Ο ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΟΡΦΕΑΣ ΣΕΡΡΩΝ
 
(ΠΡΩΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ)^[1]
 
Οι δύο πρώτες συναυλίες του 1952

15.6.1952. Η συναυλία της «Μάχης της καρέκλας» με διευθυντή το Χρήστο Σταματίου

Αυτοί που προηγήθηκαν
 
    Η κύρηξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου του 1940 ουσιαστικά σηματοδοτεί την παύση της μουσικής δραστηριότητας στην πόλη των Σερρών. Μόνη εξαίρεση η περιστασιακή παρουσία μεμονωμένων λαϊκών τραγουδιστών, οργανοπαιχτών και χορωδών της περιόδου του Μεσοπολέμου.
    Μετά την αποχώρηση των Βουλγάρων οι παρέες αυτές των χορωδών ανασυντάσσονται και οργανώνονται στο πρώτο μεταπολεμικό συγκρότημα, τη ΧΟΡΩΔΙΑ ΣΕΡΡΩΝ, με διευθυντή τον παλιό δάσκαλο του ΟΡΦΕΑ Γιάννη Ουζούνη^[2].
    Το 1945 ο Καλλιτεχνικός Σύλλογος ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ανεβάζει σειρά μουσικών επιθεωρήσεων με πρώτη τη σατυρική επιθεώρηση του Γιώργου Καφταντζή Ό,τι θέλει ο Λαός^[3]. Παίρνουν μέρος πάνω από 30 ηθοποιοί και η μικτή χορωδία και ορχήστρα εγχόρδων του συλλόγου με διευθυντή τον Κώστα Σταυρόπουλο.
    Την περίοδο αυτή ιδρύεται και λειτουργεί επί λίγους μήνες η μικτή Εργατική Χορωδία, τμήμα της Ε.Π.Ο.Ν. Σερρών, ενώ από το 1946, και επί 6 χρόνια, η Εκκλησιαστική Χορωδία των Κατηχητικών Σχολείων με διευθυντή τον Ευγένιο Βάκαλο πραγματοποιεί λειτουργίες στην εκκλησία του Αγίου Μηνά.
    Ο αυτοδίδακτος ακορντεονίστας Λυκούργος Θεοδωρίδης, επικεφαλής ομάδας Σερραίων καλλιτεχνών, ιδρύει το 1947 το Μουσικολλιτεχνικό Σύλλογο Ο ΠΑΝΣΕΡΡΑΪΚΟΣ. Ο σύλλογος στον ένα χρόνο ζωής του ανεβάζει πλήθος μουσικών επιθεωρήσεων^[4].
    Η πόλη προσπαθεί να βρει τους ρυθμούς της με τον εμφύλιο να βρίσκεται στον τελειωμό του. Η μουσική κίνηση φαίνεται να συμπορεύεται σταθερά με την όλη αναγεννητική προσπάθεια των Σερραίων. Ο βιολονίστας Κώστας Σταυρόπουλος σε συνεργασία με τον πιανίστα και συνθέτη Γιάννη Ψωμιάδη θα είναι οι πρωτοπόροι στην ίδρυση των πρώτων οργανωμένων μουσικών σχολείων στα μεταπολεμικά Σέρρας. Ο Κ. Στ. θα είναι και ο πρώτος πρόεδρος του Παραρτήματος του Συλλόγου Μουσικών Θεσσαλονίκης το 1950 με διάδοχο τον Απόστολο Αδαμίδη μέχρι τη διάλυσή του το 1955. Από τη Σχολή Μουσικής Σερρών, την οποία ιδρύουν οι παραπάνω το 1947, αποφοιτούν νέοι πιανίστες και μαντολινίστες, που θα πλαισιώσουν τα τμήματα του ΟΡΦΕΑ τα αμέσως επόμενα χρόνια^[5]. Ακολουθούν οι σχολές ακορντεόν του Μιχάλη Χαϊτίδη (1951-58), των αδελφών Γιώργου και Κώστα Σταυλά (1953-55), του Γιώργου Λαπατή (1955-59) και του Γιώργου Μιχαλέου (1960).
    Τέλος, κατά το διάστημα 1949-1955 σημαντική παρουσία στο χώρο της πολυφωνικής εκκλησιαστικής μουσικής έχει ο Σερραίος δάσκαλος και απόφοιτος του Παραρτήματος του Εθνικού Ωδείου Αθηνών στη Θεσσαλονίκη Στέργιος Δαρνακούδας, διευθυντής και ιδρυτής χορωδίας στον Εθνικοθρησκευτικό Σύλλογο ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΣ.

