.000 και η ίδια περιοδεύει στην Αμερική για την προώθηση της τελευταίας της συλλογής «Βγάζοντας Φωτογραφίες». Ζει στο Μπρέι, μια παραλιακή συνοικία του Δουβλίνου, με τον σύζυγό της και τα δύο της παιδιά. Αποφοίτησε από το Τρίνιτυ Κόλετζ του Δουβλίνου, έκανε μεταπτυχιακό δημιουργικής γραφής στο Πανεπιστήμιο East Anglia με δασκάλα την Άντζελα Κάρτερ. Θεόδωρος Γρηγοριάδης