 
Ο «Ορφέας» - Η πρόσληψη του Χρήστου Σταματίου
 
    Στην αναγεννητική προσπάθεια των Σερραίων αμέσως μετά τον πόλεμο ο ΟΡΦΕΑΣ δεν μπορούσε να μείνει αμέτοχος. Μετά τη διάλυση του συλλόγου κατά το διάστημα της κατοχής (1941-44), την απελευθέρωση (14.9.1944) και τον εμφύλιο που ακολουθεί, η διορισμένη Προσωρινή Διοίκηση συγκαλεί το Μάιο του 1947 Γενική Συνέλευση και εκλέγει το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο με τους: Ορέστη Καζαμία^[6], πρόεδρο, Σταύρο Τσιπουρίδη, Δημήτριο Ζαχαριάδη, Ιωάννη Ουζούνη, Δημήτριο Μικρούλη, Αθανάσιο Μητακίδη, Γιώργο Καραλέμπα, Ιωάννη Μαλαμίδη, Νικ. Τσουραπτσή, Γρηγόριο Μάλαμα, Παναγιώτη Κεχαγιά και Χρ. Χρυσόγονο^[7].
    Πρωταρχικό μέλημα του Δ.Σ. η ανασυγκρότηση του συλλόγου, η ανακαίνιση της αίθουσάς του (τωρινό ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) και η άμεση διάθεσή της για εκδηλώσεις πολιτισμού. Στην Πρόοδο της 3.6.1950 ο επόμενος πρόεδρος του ΟΡΦΕΑ (1949-55), γιατρός Χρήστος Χρηστίδης^[8], σε πρωτοσέλιδο σχόλιό του με τον τίτλο Ο «Ορφεύς» θα θέση και πάλιν τα θεμέλια της πνευματικής και καλλιτεχνικής κινήσεως κάνει σαφή αναφορά στην αναγκαιότητα επαναλειτουργίας της ιστορικής αίθουσας χωρίς να παραλείπει τη σύντομη αναδρομή στο παρελθόν: «Ο γηραιός ιστορικός Μακεδονομάχος σύλλογος ‘Ορφεύς’, ο πρωτοπόρος της ελευθερίας της Μακεδονίας, από το 1905 εκράτει εις χείρας του την τοιαύτην κίνησιν. Εν τω μεγαλοπρεπή αυτού κτιρίω εξεπαιδεύοντο οι νέοι των Σερρών, εις την μουσικήν και το θέατρον και εις το γυμναστήριόν του την γυμναστικήν και τον αθλητισμόν.
    »Η μοναδική αυτού αίθουσα, εχρησιμοποιείτο διά διαλέξεις, εορτάς σχολικάς, θεατρικάς παραστάσεις, μουσικάς συναυλίας και εν γένει ως κέντρον ψυχαγωγίας της πόλεως ιδρυθέντος εν τέλει εκ των σπλάχνων του και αυτοτελούς Ωδείου. Εκ παραλλήλου εις τους γυμναστικούς αγώνας ανέδειξε αθλητάς πρώτης κατηγορίας, κερδίσας και αυτόν τον Μαραθώνιον δρόμον εις τους Πανελληνίους εν Αθήναις αγώνας διά του δρομέως Μπεκιάρη.
    »Το 1933, ότε μετά εννεαετή προεδρίαν μου, υπέβαλα την παραίτησίν μου, ίνα δώσωμεν τόπον δράσεως εις τους νεωτέρους, ο ‘Ορφεύς’ ηρίθμει 250 ερασιτέχνας, αποτελούντας δύο τμήματα φιλαρμονικής, μίαν ορχήστραν, μίαν μανδολινάταν, μίαν χορωδίαν, εν θεατρικόν συγκρότημα, επί πλέον δε είχε ως περιουσίαν πλήθος μουσικών οργάνων, θεατρικών στολών και πολυτελή επίπλωσιν. Οι απαρτίζοντες την σημερινήν φιλαρμονικήν του Δήμου^[9], είναι μαθηταί κατά το πλείστον του ‘Ορφέως’ και τα 3/4 των οργάνων της προέρχονται από τα περισυλλεγέντα υπολείμματά του.
    »Εάν θέλωμεν, λοιπόν, να έχωμεν ετοίμην την αίθουσαν, μέχρι του χειμώνος, διά να αρχίση η πνευματική και καλλιτεχνική δράσις της πόλεως, πρέπει να συντρέξωσι το έργον μας οι πάντες. Κράτος, Δήμος, Οργανώσεις, διά της οικονομικής των ενισχύσεως, και οι συμπολίται μας Σερραίοι, διά του διοργανωθέντος εράνου της λαχειοφόρου αγοράς και της αθρόας εγγραφής των ως μελών».
    Πράγματι, σε σύντομο χρονικό διάστημα οι ορφικοί καταφέρνουν να περατώσουν τις επισκευές του κτηρίου και στις 29.10.1950 να πραγματοποιήσουν τα περιλάλητα εγκαίνια της αίθουσάς του. Δαπανήθηκαν 100 χιλιάδες (δραχμές) και τα διέθεσαν: Το Υπουργείο Ανοικοδομήσεως (υπουργός Παπαδογιάννης, 10 χιλ.), η Νομαρχία (15 χιλ.) από τα περισσεύματα της Επιτροπής Αυτασφαλείας Υ.Π., ο Δήμος (δήμαρχος ο Βασίλειος Χατζηιακώβου, 15 χιλ.). Από την πώληση άχρηστου υλικού εισπράχθηκαν και διατέθηκαν 5 χιλ., από χοροεσπερίδα και τη διάθεση λαχείου 8 χιλ., από προκαταβολική είσπραξη ενοικίου της αίθουσας για τη χειμερινή περίοδο 20 χιλ.^[10], από τον Κων/νο Τριανταφυλλίδη χίλιες, από τους Α. Αλεξανδρίδη και Γ. Κυρπίδη μικρότερα ποσά και τέλος 20 χιλ. από χρέωση σε τρίτους και τράπεζα με την προσωπική ευθύνη των μελών του Συμβουλίου.
    Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη μουσική κίνηση της πόλης στις αρχές της δεκαετίας του 1950 παρέχονται ακόμα από σχόλια του τοπικού τύπου σχετικά με τη διοργάνωση «μουσικοφιλολογικών βραδυνών» από φιλόμουσους ορφικούς Σερραίους και φίλους του συλλόγου. Τα μουσικά βραδινά αποτέλεσαν την αφορμή για να αναπτυχθούν στα Σέρρας, πρώτη φορά μεταπολεμικά, οι πυρήνες των φιλόμουσων ομάδων γύρω από τον ΟΡΦΕΑ, που θα στηρίξουν τους μουσικούς φορείς, τα ιδρύματα και τους συλλόγους τα χρόνια που ακολουθούν. Έφθασαν μάλιστα μέχρι το σημείο να γίνουν η αιτία να προταθεί επανειλημμένα η δημιουργία οργανωμένου φορέα, ο οποίος «θα συνεχίση και κατά τον χειμώνα τας συγκεντρώσεις του και θα θέση ως πρώτον επί του παρόντος σκοπόν την συλλογήν εκλεκτών δίσκων με έργα κλασσικής μουσικής και την αγοράν των απαραιτήτων μηχανημάτων»^[11]. Είναι χαρακτηριστική η ειδησεογραφία, σύμφωνα με την οποία οι «... συγκεντρώσεις των φιλομούσων μελών  της [σερραϊκής] κοινωνίας [δίδονται] εις το θελκτικόν παρά τον σιδηροδρομικόν σταθμόν φυτώριον [του κ. Μίμη Στεφανίδη]^[12]. Κατά την συγκέντρωσιν αυτήν οι παριστάμενοι ήκουσαν από πλάκας γραμμοφώνου ευγενώς παραχωρηθείσας υπό του κ. Τριανταφυλλίδη, την Ουγγρικήν φαντασίαν του Λιστ και την ημιτελή συμφωνίαν του Σούμπερτ εν μέσω άκρας σιγής και ματαρσιώσεως των ακροατών». Και προς το τέλος του σχολίου: «Επηκολούθησε, ως συνήθως, εις το έναντι του φυτωρίου εξοχικόν κέντρον κ. Σαρδέλλα το ψυχαγωγικόν μέρος της ομηγύρεως. Οι δυναμικοί παράγοντες της παρέας στο ρόλο τους. Έψαλλαν τραγούδια δημοτικά, καντάδες, σερενάτες κ.λ.π. που εφαίδρυναν όλη τη συντροφιά, η οποία απεχώρησε με τας αρίστας των εντυπώσεων^[13].
    Το Μάρτιο του 1951 το Διοικητικό Συμβούλιο καλεί το Σερραίο μουσικό Χρήστο Σταματίου (1909-27.8.1998) να αναλάβει τη διεύθυνση της νέας μικτής χορωδίας του ομίλου^[14]. Τα πρώτα μέλη αποτέλεσαν μαθητές και μαθήτριες των Γυμνασίων και εργαζόμενοι νέοι. Αργότερα προστέθηκαν και αρκετοί έμπειροι τραγουδιστές της ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΣΕΡΡΩΝ που, όπως προαναφέρθηκε, λειτουργούσε από το 1945^[15].
    Στις 18.5.1951 πραγματοποιείται η πρώτη συγκέντρωση των χορωδών στον παλιό ΟΡΦΕΑ και παρουσία της διοίκησης και του διευθυντή Χρ. Σταματίου ανακοινώνεται ο Κανονισμός της Μικτής Χορωδίας και Μανδολινάτας του «Ορφέως»^[16]. Ανάμεσα στα 10 άρθρα του περιλαμβανόταν και η σύσταση 9μελούς Διοικούσης Επιτροπής που θα αποτελούσαν ο μαέστρος, ως πρόεδρος, 4 γυναίκες και 3 άνδρες χορωδοί και ένα μέλος της μαντολινάτας, όλοι εκλεγμένοι με μυστική ψηφοφορία κάθε χρόνο. Το Δ.Σ. προχώρησε, ακόμα, στη σύσταση τμημάτων εκμάθησης πιάνου, κιθάρας, μαντολίνου και ακορντεόν με μουσικοδιδάσκαλο πάλι το Χρ. Σταματίου.
 
Σύντομη εμφάνιση
 
    Πριν ακόμα περάσουν δύο μήνες ο αναγεννημένος πλέον ΟΡΦΕΑΣ θα δώσει το πρώτο δείγμα της επαναλειτουργίας του με μια σύντομη εμφάνισή του την 1η Ιουλίου του 1951 στο ανακαινισμένο κτήριό του. Η εκδήλωση ήταν αφιερωμένη στα 46 χρόνια από την ίδρυση του ομίλου. Την πρωτοεμφανιζόμενη μικτή χορωδία συνόδευσε στο πιάνο η Χρυσούλα Καλαϊτζή.
 
Η Α΄ Συναυλία
 
    «Η πρώτη εμφάνισις της Μικτής Χορωδίας του Ορφέως απετέλεσε συναγερμόν των φιλομούσων». Μ’ αυτόν τον τρόπο ο σχολιαστής του Σερραϊκού Βήματος της 5.2.1952 θέλησε να κλείσει την παρουσίαση της πρώτης μεταπολεμικής συναυλίας του ΟΡΦΕΑ το πρωί της Κυριακής 3 Φεβρουαρίου 1952.
    Η συναυλία δίνεται στην ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα του ομίλου μπροστά σε ένα ακροατήριο που δε χάνει την ευκαιρία να χειροκροτεί δύο ώρες τους Ορφείς καλλιτέχνες με τους επίσημους στις πρώτες σειρές των καθισμάτων: Το δήμαρχο Ευάγγελο Σάββα, τους δημοτικούς συμβούλους Θ. Σοφίτση, Πασχ. Κηπουρό, το διευθυντή της Εθνικής Τράπεζας Γιώργο Παπά, το διευθυντή της Εμπορικής Τράπεζας Κ. Μαργαρίτη, τον Επιθεωρητή Μέσης Εκπαίδευσης Γ. Γκανούλη, το Γυμνασιάρχη του Γυμνασίου Θηλέων Χρ. Παπαδόπουλο κ.ά. Ο πρόεδρος καλωσορίζει και ευχαριστεί το ακροατήριο για την αθρόα συμμετοχή και τις εκδηλώσεις συμπαράταξης των Σερραίων στον ιστορικό σύλλογο. Δεν παραλείπει βέβαια να τονίσει τη φιλοδοξία του Δ.Σ. να «καταστήση την πόλιν μας μουσικόν φάρον της Ανατολικής Μακεδονίας»^[17].   
    Με το άνοιγμα της αυλαίας η μικτή χορωδία παρουσιάζει πρώτη φορά τον Ύμνο του Ορφέως και ακολουθούν η Βαρκούλα του Μπραμς, το Σάλπισμα των Κυνηγών του Τσαϊκόφσκι και το Γλυκά φυσάει τ’ αγέρι, αγνώστου^[18]. Ακολουθούν οι μικροί κιθαριστές - μαθητές με το Alegro Moderato και Rondo του Καρούλι και η χορωδία γυναικών με το Νανούρισμα του Σούμπερτ. Στο δεύτερο μέρος στα έδρανα ανεβαίνουν μόνο οι άνδρες με την καντάδα Σ΄ αγάπησα μικρούλα μου του Ν. Κόκκινου. Οι κιθαριστές συνεχίζουν με τη Romanja του Munier και τον Εύθυμο Γεωργό του Σούμαν και το πρόγραμμα φτάνει στο τέλος του με τη μικτή χορωδία επί σκηνής. Θα ακολουθήσουν το Κοιμήσου του Χρ. Σταματίου σε στίχους του Σερραίου λογίου και φιλολόγου Αναστασίου Γαλδέμη, το γερμανικό Τα σπίρτα και τα δημοτικά Καπετάν Βάρδας και Ένα είν’ τ’ αηδόνι σε εναρμόνιση του Χρ. Στ.
    Οι έπαινοι μέσα από τις στήλες των εφημερίδων στηρίζουν την προσπάθεια του Δ.Σ. και του διευθυντή του:
    «Γενικώς η συναυλία ενεποίησεν αρίστην εντύπωσιν, εξαίρονται δε οι αγώνες του λαμπρού μουσικού Χ. Σταματίου, ο οποίος εκ του μηδενός σχεδόν κατήρτισε μίαν πολυμελεστάτην χορωδίαν, η οποία εάν δεν είναι τέλεια καθ’ όλα είναι βέβαιον ότι συν τω χρόνω θα τελειοποιείται. Πρέπει να υπογραμμισθή ενταύθα ότι το ‘Νανούρισμα’ του Σούμπερτ είχε επιτυχίαν μη αναμενομένην. Ουδείς ανέμενε το εκπληκτικόν φαινόμενον των νεαρών κοριτσιών με την φωνήν κοντράλτας. Η αμιγής χορωδία των νεανίδων υπερείχε καταφανώς και επέτυχε καλλίτερον από την αμιγή των ανδρών.
    »Βέβαια, αι φωναί των γυναικών θέλουν ακόμα ‘δούλεμα’, καλλιέργειαν. Καταχειροκροτήθηκαν ιδιαιτέρως και επανελήφθησαν το Δημώδες ‘Ένα είν’ τ’ αηδόνι’ και το λαϊκόν Γερμανικόν ‘Τα σπίρτα’. Τέλος πρέπει επίσης να τονισθή και η ωραία επιτυχία της εκτελέσεως του ‘Ευθύμου Γεωργού’ μόνον από κιθάρες».
 
Η συναυλία της «Μάχης της καρέκλας»
 
    Παρόλο που ο σύλλογος φαίνεται να βρίσκει το δρόμο του με τη μικτή χορωδία στο κέντρο της δραστηριότητάς του, το πρόβλημα της επίπλωσης της ανακαινισμένης αίθουσάς του παραμένει στις προτεραιότητες του Δ.Σ. Οι συναυλίες, οι διαλέξεις, οι εκδηλώσεις γενικού ενδιαφέροντος πραγματοποιούνται με τη μεταφορά, ανάλογα με την περίπτωση, των καθισμάτων από οιγενειακά κέντρα της πόλης, τον «Τσέλιο», «Τ’ Αηδόνια» κ.ά. έναντι μικρού μισθώματος.
    Στην αδιέξοδη αυτή κατάσταση εξαιτίας της οικονομικής δυσπραγίας του συλλόγου η μερική επίλυση του προβλήματος, η ανέξοδη δηλαδή εξοικονόμηση των καθισμάτων τουλάχιστον, έρχεται με έναν τελείως καινοφανή τρόπο: Την προσφορά από τους ίδιους τους Σερραίους των νέων καθισμάτων στον ΟΡΦΕΑ!
    Η ιδέα ρίχνεται από το Μίμη Στεφανίδη, τον ανήσυχο και πολυπράγμονα εκείνο ορφικό: Να δοθεί συναυλία με μοναδικό σκοπό τη συγκέντρωση αυτή. Το Δ.Σ. κάνει αποδεκτή την πρόταση, ενημερώνεται ο Χρ. Σταματίου, προσδιορίζεται ο Ιούνιος ως ο περισσότερο κατάλληλος μήνας και οι εφημερίδες της πόλης προπαγανδίζουν με θέρμη το γεγονός:
    «Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΑΡΕΚΛΑΣ. Αγαπητοί Σερραίοι συμπολίται: Ο ιστορικός ‘Ορφεύς’ σάς καλεί εις την Μάχην της καρέκλας. Στείλατε όλοι εις την αίθουσάν του από μίαν καρέκλαν»^[19]. Και αλλού: «... η αίθουσα ανεκαινίσθη αλλά στερείται επιπλώσεως και μάλιστα της στοιχειώδους τοιαύτης. Δεν έχει ούτε ένα κάθισμα. Νομίζομεν ότι δεν αποτελεί μεγάλον κόπον διά πάντα συμπολίτην ν’ αγοράση ένα κάθισμα και να το στείλη εις τον Ορφέα»^[20].
    Την Παρασκευή 6 Ιουνίου, στις 9.30 το βράδυ, μετά από την τρίμηνη προετοιμασία οι χορωδίες των γυναικών, των ανδρών και τέλος η μικτή -120 εκτελεστές επί σκηνής- ενθουσιάζουν τους φίλους και τα μέλη του συλλόγου. Η συναυλία επαναλαμβάνεται την Κυριακή 15 Ιουνίου, στις 11 το πρωί, και οι λόγοι της επανάληψης συνοψίζονται σε δημοσίευμα του Σερραϊκού Βήματος της 8.6.1952. Το παραθέτουμε αυτούσιο:
 
Η ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΤΟΥ «ΟΡΦΕΩΣ»

    Το φιλόμουσον κοινόν της πόλεώς μας εύρε την ευκαιρίαν το εσπέρας της παρελ.[θούσης] Παρασκευής να εκτιμήση τας μεγάλας προόδους τας οποίας εσημείωσεν η υπό του Σερραίου καθηγητού κ. Σταματίου διευθυνομένη μικτή χορωδία του ιστορικού μας «Ορφέως». Η δοθείσα προχθές συναυλία απέδωσε πλήρως τους κόπους εις τους οποίους υποβάλλονται καθ’ εκάστην οι νεαροί ερασιτέχναι, διά τον λόγον δε τούτον και κατεχειροκροτήθησαν κατ’ επανάληψιν από τους ακροατάς, διότι η επιτυχία της συναυλίας υπήρξεν ανωτέρα πάσης προσδοκίας. Η Σερραϊκή Κοινωνία, καίτοι ήτο εργάσιμος ημέρα, εν τούτοις αθρόως προσήλθεν εις τον «Ορφέα» και ετίμησε διά της παρουσίας της την όντως αξιέπαινον προσπάθειαν καθηγητού και μαθητών οίτινες έφερον εις την ανάμνησιν αυτής τας επί Τουρκοκρατίας ημέρας, ότε ο «Ορφεύς» ήτο εις την δόξαν του, την οποίαν συν τω χρόνω επανακτά. Επειδή όμως πολλοί φιλόμουσοι συμπολίται μας δεν κατώρθωσαν να παραστούν εις την τόσον επιτυχή συναυλίαν παρεκλήθημεν να διερμηνεύσωμε την επιθυμίαν των όπως επαναληφθή αύτη μίαν ημέραν αργίας.
 
    Από την ειδησεογραφία της εποχής δεν προκύπτει ούτε εμμέσως τεκμαίρεται η ακριβής ημερομηνία της πραγματοποίησης της συναυλίας της «Μάχης της καρέκλας». Οι προφορικές μαρτυρίες και η προσεχτική συσχέτιση των φωτογραφήσεων των δύο συναυλιών με τα σχετικά δημοσιεύματα κατατείνουν, κατά την προσωπική μας εκτίμηση, σ’ αυτήν της 15ης Ιουνίου.
 
    Ο Χρήστος Σταματίου θυμάται εκείνες τις ώρες: «Ήταν συγκινητικό. Βλέπαμε τους Σερραίους πολύ πριν τις 11.00 με τις καρέκλες στα χέρια, με φανερή την ικανοποίηση στα πρόσωπά τους, να τις εναποθέτουν σε σειρές στην αίθουσα. Τις παρήγγειλαν στου ‘Χατζηπαζαρλή’ με δική τους οικονομική επιβάρυνση. Σε λιγότερο από μία ώρα η άδεια εκείνη αίθουσα μεταβλήθηκε σε μια ασφυκτικά γεμάτη, αγνώριστη θα ’λεγα. Φαντασθείτε την απόδοση της χορωδίας... Σαν φθάσαμε στο τέλος του προγράμματος οι Ορφείς μάς χειροκρότησαν όρθιοι και αποχώρησαν αφήνοντας τα 600 περίπου καθίσματα δωρεά στο σύλλογο».
 
    Θα ακολουθήσουν τέσσερις συναυλίες μέχρι τον τελειωμό της χρονιάς. Η πρώτη και η δεύτερη για την ψυχαγωγία των στρατιωτών στο χωριό Χριστός (31.10.1952) και τη Νιγρίτα (20.9.1952), η τρίτη την Κυριακή 28.9.1952 στη Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης και η τελευταία στις 28.11.1952 στα Σέρρας κατά την απονομή των πτυχίων στο Σώμα Εθελοντριών Βοηθών Αδελφών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού^[21].

Χρήστος Π. Σταματίου (1909-1998)

 

 

 

1.7.1951. Σύντομη εμφάνιση για τα 46 χρόνια από την ίδρυση. Διευθυντής ο Χρ. Σταματίου, συνοδεία πιάνου η Χρυσούλα Καλαϊτζή

 

 

 

---

 

^[1] Ακολούθησε το δεύτερο ιστορικό σημείωμα για το Μεταπολεμικό «Ορφέα» Σερρών και δύο συναυλίες της περιόδου 1953-54, που περιλήφθηκε στα «5 ιστορικά σημειώματα για τη μουσική στα Σέρρας τη μεταπολεμική περίοδο», περ. Γιατί  360 (Ιούνιος 2005) 1-8.
^[2] Η Α΄ Συναυλία δόθηκε στις 19.1.1946. Η χορωδία διαλύθηκε το 1955. Τα περισσότερα μέλη της εντάχθηκαν στο ΟΡΦΕΑ.
^[3] Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ, καλλιτεχνικό τμήμα της Ε.Π.Ο.Ν. Σερρών, λειτούργησε κατά την περίοδο του Σεπτεμβρίου 1944 μέχρι το Μάιο του 1945. Πρόεδρος του συλλόγου ήταν ο Γιώργος Στάγκος. Στεγαζόταν στην παλιά διώροφη οικοδομή της Λέσχης Αξιωματικών Φρουράς Σερρών. Στο πίσω μέρος, επί της Υψηλάντου και χαμηλότερα από το κτήριο, ήταν η αίθουσα συναυλιών 200 θέσεων. Εκεί πραγματοποιούνταν οι δοκιμές της χορωδίας και της ορχήστρας του συλλόγου. Μέλη της, ανάμεσα στους άλλους Σερραίους, ήταν ο Γιάννης Καλλίας, 1ο μαντολίνο, βιολί, η Ελένη Ηλιάσκου, σοπράνο, και η Κούλα Τουρναΐδου, ακορντεόν. Τις πληροφορίες έδωσε ο Γιάννης Καλλίας στις 8.5.1997.
^[4] Τότε ανέβηκαν οι Σερραϊκές τρέλλες του Γ. Καφταντζή.
^[5] Η Α΄ Συναυλία δόθηκε στις 6.6.1948 με τα τμήματα παιδικής χορωδίας, μαντολινάτας και τις τάξεις εγχόρδων και κλειδοκυμβάλου. Διάλυση μετά λίγους μήνες.
^[6] Ο Ορέστης Καζαμίας ήταν φαρμακοποιός. Γεννήθηκε στα Σέρρας το 1909 και πέθανε το 1965. Διετέλεσε πρόεδρος του ΟΡΦΕΑ το 1947-48 και 1955-65.
^[7] Γ. Καφταντζής, Ορφέας Σερρών 1905-1991. Ιστορική αναδρομή, έκδ. του ομίλου Ορφέα, Θεσ/νίκη 1991, 83.
^[8] Ο Χρήστος Χρηστίδης γεννήθηκε στα Σέρρας το 1890. Το 1919 γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου αποφοίτησε το 1914. Εγκαταστάθηκε στα Σέρρας το 1916 και άσκησε το επάγγελμα του γιατρού μέχρι το 1955. Διετέλεσε πάρεδρος του Δήμου, δημοτικός σύμβουλος, αντιπρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, επί 15 χρόνια πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Σερρών, μέλος του Γενικού Συμβουλίου του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου και 30 χρόνια πρόεδρος του ΟΡΦΕΑ. Πέθανε στις 28.3.1968.
^[9] Η προπολεμική φιλαρμονική του ΟΡΦΕΑ εντάχθηκε στο Δήμο Σερρών το 1945. Το 1948 αγοράστηκαν οι νέες στολές.
^[10] Εφημ. Πρόοδος, φ. 31.10.1950. Για την ενοικίαση της αίθουσας και τη χρήση της ως κέντρου διασκέδασης εκφράστηκαν πολλές επικρίσεις. Από τη δημοσιευμένη ομιλία του Χρ. ΧρηστίδηΌταν αι Σέρραι ευρίσκοντο εις τον κολοφώνα της εθνικής και πνευματικής δόξης αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες για τις τρεις ιστορικές ημερομηνίες του ΟΡΦΕΑ: 1905 (ίδρυση, Μακεδονικός Αγώνας, ιδρυτές, συνεργάτες, οπλαρχηγοί, ακόμα και λεπτομέρειες από την τελετή εγκαινίων του νεόδμητου κτηρίου στα 1909, όταν «ετέθησαν εν επισήμω τελετή τα θεμέλια, αφού κρυφίως αντί λίθου θεμελίου χιαστί σπάθη και όπλον Γκρα», απελευθέρωση), 1919 (ομηρία, ανασύσταση) και, τέλος, 1949 (επανίδρυση, επισκευή κτηρίου).
^[11] Εφημ. Πρόοδος, φ. 27.9.1951, Η τετάρτη συγκέντρωσις φιλομούσων της πόλεώς μας.
^[12] Ο Δημήτριος (Μίμης) Στεφανίδης ήταν φυτωριούχος. Γεννήθηκε στα Σέρρας το 1904. Συμμετείχε από την εφηβική του ηλικία σε μουσικά σχήματα του ΟΡΦΕΑ. Διετέλεσε Γεν. Γραμματέας του ομίλου και πρόεδρός του (1968-74). Το 1972 ίδρυσε την παιδική μαντολινάτα του συλλόγου και πρωτοστάτησε στην ανασύσταση της μπάντας του Δήμου Σερρών. Πέθανε απρόσμενα κατά την εκφώνηση επικήδειου λόγου του για το θάνατο μαθητή μαντολινίστα στο Μητρούσι Σερρών στις 14.8.1977.
^[13] Εφημ. Πρόοδος, φ. 27.9.1951.
^[14] Βιογραφικά του Χρ. Σταματίου, βλ. στα δικά μας Οκτώ κείμενα σερραϊκής μουσικής ιστοριογραφίας, έκδ. Πολιτιστικού Συλλόγου Βυρώνειας, Σέρρες 1996, 27-38, και πρόσφατα στο χρονολόγιο - αφιέρωμά μας στο περ. Γιατί  360 (Ιούνιος 2005) 28-32.
^[15] Είναι γνωστή η διένεξη που ακολούθησε ανάμεσα στα Δ.Σ. του ΟΡΦΕΑ και της ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΣΕΡΡΩΝ εξαιτίας της προσχώρησης αυτής των χορωδών. Από τους πρώτους που προσχώρησαν ήταν οι τενόροι Λεωνίδας Μπουλασίκης και Θεόδωρος Γούτας (Ντόντος), ο βαρύτονος Αρίων Ντάφλος, ο βαθύφωνος Χριστόδουλος Γαϊταντζής και αργότερα οι Μανώλης Γιάλλιας, Χάρις Τσαρσιταλίδης, Μενέλαος Παπαδόπουλος, Μίμης Κοντοδημητρίου, Κώστας Λαζαρίδης, Βαγγέλης Βλαμήτσος, Ζαχαρίας Ζίφκος, Γιάννης Βίσιανλης.
^[16] Η μαντολινάτα ανασυστάθηκε μετά δύο χρόνια.
^[17] Εφημ. Σερραϊκόν Βήμα, φ. 5.2.1952. Στην ίδια εφημερίδα ο σχολιαστής «Β» κάνει εκτενή αναφορά στο «λαμπρό έργο του κ. Σταματίου» προτρέποντας τους «αρμοδίους του Συλλόγου Ορφεύς και κάθε άλλον αρμόδιο να του εξασφαλισθή μία ανεκτή και άνετη ζωή κατά τρόπο που να μην απασχολείται παρά με την θεία τέχνη του».
^[18] Ο Ύμνος του Ορφέως, σε στίχους του γιατρού και λογίου Ιπποκράτους Μακρή, μελοποιήθηκε από το Χρ. Σταματίου το καλοκαίρι του 1951.
^[19] Σερραϊκόν Βήμα, φ. 20.4.1952.
^[20] Σερραϊκόν Βήμα, φ. 17.4.1952.
^[21] Σχόλια των συναυλιών βλ. στο Σερραϊκόν Βήμα,  φ. 2, 22, 26.9.1952 και 30.11.1952.